Waar blijven de vruchten van de prediking?

Een gemeentelid vroeg mij: waarom vergen die preken van u zoveel jaren van studie? Mijn tweede gedachte was: er zit een kern van waarheid in. Dat riep bij mij de vraag op: Zijn mijn preken verkondiging in de volle zin van het woord, en daarom bruikbaar voor de Geest om mensen tot geloof en geloofsgroei te brengen?

Zo prediker, zo gemeente
Deze vraag valt ook te stellen bij oppervlakkige preken, zoals de preek die samengevat hierop neerkwam. ‘U bent allen zondaren. De Here moet u daaraan ontdekken en heeft dan tot aan het einde van uw leven zijn handen vol aan u. Maar gelukkig is er uitzicht op redding, dank zij Christus.’ Het leek alsof er niemand in de kerk zat die al gered was. Over de rijkdom van het leven met God geen woord. En wat zonde is, kwam niet concreet aan bod. Of een andere preek waarin de zonde een gepasseerd station leek, en de gemeente verzekerd werd hoe geweldig het is kind van God te zijn.

Beide preken zijn een versimpeling van het evangelie. Als een predikant elke week zo’n zelfde preek houdt, is het geen wonder als de prediking weinig uitwerkt. Dat gebeurt te vaak, omdat de inhoud van preken grotendeels wordt bepaald door de theologie en de geestelijke ontwikkeling van de predikant. Hoe minder hij zich dat bewust is, des te meer zal dat zijn preken eenvormig maken. Zo predikant, zo gemeente.

Zo gemeente, zo prediker
Het omgekeerde is ook waar. Wat de gemeente graag wil horen, is vaak van invloed op de tekstkeus en de inhoud van de preken. Er is veel vraag naar preken over mooie teksten. Dat levert een dunne preek- Bijbel op. Veel mensen horen liever preken over God als Vader en Herder dan als Rechter en Wreker. Zijn liefde voor zondaren valt beter in de smaak dan zijn woede over de zonde. Dat zijn woede en liefde alles met elkaar te maken hebben, komt niet gemakkelijk in beeld.
Mensen komen naar de kerk om troost of blijdschap, en niet om een preek te horen die hen terneerslaat of verdrietig maakt. Zij horen graag dat zij er mogen zijn, dank zij de hemelse Vader. Dat Hij hen zo liefheeft dat Hij hen gelukkig maakt. Dit zijn wel Bijbelse elementen, maar als preken alleen deze elementen bevatten, zijn ze te eenzijdig, en dus niet Bijbels.
Voor predikanten is het verleidelijk zich te schikken naar de wensen van de mensen. Dan oogsten ze lof. Bovendien is het een loffelijk streven in de prediking aansluiting te zoeken bij de hoorders. Als dat echter ten koste gaat van het volle evangelie is er geen sprake van aansluiting, maar van aanpassing.

Het hele Woord
Het hart van het evangelie is: Christus de gekruisigde. Daarom is het de vraag hoe aantrekkelijk het evangelie voor ons is: zowel voor wie niet als voor wie wel gelooft. De kern van het evangelie is immers dat wij moeten sterven met Christus om met Hem op te staan tot een nieuw leven.

De mensen moeten in hun eigen taal horen dat er niets zo actueel en relevant is als deze boodschap. De preken moeten zo duidelijk zijn dat voor de aanvaarding van het evangelie er geen andere belemmering overblijft dan de eigen hoogmoed en zelfzucht. Geloven in de Gekruisigde doet pijn, omdat het ingaat tegen het verlangen van ons eigen hart. Maar bovenal geeft het vreugde, want de Heilige Geest brengt Christus tot een verloren mens en redt hem. Hij ontfermt zich over zijn gemeente en over de schepping, het werk van zijn Vader. Voor dat geloof en voor geloofsgroei moet wel het hele Woord van God opengaan.

Mijn indruk is dat in de prediking grote delen van het Woord dicht blijven, onder andere omdat de gemeenten geen preken daarover willen horen. Als illustratie noem ik dat preken die ik over profetische gedeelten hield, slecht ontvangen werden. Uit de reacties bleek dat men vergat dat Jezus vaak feller was dan welke profeet ook; dat wie niet in Hem wil geloven met de toorn van het Lam te maken krijgt! Daarom doet Hij zelf een dringend appel om te geloven dat in Hem Gods Koninkrijk nabij is gekomen. Tot de dag dat de Koning in volle glorie zal komen, vraagt Hij van zijn gemeente om vol verwachting daarnaar uit te zien. Om in die verwachting gemeente te zijn, in verbondenheid met Hem. Dat geloof geeft groei, maar ook strijd. Dit alles moet in de prediking in alle diepte en breedte aan de orde komen.

De kern van het evangelie is de komst van Gods Koninkrijk (Marcus 1:15). Het is in Christus nabijgekomen en in de Geest nog dichterbij, omdat Hij aan de gemeente is gegeven en in de harten van de gelovigen woont. Het Koninkrijk zal komen, want Jezus komt. De komst van het Koninkrijk is één van de belangrijkste thema’s in het Nieuwe Testament. Ook een persoonlijk geloof is belangrijk, maar daar bovenuit gaat de gemeente als lichaam van Christus. En boven alles gaat Christus zelf, de lof aan en eer voor Hem. Deze paar zinnen bevatten niet alleen een breed, Bijbels programma voor de prediking, ze zijn ook een kritische vraag aan alle predikers om hun prediking hieraan te toetsen. Laat elke predikant zich eerlijk afvragen of en hoe zijn preken aan eenzijdigheid lijden en welke delen van de Bijbel bij hem een vergeten boek zijn. Laten kerkenraden en gemeenten met hun voorganger meedenken, opdat het mag komen tot een prediking van het hele Woord van God.

Gezond geloof
Als de prediking wel voluit Bijbels is, wil dat nog niet zeggen dat de predikanten en de andere hoorders doen wat de Here zegt. Veel christenen leven overeenkomstig het patroon dat ze van huis uit hebben meegekregen, ook als dat in strijd is met het evangelie. Daardoor zijn (goed prekende) dominees meer dan eens de oorzaak van problemen in de gemeente. En andere gemeenteleden die mooi over het geloof kunnen praten, brengen het niet in praktijk, maar handelen egoïstisch en hoogmoedig.
Op die manier is er kwalitatief geen verschil tussen kerk en wereld. Naar mijn gedachte is dat één van de belangrijkste kwalen waaraan de kerk lijdt. Wel grote woorden gebruiken, zoals liefde en genade, maar intussen niet leven in de Geest van Christus.

Bij voorgangers moeten de ogen hiervoor opengaan om vervolgens in de prediking hierbij de vinger te leggen. Het moet duidelijk zijn dat echte liefde, vergeleken met de liefde waarvan we preken en dromen, zwaar is. Er is geloof in Christus voor nodig, en (groei naar) geestelijke volwassenheid. Daarvoor is niet alleen Godskennis nodig, maar ook zelfkennis.
Zonder zelfkennis is onze Godskennis niet zuiver. Zelfkennis vanuit Godskennis leidt tot een juist zelfbewustzijn. Dat is iets anders dan zelfoverschatting, wat blijkt uit het feit dat zelfbewustzijn goed samengaat met ootmoed en bescheidenheid. Gelovige zelfkennis maakt bereid om te dienen en aan zelfkritiek te doen, om eerlijk kritiek te geven en te krijgen.
Kritiek geven is niet in strijd met de liefde. Jezus sprak de vredestichters niet zalig om daarmee te zeggen dat we niet kritisch mogen zijn en problemen, zo mogelijk, moeten negeren. Onopgeloste conflicten horen juist tot de grootste oorzaken van spanning in het leven van gelovigen en in gemeenten. We hebben de kracht van Gods Geest nodig om met alle ongezonde patronen te breken en tot (groei in) geloof te komen. De Geest doet vooral groeien in nederigheid, in de bereidheid elkaar door de liefde te dienen. Daarin komt gelovige zelfkennis aan het licht. Dat is echt geestelijk leven, waarin we samen gemeente van Christus zijn, levend in deze wereld, terwijl we wachten op God en de vervulling van zijn belofte. Dat is gezond geloof, gewerkt door de Geest, mede door de prediking van het Woord van God.

D. Visser
Dr. D. Visser, emerituspredikant van de Petrusgemeente in Broeksterwoude, woont in Amersfoort

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen