NAVO-defensieministers spreken over Reykjavik

DEN HAAG — De bijeenkomst van NAVO-defensieministers, vandaag en morgen in het Schotse Gleneagles, zal sterk in het teken staan van de Russisch-Amerikaanse top van Reykjavik, zo verwacht men in het NAVO hoofdkwartier in Brussel. Normaliter is de halfjaarlijkse bijeenkomst van de zogenaamde Nuclear Planning Group, waarvan alle NAVO-landen behalve Frankrijk en IJsland deel uitmaken, gewijd aan de kernwapenstrategie van het bondgenootschap en de ont-wikkeling van de Russische kernmacht.

In West-Europa wordt verschillend gedacht over president Reagans StarWarsplannen. De meningen over wat officieel wordt aangeduid als het Strategisch Defensie Initiatief, SDI, variëren van instemming en deelneming — door West-Duitsland, Engeland en Italië tot volstrekte afwijzing — door onder meer Denemarken en Noorwegen. Het ligt voor de hand dat in Gleneagles diverse ministers zich zullen afvragen of de VS wel zo strak moeten vasthouden aan het nog steeds in een onderzoeksfase verkerende SDI, nu de Sowjet-Unie het opruimen van de middellange afstandsraketten in Europa en van de strategische raketten in een periode van tien jaar afhankelijk stelt van het beperken van het SDI-onderzoek tot laboratoria.
De Amerikaanse minister van defensie, Caspar Weinberger, zal in navolging van zijn collega van buitenlandse zaken George Shultz ongetwijfeld zeggen dat het niet juist is SDI te beschouwen als een obstakel voor het bereiken van wapenbeheersingsakkoorden met de Sowjet-Unie. Het lijkt niet waarschijnlijk dat die opvatting door alle ministers volledig zal worden onderschreven.

Nederlandse bedrijven

Gezaghebbende kringen in Brussel achten het vrijwel uitgesloten dat de Europese landen tot een gezamenlijke politieke beoordeling van SDI komen, zoals premier Lubbers na Reykjavik in de Tweede Kamer heeft bepleit.
In de Westeuropese Unie, het militaire samenwerkingsverband van Engeland, Frankrijk, Italië, West-Duitsland en de Benelux, is al vergeefs geprobeerd tot een gezamenlijk standpunt te komen. De conclusies waren zo vrijblijvend dat Engeland, WestDuitsland en Italië er aanleiding in zagen om met de VS akkoorden over samenwerking bij SDI-onderzoek te sluiten, terwijl andere WEU-landen als Nederland niet verder gingen dan hun bedrijfsleven de vrijheid te laten naar SDI-opdrachten van het Amerikaanse ministerie van defensie te dingen.

In Brussel worden overigens de kansen van Nederlandse bedrijven als de Philipsdochtcr Hollandse Signaal Apparaten, Fokker en De Oude Delft om Pcntagonopdrachtcn in de wacht te slepen niet bijzonder hoog aangeslagen.
Reagan en Gorbatsjov waren het er in Reykjavik in beginsel over eens dat als de Russische SS-20's en de Amerikaanse Pershing-II en kruisraketten uit Europa zouden verdwijnen, zou moeten worden onderhandeld over de middellange afstandswapens voor kortere reikwijdte en de korte-draagraketten. In Gleneagles zal ongetwijfeld ook worden gesproken over dit soort wapens, van Russische zijde de „Frog", de „Scud", de SS-21, SS-22 en SS-23 in Oost-Duitsland en Tsjechoslowakije, en van Amerikaanse zijde de Pershing IA en de Lance in West-Duitsland.

Modernisering

De kwestie van de middellange afstandswapens met kortere reikwijdte en de korte-draagwapens — met een reikwijdte tot circa 1.000 kilometer — houdt ook verband met de manier waarop het zogenaamde Montebello-besluit wordt uitgevoerd, over het terugtrekken van 1400 Amerikaanse kernkoppen uit West-Europa. De opperbevelhebber van de NAVO, de Amerikaanse generaal Bernard Rogers, gaat in overleg met de diverse regeringen na, enerzijds welke wapens van waar moeten worden teruggetrokken, en anderzijds hoe de circa 4600 resterende kernkoppen kunnen worden gemoderniseerd en beter opgesteld. Een onderzoek naar de mogelijkheid van nog verdergaande vermindering die in Montebello in het vooruitzicht werd gesteld, zal naar verwachting tegen het eind van dit jaar op gang komen.

De modernisering van het 155 mm-geschut — dat in Nederland, in tegenstelling tot het acht inch-geschut, niet geschikt is voor het afvuren van atoomgranaten — en van de Lance raket, die bij de Nederlandse troepen in West-Duitsland in gebruik is, speelt hierbij eveneens een rol. Hetzelfde geldt voor het Nederlandse besluit, de atoomtaken van de F-16 en van de Marine-luchtvaartdienst te beëindigen als op Woensdrecht 48 Amerikaanse kruisraketten worden geplaatst.
Generaal Rogers heeft de volgens diplomaten in Brussel niet eenvoudige opdracht, te proberen andere Westeuropese NAVO-landen met deze taken op te zadelen.