Het einde van het koloniale tijdperk

Het is nog niet zo bar lang geleden dat op de wereldkaart bepaalde kleuren erg overheersten. Grote delen van Azië en Afrika waren roze gekleurd, andere brokken waren paars. Zo kon men in één oogopslag aflezen hoezeer bepaalde Europese landen grote delen van de wereld onder hun bewind gebracht hadden.

Nederland had, gezien de geringe omvang van ons land, in Azië een omvangrijk koloniaal bezit verworven. Daarnaast had het nog een paar brokjes in Zuid-Amerika als toegift.

Van dat koloniale tijdperk is niet zo erg veel goeds te vertellen. De Zierikzeese predikant Godefridus Udemans (1581-1649)zag in de planting van het Koninkrijk Gods onder de heidenvolken, een rechtsgrond voor een protestantse natie om in andere werelddelen bezittingen te hebben. In de praktijk domineerden ook bij onze vroegere Oost- en Westindische Compagnieën heel andere motieven.

Eigen voordeel
De koloniale mogendheden ging het bovenal om het behalen van economisch voordeel, het veroveren van strategische posities en het koesteren van de eigen nationale trots. Al moet daar tevens bij gezegd worden dat door het openleggen van het binnenland en het garanderen van een zekere orde en rust, de koloniale mogendheden tevens gelegenheid boden voor het werk van de zending. Ook het onderwijs en de gezondheidszorg voor de bevolking kwam op een hoger peil.

Inmiddels is aan het koloniale tijdperk een einde gekomen. Waren de koloniale machten aanvankelijk niet bereid om zich terug te trekken, later veranderde dat. Zodanig zelfs dat de nog resterende koloniale gebieden (veelal ongelukkige brokjes land die zichzelf economisch niet konden bedruipen) de onafhankelijkheid op een presenteerblaadje kregen aangeboden. In deze tijd staat het nu eenmaal niet meer om nog koloniale bezittingen te hebben.

Bovendien kosten ze tegenwoordig geld in plaats dat ze als wingewest fungeren, terwijl het moederland ook nog het risico loopt om verwikkeld te raken bij militaire conflicten in een uithoek van de wereld, of bij het handhaven van orde en rust in het betrokken gebiedsdeel. Daarom: weg ermee!

Suriname
Zo is ook Suriname door Nederland niets in de weg gelegd toen het de wens te kennen gaf om onafhankelijk te worden. Integendeel, Suriname werd daartoe vanuit Nederland gestimuleerd, zoals ook de Nederlandse Antillen door Nederlandse politici (met name uit de PvdA) op dat spoor zijn gezet.

Nu is het op zich een goede zaak dat een volk een zelfstandige plaats gaat innemen in het geheel van de volkerenwereld. Ook al is de gedachte van het „zelfbeschikkingsrecht der volkeren" dan voornamelijk ontsproten aan revolutionaire doctrines, toch moet het als normaal worden beschouwd dat een volk zijn eigen zaakjes in vrijheid en zelfstandigheid regelt.

Een volk?
Maar dan moet er natuurlijk wel sprake zijn van een volk. Wat maakt een groep mensen tot een volk? Dat is niet zo gemakkelijk te zeggen. Het gaat daarbij om het saamhorigheidsgevoel: het nationaal besef. Het besef dat men bij elkaar hoort en daarom ook voor elkaar verantwoordelijk is. Een gemeenschappelijke historie, waarin men lief en leed met elkaar gedeeld heeft, is daarvoor van grote betekenis. Een natie moet groeien.

Dat kunnen we ook uit de Bijbel leren. Een land kan niet geboren worden op één dag, een volk kan niet ineens ontstaan (Jesaja 66:8). Een gemeenschappelijke taal, cultuur en godsdienst, hetzelfde ras en dezelfde economische belangen kunnen zeer zeker stimulerend werken op dit proces van natievorming. Is men op die punten verdeeld, dan betekent dat een grote belemmering daarvoor.

Zo was in Suriname, toen het land in 1975 onafhankeiijk werd, van een natie geen sprake. De bevolking bestond uit raciaal, godsdienstig en zelfs qua taal van elkaar verschillende groepen. Die hadden elk hun eigen geschiedenis. Voor het ontstaan van die mengelmoes was het Nederiandse koloniale bewind in hoge mate verantwoordelijk. Voor de Nederlandse Antillen gaat trouwens in grote lijnen hetzelfde verhaal op.

Zonder nu te willen beweren dat het ontbreken van nationaal besef dè oorzaak is geweest van het Surinaamse drama dat zich voor onze ogen heeft afgespeeld (daarvoor liggen dergelijke zaken te ingewikkeld) betekende deze heterogene samenstelling van de Surinaamse bevolking toch een extra handicap.

Geen wonder dat vele Surinamers het zekere voor het onzekere namen en nog voor de onafhankelijkheidsdatum naar Nederland uitweken. De materiële voordelen van de Nederlandse welvaartsstaat wogen hen zwaarder dan de onafhankelijk wordende republiek Suriname.

Statuut
De constructie van het Statuut, die wij sinds 1954 kennen, was daarom zo gek nog niet. Ook al rook zij in de ogen van veel progressieve politici naar neo-kolonialisme. Onder de paraplu van het Statuut genoot Suriname volledig zelfbestuur, maar waren er toch garanties dat het land niet zou afglijden tot een anarchie of dictatuur of door veel machtiger buurlanden (Brazilië) zou worden ingepalmd.

Nogal wat Surinamers zullen de laatste jaren met een zekere weemoed hebben teruggedacht aan de periode dat het landsdeel Suriname nog deel uitmaakte van het Koninkrijk der Nederlanden en Bouterse slechts sergeant was in dienst van het Nederlandse leger.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen