Zwevende zwaluwen

Gierzwaluwen scheren in de broedtijd met grote snelheid langs de huizen en roepen dan srie-srie. Vandaar de naam gíerzwaluw. Het is een uitstekende vlieger met een gestroomlijnd lichaam en lange, sikkelvormige en stevige vleugels. Tegen de lucht lijkt hij wel zwart, maar van dichtbij is hij donkerbruin met een lichte keelvlek. Gierzwaluwen leven in de lucht en komen alleen om te broeden naar huizen of gebouwen. In muurholtes of onder daken maken ze hun nest en brengen ze twee à drie jongen groot. Zelfs het nestmateriaal, zoals strootjes en veertjes, wordt in de lucht gevangen. Met speeksel wordt daarvan een nest gebouwd. Ze slapen al zwevend in de lucht op grote hoogte en ook het paren gebeurt vliegend. De vogels vangen een enorm aantal insecten en om hun jongen te voeren maken ze dikwijls grote tochten. De Amsterdamse gierzwaluwen vangen hun prooien vaak boven de Flevopolder.
Omdat er veel gebouwen worden gerenoveerd of vervangen en zo hun oude vertrouwde spleten en holen verdwijnen, neemt het aantal gierzwaluwen in Nederland gestaag af. Wel zijn er speciale dakpannen en nestkastjes te koop waarin ze kunnen broeden. Omdat ze graag in kolonies broeden, is het maar de vraag of het aanbrengen van deze extra broedplaatsen zal helpen, tenzij er verscheidene bij elkaar in de buurt aangebracht worden. De gierzwaluw overwintert ten zuiden van de Sahara, maar keert naar het noorden terug om (vaak op dezelfde plaats) te broeden.

Grote snavels
De boerenzwaluw is de bekendste zwaluw, omdat hij in de buurt van mensen leeft, bij voorkeur in een landelijke omgeving met veel insecten. Ze maken hun bolvormige nest van modder, strootjes en speeksel, in boerenschuren en gebouwen of onder overhangende balkons of daken.
Jaren geleden heb ik eens een nest gezien in de gang van het geboortehuis van Albert Schweitzer, in de Vogezen. De zwaluwen gingen gewoon door met het voeren van de jongen, terwijl de bezoekers er vlak onder liepen. Als de jongen hun snavels openen, kun je zien dat die erg groot zijn. Wat natuurlijk later bij het vangen van insecten in de lucht een voordeel is.
Eind september, begin oktober trekken de boerenzwaluwen weg naar de tropische streken in Afrika. Onderweg zitten ze vaak in grote groepen op telefoondraden of in rietkragen.

Gedoogd
De huiszwaluw is de meest verspreide soort. We vinden hem in Azië, Afrika en in heel Europa. Vroeger had ieder dorp of stadje zijn huiszwaluwen. Nu is zijn leefgebied beperkt tot het platteland, waar ze gedoogd worden. Vanwege de overlast (o.a. ontlasting op wasgoed of ramen) worden veel nesten onder de dakgoten en in de kozijnen verwijderd.
Bij waterplassen of langs slootoevers nemen de huiszwaluwen bolletjes modder mee naar de nestplaats. Met behulp van speeksel metselen ze dan een bolvormig kommetje. Het liefst zitten ze in kolonies bij elkaar. In de jaren zestig en zeventig hadden honderden huiszwaluwen hun nesten in de Flevopolder, bij de gemalen en sluizen. De huiszwaluw is gemakkelijk te herkennen aan de witte onderzijde en stuit. Ook de huiszwaluwen trekken voor de winter weg naar Afrika.

Nesten in gangen
Oeverzwaluwen bouwen hun nest in zelfgegraven, horizontale gangen van soms een paar meter lang, in steile wanden van oevers of afgravingen. Dat graven gebeurt met hun snavel. Het zand werken ze met hun pootjes naar buiten. Oeverzwaluwen broeden meestal in kolonies en zijn niet zo plaatsgetrouw. De vogels stofferen hun nest met veertjes en stukjes stro. Na de geboorte van de vijf à zes jongen, die ongeveer veertien dagen in het nest blijven, staan de ouders hun vliegende jongen nog zo twee tot drie weken bij met het voeren van insecten.
Oeverzwaluwen zijn kleine vogeltjes met een kort snaveltje en zwakke pootjes. Ze opereren meestal in grote groepen. In de Lauwersmeerpolder, waar men met succes steile wanden heeft gecreëerd voor de oevertjes, heb ik er wel eens honderd op het warme wegdek zien zitten. Ook de oeverzwaluw trekt naar Afrika.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen