Het Elberfelder stelsel.

I.

Nu verluidt, dat de Regeering van plan is bij de herziening van de wet op de armenzorg een poging te doen om het zoogenaamde Elberfelder stelsel ook ten onzent in te voeren, is het van belang dit stelsel nader te leeren kennen.

Professor Biesterveld deed daarom een goed werk met in het Diaconaal Correspondentieblad een schets te geven van de grondslagen, waarop dit stelsel rust, de manier waarop het practisch wordt toegepast en de vruchten, die het dusverre afwierp.

Wij meenen onzen lezers een dienst te doen met die schets hier over te nemen:

In den laatsten tijd is weer bij vernieuwing op dit stelsel de aandacht gevestigd. Het vierde op Donderdag 24 September j 1. zijn gouden feest. Omdat dit stelsel door zeer velen wordt voorgestaan, werkelijk veel uitnemends heeft, en, naar verluid wordt, ook voor een goed deel zal worden gevolgd in de komende wijziging der armenwet van ons land, dunkt het mij niet ondienstig dit stelsel eens uiteen te zet; en en in werking na te gaan. Broeders Diakenen hebben dikwijls geen tijd om door het lez, en van grootere werken zich op de hoogte te stellen van de verschillende methoden die buiten den kerkdijken kring worden gevolgd, en ons blad zoekt ook hierin voorlichting te geven.

Met deze schets zeggen wij van zelf niet, dat dit is ons ideaal! Integendeel; wij blij\ren de verzorging der armen uitsluitend taak achten der kerk van Christus. Maar omdat èa de kerk hare roeping in dit stuk zoo weinig verstaat, èn ook velen, zoowel armen als rijken van de kerk zijn vervreemd, moet naar een uitweg gezocht. Zien wij, hoe die in het Elberfelder stelsel wordt geboden.

Het Elberfelder stelsel iberust op deze twee grondslagen; ie eerbiediging van den individu

en 26 decentralisatie. Mr. E. Münsterberg, die ter gelegenheid van het gouden feest een be schrijving van het Elberfelder stelsel gaf (ver tjald in no. 113 van het Tijdschrift voor Armenzorg en Kinderbescherming), vertolkt dme beginselen door : Hulp van Mensch tol Mensch.

Het Elberfelder stelsel gaat dus uit van de gedachte, dat de helpende den behoeftige persoonlijk moet tegemoet treden, in zijn omstandigheden doordringen, en geheel in overeen stemming met die omstandigheden zijn hulp toepassen. Dit kan alleen door persoonlijk bezoek, en door een onderzoek in te stellen naar (Je omstandigheden waarin de behoeftige ver keert, naar de familiebetrekkingen enz. De heer Münsterberg erkent in bovengenoemd opstel, dat dit beginsel van „de hulp van mensch tot mensch" het eerst en het duidelijkst is waar te nemen bij de oude Christelijke gemeenten. Dan betoogt hij hoe dit beginsel in de Middeleeuwen te loor ging en eigenlijk pas weer door de Her vorming op den voorgrond is gebracht. Ook geeft hij de eere aan de Gereformeerden, dat bij hen de grondslagen der oude diakonie zijn behouden en vooral aan den Beneden Rijn en in Nederland vast burgerrecht hebben verkregen. Op dezen grondslag wil het Elberfelder stelsel individueele behandeling. Het gedeelte der stad, dat in de termen valt voor armenzorg, wordt in wijken ingedeeld, waar een aantal assistenten of bezoekers moeten werkzaam zijn. Deze assistent moet 2 tot 4 gezinnen voor zijn reke ning krijgen. Geregeld moet hij op die gezinnen toezicht oefenen. Sommige zeer groote steden, waar het stelsel is ingevoerd, hebben meer dan 4 gezinnen voor één assistent. Zoo Breslau 6, Stettin 8, Königsberg 12. Ook wordt er rekening mee gehouden, dat bv. een rentenier meer bezoeken kan afleggen dan een man van zak'.n. Minstens eens in de 14 dagen moet de assistent zijne bezoeken afleggen. De bedoeling van het bezoek is om aan verkeerde ondersteuning paal en perk te zetten, onvoldoende ondersteuning te doen vermeerderen, te zorgen voor plaatsing in gestichten indien dit noodig is enz. Bovendien letten op schoolbezoek, gedrag en wa', dies meer zij. Dus vriend zijn van den arme en tevens diens spion.

De uitbetaling der toegezegde ondersteuning moet bepaald door den bezoeker zelf gedaan worden, hetzij hij daarvoor zelf naar den arme gaat, hetzij hij dien bij zich aan huis laat komen. Elke ondersteuning moet op elke vergadering opnieuw toegestaan worden. Het bedrag der ondersteuning wordt in Elberfeld geregeld naar het zoogenaamde tarief systeem, gegrond op het bestaansminimum. Het kleinste bedrag wordt berekend waarvoor de armen hunne kosten voor het aUereenvoudigste levensonderhoud kunnen dekken. De regeling bepaalt, dat het volgens het tarief berekend bedrag niet moet, doch slechts m a, g verstrekt worden.

Om de individueele behandeling mogelijk te maken en toch goede controle te oefenen, wordt de stad verdeeld in districten en de districten weer in wijken. Aan het hoofd van elk district staat een voorzitter, onder wiens presidium de bezoekers op de districtsvergadering samen komen. Ieder bezoeker krijgt een wijk. De arme, die ondersteuning begeert, moet bij dien be zoeker zich aanmelden, In sommige steden heeft men alleen districten, terwijl de voorzitter dan zelfstandig de gevallen onder de bezoekers verdeelt.

De decentralisatie werkt bij dit systeem zóó, dat zeer velen aan het werk der armverzorging deelnemen, en zelfstandige colleges vormen, die niet alleen onderzoeken, maar ook zelfstandig beslissen bij de toepassing der hulp. In Elberfeld en in de Rijnprovincies, en ook elders, is men er in geslaagd menschen uit alle standen der maatschappij voor dit werk te krijgen. Het volgende lijstje doet over vier steden zien, hoeveel bezoekers er werkten en uit welke klasse der maatschappij zij zijn.

3 B 3 o! m Aantal inwoners. Totaal aantal bezoekers bestaande uit: eestelijken en onderwijzend personeel. . . Artsen en apothekers .... Logementhouders Ambteraren (particuliere en stedelijke) .... Kooplieden (ook handelsbediendfn) Ambachtslieden enindustrieelen Huis-en grondbezitters, renteniers 705738:422738 iS6t 128 20 3 114 213 632 60 1442 194 47 86 104 263 575 134 SP 'S 455089 975 149 39 6 79 312 327 47 a a 288489 631 78 14 4 247 43

In sommige steden worden ook bezoeksters aangewezen, die gezinnen bezoeken hijsonder geschikt, om door vrouwen behandeld te worden bijv. alleen staande vrouwen, gezinnen met veel kinderen enz. Zoo bijv. te Keulen, Düsseldorf, Frankfort a M.

Bij het voorstaan van decentralisatie, gaat het Elberfelder systeem er van t.it, dat elke decentralisatie moet volmaakt worden. Daarom moet er een centraal bestuur zijn dat algemeene leiding geeft, cDntróle oefent enz.

Wat de resultaten van het stelsel betreft is het een feit, dat waar het minder doelmatige en geschikte systemen verving, de kosten veel minder zijn geworden. Dit is het gevolg van het grondige onderzoek, waaruit dikwijls blijkt, dat onderscheidenen bedeeld worden, die eigenlijk geen aanspraak op armverzorging mogen maken. Aan den anderen kant worden door het induvidueel behandelen veel ellende en armoede openbaar, waardoor nieuwe uitgaveri noodig worden. Maar toch gaat de totaaluitgaaf achteruit, omdat de ondersteuning overeenkomt met den werkelijken toestand der armoede. Heerscht er welvaart, dan zijn er weinig gezinnen die ondersteuning behoeven, terwijl dit aantal groeit bij werkeloosheid.

Wij laten hier een overzicht van een paar Duitsche steden volgen, waaruit duidelijk de waarheid van dit beweren blijkt.

Het jaarverslag van Elberfeld geeft een duidelijk overzicht van dit verschijnsel; in een tabel worden de uitgaven sedert de herziening van het armwezen in 1853 tot op heden opgegeven en in verhouding tot het aantal inwoners gebracht. In een aanhangsel worden de verschil lende oorzaken van af-en toename der uitgaven meegedeeld, zooals oorlog, gebrek aan werk, enz, Uit deze cijfers leert men duidelijk de gevolgen van het systeem kennen. De bedelarij, waarover steen en been geklaagd werd, verdween alj bij tooverslag, en niettegenstaande grootere ondersteuningen, werden de kosten der armen sorg minder; in 1852 bedroegen zij nog 178000 vlk., terwijl ^ij in 1853 tot 90000 M. gereduceerd werden. Het eerste cijfer werd bereikt, toen de ondersteuningen aanmerkelijk verhoogd weiden en de bevolking meer dan verdubbeld was. De uitgave der armenzorg zijn per hoofd van de bevolking tot 1876, toen zij i M. 15 bedroegen, geringer dan van 1853—75, en blijven gedurei.de de volgende jaren doorgaans ook beneden de raming van drie jaren.

In Mainz is de uitkomst als volgt:

- • M M M M M MD 00 00 00 00 0 0 MD \0 0 w vo cn 4^ OJ H M M M W » M o^ oen ^J 0 0 C04ik OOOJ CN M ^ IH M M l-< H '^ 0 M M OJ M CN M ^a Os> 00 ON OO^O ^O 0 Oi OOUi Ov N 0> ^4 0\ 0 M 00 00*-ï - -J 00 0^ vO i> > vO CM 4^ OJ 4i-CN 0 4^ 00(-n \0 ^ w dl üi - Ij Cj W M w to w - f^ Cn 0 w 0 ^-t 0 t_n ooui V 1 ^^ 1 0 < 1 p 1 Hen 1 w S.' ; 00 S^ s^ 5 1 1 a 1 & • 'T! 1 gs s 9 n l 1 ^ 'T) 1 !> 0 ft 1 £ O 't I ^ ? 1 n < 1 a ft 1 OQ "< 1 0 ft a^ 1 a p c 1 o-'-g. 1 ing tus schen Inwone rs ersteuni ngen. I r-t H M M 00 00 00 00 1 \0 MD 0 vO 1 0\U\ 4^ C^J 1 MD VO vo vo 1 *-l ONUT. 4i. 1 JH H H M 1 w 4=> -^J ON 1 CO'*i 0\ 00 1 b3 t3 M \0 1 W M M 1 00 0 N> » 1 OOOl \0 C/0 1 ïo » ^ \b 1 0 en 0 - ^ ^ 1 ^ 1 M W 1 vo c^^-ï - < r 1 M - i OJ 00 1 di di ói 4^ 00 .1^ 0 0 < 1 3 P 0 0 1 ö' " 1 N n'^ 1 5. 1 a 0^ '—1 i j p 1 p 1 0 1 < 1 p_ 1 a 1 0 S 'i 3 1 TO ^ < 1 n 1 d j TO P < 1 a 1 < 1 ° 0 •-1 1 n> 1 ^ 1 p j crq 1 P 1

Het meest sprekend bewijs voor de goede werking der individueele behandeling is eindelijk nog de Hamburger armenzorg. Het voorbeeld is daarom van zoo overwegend belang, omdat bij een bevolking van plm., % millioen inwoners veel meer verwikkelingen voorkomen dan bij alle mogelijke andere armbesturen, behalve in Berlijn. De herziene armenregeling heeft dit jaar haar 10 jarig bestaan herdacht, en heeft daarom het reeds vroeger vermeld verslag uitgegeven, dat behalve eehige inlichtingen een reeks van zeer belangwekkende tabellen geeft.

Een ervan geeft den staat aan van het aantal armbezoekers vóór en na 1893, waardoor men met de andere opgaven tot de volgende interes santé resultaten komt:

l-l H M M H M M MD MD 00 CO 00 00 00 0 0 MD MD MD MD 00 M 0 CO O\C/0 M tJ\ ^ 1 •^ Q\ 0, ONtn Cn 4i. M MD ONOi 00 CO*-ï •^ 0\ p.OJ C-n 0 0 •< r UI j: *. (JT. OS 00*^ ! » 0 to OJ - ^ tn 4^ iHtoO(-nw(^i4a. Aantal inwoners. 1 il M M M IH' *'' "^ " • 0 0 0 0 MD - ^ 01 co €0 004^ 0 "O OJ Aantal armen-; | distrikten. | MD COMD MD VO 00 ON 0 00 N H w vo 4^ Cs w 0 - ^I 00 N Cn Aantal armen-1 afdeelingen. 1 M l-l M 00 00 00 00 0 w to 4^ to c^ 00 to 0^ H Tot ieder distrikt | hooren gemid-1 deld armen afd. i M H M H W (_n UI 01 Ui cn 4i-to Cr\ 0\ C^4=> • Oo 4i' MD OJ l-l MD 0\Ui 0 IH Aantal bezoekers. 1 N) to Ui u\ en CN Os to to 'ÓO-^Ï MD H "0 *b 0 M ÓJ 4=* 4^ cn UI üi ui to 0 4^ OJ Ui M to M to 00 OJ OJ OJ Ül CAvb b ÏO M M 4^ Cs CsUi *-: Ï MD 0 Voor eiken be-1 zoeker armen-|| afdeelingen. 1 1 afdeeling. ^ ^ \ ^ B g " 1 a ÏÏ ° 1 bevolking. ' " g-j M )H H M M M M 00 OOMD 00 ON 0 0 ^ MD ONtO^J< : > J--J^jr g; ^O CN 00 pN--J Ui OJ ^ bs fo 00 H Cj Ül H • OJ Ui 0 en CM M 0 00 ON to to to ON 00 to to to to to M M iH M 0 0 0 MD en 0 00 MD 0\^ H en Uitgaven voor 1 Ondersteuningsn 1 in Goederen. | Per Persoon in 1 de afdeeling. j

Geen wonder, dat in Duitschland en in andere landen dit systeem veel navolging vond. Zoo aan den geheelen Rijn, in alle groote plaatsen. Een onderzoek, in 1899 ingesteld over 200 steden in Duitschland, deed zien dat in 170 van die steden naar dit systeem werd gearbeid. In DuitschOostenrijk is het systeem algemeen ingevoerd, In andere landen, ook in ons land, zijn het vanzelf alleen nog maar par ticuliere vereenigingen, die naar dit stelsel werken. Zoo in Amsterdam de bekende vereeniging „Liefdadigheid naar Vermogen."

Als en zoolang er van Overheidswege of langs anderen dan den kerkdijken weg, voor armen gezorgd moet worden, heeft dit systeem, naar plaatselijke toestanden misschien hier en daar gewijzigd, zeer veel voordeelen door zijn be ginselen, individueele behandeling en decentralisatie, die immers ook in onze verzorging der arme broeders en zusters gehandhaafd worden.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen