Vaderlandse Geschiedenis

Het Calvinisme in de Nederlanden

Wij willen nu nog iets schrijven over de verhouding van kerk en staat volgens Calvijn.

Hij heeft getracht zijn beginselen dienaangaande te Genève in practijk te brengen.

Hij beschouwde beide als twee scherp gescheiden machten, die theocratisch moeten geregeerd worden, d.w.z. naar den Woorde Gods.

De Middeleeuwen stonden ook deze theocratie voor, nl. van de zichtbare kerk, die het ganse leven beheerst, ook de staat. Die beheersing heeft niet plaats door Gods W r oord rechtstreeks, maar door, wat zij noemen de ecclesia, docens, hun priesterschap, culminerend in de paus.

Calvijn eiste de heerschappij van Gods Woord in eerster instantie, waaraan de Overheid zich heeft-te onderwerpen en haar regering zich te reguleren.

In de kerk is het de Christocratie: Christus is het enio Hoofd der kerk, die door Woord en Geest regeert.

Zijn ambtsdragers hebben slechts een bedienende macht en moeten derhalve naar de H.S. leren en regeren.

De overheid mag dus niet ingrijpen in de zaken van de kerk. Omgekeerd mag de kerk niet heersen over de staat. Wel moet de overheid de ware kerk beschermen, haar welzijn bevorderen overeenkomstig Gods Woord.

Luther had in dezen een andere beschouwing.

Als de kerk zich te haren nutte onder voogdij van de staat stelde was daar niets tegen.

Maar Calvijn eiste volkomen vrijheid voor de kerk. Hierop gelet kan men de botsingen van toen en later begrijpen.

Verzet was geoorloofd, als de overheid in deze verhouding haar grenzen overschreed (Hand. 5 : 29); mits dit verzet op wettige wijze geschiedde.

Zo begrijpen wij ook de afzwering van Filips (1581), vaak een revolutionaire daad genoemd.

Maar Marnix drukte het juist uit: „Wij verwerpen de koning, ook dewijl hij, gezworen vijand van de ware religie en van Gods Woord, in generlei manier het bestuur des lands hebben wil, dan op voorwaarde van het rijk van Jezus Christus te kunnen uitroeien.

De vraag kan nog gesteld: Hoe komt het, dat het Calvinisme juist in deze landen zo welig wortel schoot ?

Wij zouden daarin allereerst willen zien het voorzienig bestel des Heeren, die ook deze landen verkoor, opdat het zuivere licht der Reformatie zou lichten, Zijn kerk bloeien en, indien ons volk zou wandelen in de wegen des Heeren een bron van tijdelijke en geestelijke zegeningen zou zijn.

Daarom aan ons de plicht dit calvinistisch karakter te bewaren en te versterken als een dierbaar kleinood.

Denk aan Groens woorden hierboven geciteerd.

Doch ook willen wij wijzen op de menselijke factor. Ons volk is vrijheidlievend van aard; houdt niet van een slaafse houding, noch op kerkelijk, noch op politiek terrein.

Juist Rome en zijn satelieten wilden het in die positie houden.

In het Calvinisme, dat in dezen de juiste richtlijnen gaf om tot de echte vrijheid en tegelijk de juiste gezagserkenning te komen, zag ons volk de weg gewezen.

Toen dat gezag in de beide kringen werd overschreden, heeft het calvinistisch volksdeel de strijd, wij mogen er bijvoegen ten dode toe, gestreden en met de hulp des Heeren getriomfeerd.

Het is dus geweest een strijd om het gezag: óf van Gods Woord, óf van de sterfelijke mens, die meent autonoom te zijn.

En die strijd zal blijven.

P. J„ Lamoré.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen