RESTAURATIE OF NIEUWBOUW?

‘ALS HERBOREN…’

U hebt dat wel eens gehoord: dat iemand zich ‘als herboren’ voelde. Dat kan zijn na een bad dat iemand nam na een dag werken in de hete zon, of terug van vakantie na een drukke periode. Het geeft in elk geval aan: het was alsof ik een nieuwe start kon maken. Een ‘wedergeboorte’. Op een andere manier komen we het woord ‘wedergeboorte’ tegen in oosters gedachtegoed. Denk aan de idee van de reïncarnatie: je wordt opnieuw geboren in een volgend leven, en de manier waarop is afhankelijk van wat je er in je vorige leven van gemaakt hebt. Helemaal onbekend is de term ‘wedergeboorte’ dus vandaag niet.

BIJBELSE VERKENNING

De vraag is hoe bekend het woord (misschien moet ik schrijven: de inhoud van) wedergeboorte in de kerken is. En als het woord gebruikt wordt, geven we er dan wel dezelfde (Bijbelse) invulling aan? Bedoelt iemand uit een charismatische evangeliegemeente er hetzelfde mee als iemand uit een gereformeerde gemeente? In beide kringen wordt het woord vrij vaak gebruikt! Hoog tijd om eens na te gaan hoe de Bron, de Heilige Schrift, over deze schakel in de orde van het heil spreekt. Vanuit Gods Woord is duidelijk dat de roeping tot Gods heil komt tot allen die het Woord horen. Maar juist dan treedt aan het licht dat er innerlijk iets moet gebeuren met de hoorder, wil die roeping werkelijk doordringen en aanslaan. Anders zijn en blijven we horende doof. In dat verband spreekt de Schrift over het wonder van de wedergeboorte als werk van de Heilige Geest in het hart van zondaren.

Nu wordt op diverse plaatsen in de Bijbel over de wedergeboorte gesproken, en niet altijd wordt precies hetzelfde bedoeld. Bovendien is de zaak waarom het gaat vaker aan de orde dan alleen wanneer het woord (of een afleiding daarvan) zelf genoemd wordt. Wanneer we verschillende gegevens naast elkaar leggen kunnen we onderscheiden in:

a. wedergeboorte als begin van het nieuwe leven dat door de Heilige Geest in het hart wordt bewerkt: de levendmaking uit de geestelijke doodsstaat. Zie Joh. 3:1–8 en Ef. 2:1–5.

b. wedergeboorte in ruimere zin: de voortgang van het nieuwe leven; de manier waarop het aan het licht komt en verdergaat. In deze zin spreekt op grond van een aantal Schriftgegevens artikel 24 van de Nederlandse Geloofsbelijdenis er over. We kunnen dat ook aanduiden als ‘heiliging van het leven’.

c. wedergeboorte in de ruimste zin: als totale vernieuwing van hemel en aarde zoals die bij Christus’ wederkomst werkelijkheid zal worden. In die zin spreekt Jezus er over in Matt. 19:28.

Deze drie aspecten kunnen we zo samenvatten: het geestelijk leven heeft zijn begin in de wedergeboorte als levendmaking, het heeft zijn voortgang en vrucht in de wedergeboorte als heiliging en het krijgt zijn voltooiing in de wedergeboorte als totale vernieuwing van hemel en aarde.

De Bijbel is duidelijk over de noodzaak van de wedergeboorte voor elk mens, ook van mensen die het teken en zegel van Gods verbond meedragen. Het gesprek met Nicodemus, een gerenommeerde Jood in Jezus’ dagen, laat dat zien. Restauratie is niet voldoende; nieuwbouw is nodig. En dat krijgen wij nooit voor elkaar. De donkere achtergrond is, dat ons hart totaal verdorven is. We zijn in zonden ontvangen en geboren (Ps. 51:7); het bedenken van ons vlees is vijandschap tegen God (Rom. 8:7); we zijn zelfs dood (Ef. 2:1).

Het valt overigens niet mee om met die boodschap bij de (postmoderne) mens aan te komen: ‘ik voel het helemaal niet zo’. Alsof ook ons gevoel niet verdorven is door de zonde! Bovendien gaat het tegen de trend van de ‘maakbare samenleving’ in om te moeten erkennen dat je zelf niet voor wezenlijke geestelijke vernieuwing kunt zorgen; dat de Heilige Geest dat moet doen (en wil doen!). Het gaat ook in tegen de eenzijdige nadruk op de menselijke keuze.

Uit onszelf kiezen we immers altijd verkeerd, omdat de keuze in Adam al gemaakt is. De Schrift spreekt dan ook over ‘uit God verwekt worden’ (Joh. 1:13, 1 Joh. 2:29 Jak. 1:18). Juist dit ‘verwekken’ wijst op het allereerste begin van geestelijk leven; van Bovenaf (Joh. 3:3). In dit begin ligt de totale vernieuwing besloten; het doortrekt ons in ons verstand, in onze wil en in ons gevoel. Paulus spreekt dan ook over ‘het bad van de wedergeboorte en vernieuwing van de Heilige Geest’ (Titus 3:5). Als je in bad gaat, ga je helemaal onder; je wast je hele lichaam.

Het is dan ook goed om onze kinderen te leren bidden om een nieuw hart (zie ook Ezech. 36:26 en 37). We moeten vervolgens wel uitleggen wat dat betekent! Allerlei andere uitdrukkingen in de Schrift cirkelen om hetzelfde en kleuren het wonder van de wedergeboorte op een bepaalde manier in. Zo wordt gesproken over begraven worden en opstaan met Christus (Rom. 6); naar Zijn beeld vernieuwd worden (Rom. 8:29v; 2 Cor. 3:18), levend gemaakt zijn met Christus (Ef. 2:5), een nieuwe schepping zijn (2 Cor. 5:17), Gods maaksel zijn (Ef. 2:10).

Hoe bewerkt de Geest de wedergeboorte? Onder en door zijn Woord. ‘Wie nat wil worden, moet in de regen gaan lopen; wie geestelijk leven wil ontvangen, moet onder het Woord komen’. Jak. 1:18 spreekt over ‘gebaard zijn door het Woord der waarheid’. Zie ook 1 Petr. 1:23 (‘wedergeboren, niet uit vergankelijk, maar uit onvergankelijk zaad, door het levende en eeuwig blijvende Woord van God’) en Hand. 16:14 (de Here opende Lydia’s hart, zodat ze acht gaf op wat door Paulus gesproken werd).

Het is zinvol om aan de hand van dat gegeven eens door te spreken met hen die bewust maar één keer naar de kerk komen: zou dat nu een bewijs van geestelijk leven zijn?

OP HUISBEZOEK

Nu moeten we oppassen om al deze dingen niet tot een abstractie te laten worden. Met name voor de praktijk van het huisbezoek is dat van belang. We dienen al deze Bijbelse gegevens wel goed in ons achterhoofd en in ons hart te hebben wanneer we op huisbezoek gaan. Mogen we iets van vruchten van wedergeboorte zien? Vooral de apostel Johannes laat zien wat die vruchten zijn:

• het kind van God zijn (Joh. 1:13);

• Jezus als de Christus belijden (1 Joh. 5:1);

• liefde tot de medegelovigen (1 Joh. 5:3);

• het overwinnen van de wereld (1 Joh. 4:7);

• het doen van gerechtigheid (1 Joh. 2:29);

• het niet meer kunnen léven in de zonde (1 Joh. 3:9);

• het bieden van weerstand tegen de duivel (1 Joh. 5:18).

Wat liggen hier een bouwstoffen om in een gesprek naar de diepte af te steken. Is er iets van deze vruchten op te merken? En als dat niet zo is, hoe komt dat dan? Zo kan geestelijke leiding worden gegeven vanuit het Woord!

EEN APARTE BELEVING?

Nu komen we ook mensen tegen die de wedergeboorte lijken te fixeren op een speciale gebeurtenis ‘in een punt des tijds’. Merkwaardigerwijs kan dat aan twee kanten voorkomen. Mensen die bijv. wortels in het vroegere gezelschapsleven hebben, kunnen het gevaar lopen teveel over de wedergeboorte op zich te willen spreken en op deze aparte ‘zaak’ te wachten.

Maar dan vergeten we dat Jezus’ spreken over de wedergeboorte in Joh. 3 uitloopt op Zijn spreken over het geloof in Hem (3:16). Nicodemus moet worden als een kind dat niets verdient, maar alles ontvangt — door het geloof! Wedergeboorte wordt dus merkbaar in het gelovig zien op Jezus. Het gaat er niet om dat ik elke dag mijn geboortekaartje tevoorschijn haal om te zien of ik wel geboren ben; het gaat om mijn léven vandaag!

In sommige evangelische kringen legt men ook sterk de nadruk op een aparte ervaring (een ‘bom-again’ ervaring). Soms laat men dat samenvallen met een ‘second blessing’, een tweede zegen ná het geloof, waarbij men dan gedoopt wordt in de Geest. Maar hier worden dingen uit elkaar getrokken die Bijbels gezien bijeen horen. In het tot geloof komen voltrekt zich de verzegeling met de Heilige Geest (Ef. 1:14). Iets anders is het, dat na het eerste begin in de wedergeboorte er een verdieping en verrijking mag zijn, waarbij Christus meer wordt en ik minder word 0oh. 3:30). Gods Woord roept er zelfs toe op om op te wassen in de genade en kennis van onze Here en Zaligmaker Jezus Christus (2 Petr. 3:18).

DE BELEVING IN GEREFORMEERD PERSPECTIEF

Spreken over de wedergeboorte kan nooit louter ‘een stuk dogmatiek’ zijn. Juist op dit punt zijn onze belijdenisgeschriften zo geestelijk-sprankelend.

Vanwege de beperkte ruimte moet ik volstaan met enkele verwijzingen. Vooral Dordtse Leerregels III/IV, 11–13 is hier van belang. Wie verwerkt wat daar bijeen is gebracht, krijgt veel onderwijs voor eigen geestelijk leven en ontvangt handvatten voor een gesprek op huisbezoek. De dingen worden hier, in een eerbiedig luisteren naar de Schrift, bijeengehouden: wedergeboorte als een soeverein werk van Gods Geest, maar dan zó, dat de mens door de genade die hij ontvangen heeft daadwerkelijk gelooft en zich bekeert.

Verder is te wijzen op DL 1, 12: de vruchten van de verkiezing.

Heilzaam medicijn tegen hypercalvinistische lijdelijkheid èn tegen arminiaans activisme!

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen