Luther en de Bijbelvertaling

(7.)

De volledige uitgave.

Had Luther tot nog toe de Bijbel dus uitgegeven in gedeelten, nu werden alle krachten ingespannen om te komen tot de volledige uitgave. De drukkerij van Hans Luft te Wittenberg, nam het grote karwei op zich. Einde 1533 waren de voorbereidende maatregelen gereed. Tegen 24 januari 1534 heeft Luther zijn medewerkers weer bijeengeroepen, om verschillende gedeelten nog eens gezamenlijk door te nemen, voordat de kopie naar de drukkerij zou gaan. Breedvoerig kunnen deze besprekingen niet geweest zijn, daar het boek reeds in de zomer van hetzelfde jaar van de pers kwam. Hier en daar is wat bijgeschaafd. Het keurvorstelijk drukprivilege is de 6e augustus getekend.

In typografisch opzicht is deze Bijbel één van de mooiste boekwerken, welke in de 16e eeuw verschenen. De hoofdtitel luidt: „Biblia, das ist die gantze Heilige Schrifft Deudsch. Mart. Luth. Wittenberg. Begnadet mit Kurfürstlicher zu Sacksen freiheit. Gedruckt durch Hans Luft. MDXXXIIII." Deze titel is in een rijk kader gevat. De houtsnede stelt de ingang van een gebouw voor. Op een balkon zit een oud man met stralenkrans, schrijvend in een boek. Vóór hem hangt een perkament met de woorden, die in Augsburg het devies der protestanten vormden: „Gods Woord blijft in eeuwigheid." De titel zelf is gedrukt op een groot voorhangsel, de gehele ingang van het portaal bedekkend; het wordt door engelen ontrold en vastgespijkerd. Links op het balkon twee engelen met een open boek, rechts een met een gesloten boek en een ander met een verzegelde codex, die hij voor de ballustrade houdt. Op de pilaren, die het balkon schragen, staan twee engelen in wapenrusting, dragende banieren met de keurvorstelijke zwaarden en het Saksische wapen. Op de stoep zestien engelen, luisterende naar het voorlezen van een boek.

Bijna ieder bijbelboek begint met een fraaie, grote hoofdletter. We vinden verder 124 illustraties, waarvan 7 tweemaal gebruikt werden. Ze zijn voor deze uitgave nieuw gemaakt en klaarblijkelijk het werk van één kunstenaar, die tekent met M.S. Het is echter nog niet uitgemaakt, wie dit geweest is. Luther zelf heeft aanwijzing gegeven voor de vervaardiging en de plaatsing van deze platen.

De indeling der boeken bleef dezelfde als bij cle gedeeltelijke verschijningen. De onderdelen behielden hun eigen titelpagina. Na het Oude Testament kregen een aantal apocriefen een plaats: Judith, Wijsheid van Salomo, Tobias, Jezus Sirach, Baruch, Makkabeeën, Toevoegsels op Esther en Toevoegsels op Daniël. Luther had deze boeken vrij bewerkt. Hij gaf ze als titel: „Apocrypha.

Das sind Bücher so nicht der heiligen Schrift gleichgehalten: und doch nützlich und gut zu lesen sind."

Het geheel bestond nu dus uit zes delen: Pentateuch, historische boeken, dichterlijke boeken, profeten, apocriefen en Nieuwe Testament.

De voorredes zijn voor het grootste deel gelijk aan die van de verschillende uitgaven. Alleen de Handelingen der Apostelen kregen een eigen inleiding. Zij dankt haar ontstaan aan een studie over cle leer der rechtvaardiging, waarmee Luther zich op de Coburg had bezig gehouden. We zullen er wat uit overnemen:

„Dit boek moet men niet lezen en beschouwen, zoals we tot nu toe gedaan hebben, alsof Lucas daarin alleen maar zijn eigen werk of de geschiedenis der apostelen beschreven heeft tot een voorbeeld van goede werken of een oppassend leven. Zo zag Augustinus, en veel anderen met hem, als beste voorbeeld, ons in dit boek voor ogen gehouden, het feit, dat de apostelen en eerste christenen alle dingen gemeen hadden, ofschoon dat toch niet lang geduurd heeft en na korte tijd al weer ophouden moest. Laat men er liever zijn aandacht op richten, dat Lucas in dit boek iets wil leren, dat voor de gehele christenheid geldt en gelden blijft tot aan het einde der wereld en wel het belangrijkste Ieer-

stuk van de christelijke waarheid, namelijk, dat wij allen gerechtvaardigd moeten worden door het geloof in Jezus Christus zonder enig toedoen van de wet of hulp van onze eigen werken. Dit leerstuk is de voornaamste inhoud van het boek der Handelingen en het was voor Lucas de aanleiding om het te schrijven. Daarom stelt hij zo duidelijk op de voorgrond niet alleen de prediking der apostelen aangaande het geloof in Christus en hoe beiden heidenen en Joden, daardoor gerechtvaardigd moesten worden zonder enige verdienste of werk, maar ook de voorbeelden en geschiedenissen, waaruit blijkt, dat zowel heidenen als Joden alleen door het Evangelie, zonder wet, gerechtvaardigd zijn geworden. Want naar het getuigenis van Petrus maakt God in dit opzicht geen onderscheid tussen Joden en heidenen, maar, zoals Hij de heidenen, die zonder de wet leefden, de Heilige Geest gaf door het Evangelie, zo heeft Hij deze Geest ook aan de Joden gegeven, evenzeer door het Evangelie en niet door de wet of tervville van hun werk of verdienste. En zo voegt Lucas in dit boek de twee samen, de leer van het geloof en het voorbeeld van het geloof.

Daarom kan dit boek wel een uitlegging van de brieven van Paulus genoemd worden. Want wat Paulus leert met woorden en uit teksten der Schrift naar voren haalt, daarvan geeft Lucas hier de bewijzen, in voorbeelden en geschiedenissen. En daarmee toont hij aan, dat het steeds zo gegaan is en altijd zo moet gaan als Paulus leert, namelijk, dat geen wet noch werk de mens rechtvaardig maakt, maar alleen het geloof in Christus. Zo vindt ge in dit boek een schone spiegel, waarin ge zien kunt, dat het waar is: sola fides iustificat: alleen het geloof maakt rechtvaardig."

Tot Luthers dood zijn bij Luft 13 nieuwe drukken van zijn complete bijbelvertaling verschenen, dat is ieder jaar één. Daarnaast werden zowel de volledige Bijbel als afzonderlijke gedeelten ook bij andere drukkers in en buiten Wittenberg telkens weer nagedrukt. Het uitgeven van Bijbels was in deze dagen een zo winstgevende zaak, dat velen zich aan het auteursrecht blijkbaar niet stoorden. Buiten Wittenberg zijn niet minder dan 253 uitgaven van de Lutherbijbel bekend. Men schat, dat gedurende zijn leven een half miljoen bijbels of gedeelten van Bijbels verspreid werden. Hijzelf verdiende daaraan niets, maar verschillende drukkers zijn er rijk door geworden.

Een dergelijk getal spreekt duidelijk van het in brede kring levende verlangen, om de H. Schrift te kennen en er zelf een exemplaar van te bezitten, want de prijs was nog altijd hoog. Nu zijn stellig niet alle kopers heilbegerige zielen geweest. Bij de zich van zichzelf bewust wordende burgerbevolking in de opkomende steden werd het bezit van een Bijbel al spoedig het bewijs, dat men een zekere trap van beschaving bereikt had. Een ontwikkeld mens was aan zijn stand verplicht er een in huis te hebben. En hij las er ook in, al was het alleen maar, omdat het een van de weinige boeken was, die hij bezat. De invloed, die Luther op deze wijze kreeg, is onafzienbaar. In ieder geval was hij veel groter dan die, welke hij door eigen geschriften oefende.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen