Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

De belijdenisgeschriften onzer kerk

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

De belijdenisgeschriften onzer kerk

6 minuten leestijd Arcering uitzetten

12.

DE HEIDELBERGSE CATECHISMUS

Zorg voor de catechese

In het vorige artikel over de Heidelbergse Catechismus heben we er reeds op gewezen, dat de Dordtse Synode bijzondere zorg gehad heeft ten aanzien van het onderwijs in de waarheid naar de Schriften. De Synode onderscheidde drieërlei catechisatie:

1. De huiscatechisatie door de ouders, die met hun kinderen gedeelten van de Heilige Schrift moesten bespreken, teksten van buiten moesten laten leren en de Catechismuspreek moesten repeteren, opdat de kinderen zo van jongsaf aan bekend zouden worden met de weg des heils. De predikanten hadden de taak erop toe te zien, dat de leden der gemeente hun plicht in dit opzicht deden. Ook voor de vaders en moeders 'van heden is er wel een aansporing nodig om geregeld huiscatechisatie te houden. Het is immers naar de belofte bij de Doop de taak van de ouders om de kinderen te onderwijzen in de weg der zaligheid.

2. De schoolcatechisatie. De schoolmeesters moesten onderwijzen in de Catechismus. De predikanten moesten toezien, dat dit onderwijs goed geschiedde. Zij moesten dan ook op geregelde tijden met een ouderling de scholen bezoeken.

3. De kerkcatechisatie. Deze moest door de predikanten worden gehouden. Zij moesten Catechismusprediking houden, zo, dat ook de jeugd ze kon verstaan. De ouderen, die niet meer op school gingen of die weinig geleerd hadden, moesten door de week in de weg der zaligheid door de predikant onderwezen worden.

Vooral ook in onze tijd, waarin verval en vervlakking en afglijding van de ware leer overal openbaar komt, is het zo nodig, dat de jeugd onderwezen wordt in de Catechismus, in de weg van de drie stukken: ellende, verlossing en dankbaarheid.

Het Kort Begrip

De Dordtse Synode had begrepen, dat het van het grootste belang was overal dezelfde leerstof voor de catechisaties te gebruiken. Daarom had men ook al vastgesteld, dat de Catechismus het leerboek van de kerk was, waaruit aan het kerkvolk de weg der zaligheid moest worden uitgelegd. Maar men was het er ook over eens, dat men wat betreft de kennis der ware leer niet aan alle mensen, en ook niet aan jong en oud dezelfde eisen mocht stellen. Daarom benoemde men een commissie, die twee kleinere leerboekjes zou samenstellen. Toen deze zaak echter aan de orde kwam was er niet veel tijd meer om deze boekjes nauwgezet na te gaan. Trouwens, men voelde toch eigenlijk niet veel voor officiële uitgaven naast de Catechismus. Bovendien was er al enige tijd een leerboekje onder de titel: Kort Begrip der Christelijke Religie, voor die zich eerst begeven tot het gebruik van des Heeren Avondmaal, in gebruik. Het wordt in de vrijheid van de kerken overgelaten om dit boekje of het grootste van de twee bovengenoemde boekjes te gebruiken bij het onderwijs aan de jeugd.

Het Kort Begrip heeft het echter gewonnen. Vele onzer lezers kennen het immers nog, aangezien het al honderden malen herdrukt is en tot op deze dag door vele predikanten gebruikt wordt bij het onderwijs aan de jeugd der gemeente en ook nog wel bij de voorbereiding voor de belijdenis.

Het Kort Begrip is ontstaan door een besluit van de kerkeraad van Middelburg in 1607 genomen, waarbij de predikanten van die stad de opdracht ontvingen een leerboekje samen te stellen voor eenvoudigen, dat veel overeenkomst moest vertonen met de Heidelbergse Catechismus. De Middelburgse predikanten hebben de samenstelling van dit leerboekje overgelaten aan de bekwame Ds. Hermanus Faukelius, een vooraanstaand predikant, en een belangrijke figuur uit het kerkelijk leven van die tijd. Bij de vervaardiqing is. soms woordelijk, een vroeger uittreksel uit de Catechismus door Ds. Gaspar van der Heyden gevolgd.

Tot die tijd was in vele gemeenten de Corte Ondersoeckinge van Ds. Marten Micron in gebruik geweest. Maar dit boekje en nog verschillende andere werden langzamerhand door het Kort Begrip verdrongen.

Al spoedig kwam het Kort Begrip voor in de kerkboeken en het kreeg langzamerhand zoveel gezag, dat men, hoewel het allen niet geheel voldeed, het langzamerhand ging beschouwen als een officieel leerboekje voor de kerk.

De Zuid-Hollandse Synode van 1730 besloot dan ook na lange beraadslagingen met een beroep op de Dordtse Synode het gebruik van het Kort Begrip voor te schrijven, hoewel men het in de vrijheid der gemeenten liet om naast het Kort Begrip ook andere kerkelijk goedgekeurde leerboekjes te gebruiken.

Het doel van het Kort Begrip

Zoals hierboven uit de volledige titel van dit leerboekje reeds bleek was het doel van het Kort Begrip om daarmee hen te onderwijzen, die tot des Heeren Avondmaal wensen te worden toegelaten. Het volgende onderschrift gaf dan ook aan hoe men het gebruiken moest bij de aanneming van lidmaten:

Als degenen, die zich tot de gemeente begeven willen, deze hoofdstukken in de grond bekend en beleden hebben, zo vraagt men hen, of zij ook ergens in, aangaande de leer enige twijfel hebben, opdat men hun moge aenoegdoen. Indien iemand onder hen zegt: ja, zo zoekt men hem uit de Schrift te voldoen en is het, dat zij allen gerust zijn, zo vraagt men:

Of zij ook voorgenomen hebben, door Gods genade, bij deze leer te blijven, de wereld te verzaken en een nieuw christelijk leven te leiden.

Tenslotte vraagt men ook, of zij zich aan de christelijke straf willen onderwerpen. Hetwelk gedaan hebbende, vermaant men hen tot vrede, liefde en eendracht met alle mensen en tot vredemaking, indien iemand van hen met zijn naaste iets uitstaande heeft.

Men heeft het Kort Begrip nogal eens gehouden voor een verkorte Catechismus. Dit is niet geheel juist, want in meer dan één opzicht is de samensteller zelfstandig te werk gegaan.

Het Kort Begrip kan zijn nut doen, hoewel we door dit leerboekje de Catechismus ook voor het catechetisch onderwijs niet moeten laten verdringen. Op de catechisaties dient de Catechismus onderwezen te worden. Dat dan bij wijze van herhaling op de belijdeniscatechisatie het Kort Begrip gebruikt wordt is niet af te keuren. Dan kan men in één winter immers alle stukken der leer nog eens bespreken.

We meenden er goed aan te doen het bovenstaande over het onder ons zo bekende leerboekje: Kort Begrip der chris-

telijke religie, aan de lezers te vertellen. Strikt genomen staat het echter buiten het onderwerp, dat we in deze artikelenserie behandelen. Het behoort immers niet tot de belijdenisgeschriften en het staat eigenlijk ook apart van de Catechismus.

We zeggen dit nog eens met nadruk, opdat men hier geen verkeerde voorstellingen zou krijgen. Het is echter wel zo nauw met de Catechismus verbonden, dat het aan het einde van de artikelen over de Catechismus een plaatsje kon krijgen.

Wanneer we ons in de geschiedenis van de belijdenisgeschriften verdiepen, dan komen we telkens weer onder de indruk van de grote en heerlijke Geestesgaven, die de Heere, in de tijd dat ze opgesteld werden, aan de kerk geschonken heeft. Hoe mochten we ook nu weer vragen: Heere, deel van die gaven des Geestes bij vernieuwing uit, opdat uw Kerk in het midden van deze donkere wereld haar licht helder moge laten schijnen.

Dit artikel werd u aangeboden door: https://www.hertog.nl

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van zaterdag 2 september 1950

Gereformeerd Weekblad | 8 Pagina's

De belijdenisgeschriften onzer kerk

Bekijk de hele uitgave van zaterdag 2 september 1950

Gereformeerd Weekblad | 8 Pagina's