Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

In het spoor van de ''Schotten''

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

In het spoor van de ''Schotten''

5 minuten leestijd Arcering uitzetten

De monumentale schoorsteen van de steenfabriek wijst ons de weg. Met boswachter Wil Gerritse lopen we in de Duursche Waarden langs de IJssel, waar een kudde van pakweg twintig imposante Schotse Hooglanders de uiterwaarden begraast. Ze zijn dè begrazingsspecialisten voor het ruigere werk in dienst bij Staatsbosbeheer.

Sinds 1989 voert Staatsbosbeheer een ambitieus natuurontwikkelingsproject uit in de Duursche Waarden. Het doel is de 'oude' natuur weer van stal halen. In samenwerking met de "Schotten" en een paar IJslandse paarden. „De bedoeling is dat er weer een soort natuur ontstaat zoals dat honderden jaren geleden het geval was", zegt de boswachter. „Een stuk natuur zonder bemoeienis van de mens. Als je niet actief ingrijpt, ontstaat er op den duur bos. Wij zouden dat graag naast de rivier zien. Overigens zonder de zaak dicht te laten groeien. Het doorstroomvermogen moet gegarandeerd zijn tot een bepaald niveau. Daar waakt Rijkswaterstaat over. Dus een natuurlijke  ontwikkeling tot een bepaalde grens. Dat kan je mechanisch bereiken met kappen, maaien of afbranden." „Een veel beter en natuurlijker effect creëer je door grote grazers in te zetten. De Hooglanders bootsen na wat eeuwen geleden wisenten, elanden, zwijnen en bevers deden. De Duursche Waarden zijn echter te klein om die hele club van vroeger te herplaatsen. Van de 120 ha blijft, na aftrek van water en bos, 50 ha begraasbaar terrein over. Gebleken is dat runderen een prima alternatief zijn, die het begrazingspatroon van hun voorgangers zo dicht mogelijk benaderen", verduidelijkt hij.

Schot in de roos
„Het spreekt voor zich dat begrazing zomer en winter voortgang moet vinden. Spul waar je voor ieder kuchje de dierenarts bij moet halen is niet bruikbaar. De Schotten zijn echt een schot in de roos. Ze zijn volledig selfsupporting. Eisen geen verzorging, zijn winterhard en klagen nooit over het eten", grapt Gerritse. „Takken, grassen, dorre struiken en distels vreten ze voor de voet weg. Ja, die met die stekels! Het feit dat ze niet selectief zijn, levert een gevarieerd terrein op met veel structuurverschillen in de vegetatie. Met dit project hopen we te bereiken dat bloemen, planten en kruiden die hier vroeger van nature voorkwamen, terugkeren. In de nevengeulen moet zich weer watervegetatie vestigen, waardoor er voor vissen natuurlijke paaiplaatsen ontstaan."

Wetlandnorm
Tijdens het kuieren in de uiterwaarden blijkt dat de aanpak van Staatsbosbeheer getuigt van realiteitszin. Er ligt een gevarieerd gebied voor ons met wilde bloemen en kruiden. Vlinders hoor je als het ware nectar slurpen en rupsen ruïneren wilgeroosjes, terwijl hommels het mooie slangenkruid ontdekt hebben. Met de planten komen ook de vogels. Ze vreten zich tonnetje rond aan wormen, beestjes en zaden. Ook 's winters kunnen vogels zich hier uitleven. De Duursche Waarden voldoen namelijk aan de zogenaamde Wetlandnorm en fungeren als belangrijk onderdeel van de noordzuidroute van diverse trekvogels. Enkele ovens van de afgedankte steenfabriek zijn op een paar spleten na dichtgemetseld en ingepikt door vleermuizen. In de duistere barakken overwinteren ze en 's zomers richten ze er hun kraamkamers in. Verderop drentelt een stoere stier al enige tijd rond een tochtige koe. Ze ziet wel wat in hem. Opgewonden snuffelt hij aan haar achterste. Een mededinger wordt luidkeels weggejaagd. Ineens bespringt de 800 kilo zware kolos haar verrassend soepel. Biologieles in de natuur. „Moet je eens op hun mest letten", wijst de boswachter, „da's andere koek dan die weeë flatsen van onze eigen koeien. Geen wonder dat er mestkevers en andere smulpapen op afkomen."

Uitkijktoren
De uitkijktoren is voor jong en oud een trekpleister van jewelste. De klim naar boven is de moeite waard. De IJssel wringt zich als een glinsterende sliert aluminiumfolie tussen de oevers door. In de verte draaien de wieken van een molen. Op de torenspits ghmt het haantje in de zon. Een schip glijdt traag door de meanderende rivier. Holland, wat ben je mooi. „De waterstand kan hier nogal grillig zijn", vervolgt onze gastheer. „De hoogwatervluchtplaats voor het vee is het terrein rond de steenfabriek. Overigens verdragen ze barre weersomstandigheden heel goed. Als het vriest dat het kraakt, sjokt het hele zwikkie naar een vaste plek om een wak open te houden, waardoor ze verzekerd zijn van drinkwater."

Ingewortelde angst
Er lopen ook wat kalfjes bij de kudde. Nieuwsgierig komen ze dichterbij. Zachte knuffels op poten met punkerige pruikjes kijken ons onschuldig aan. Opzichter Piet Greeve komt even naar 'zijn' kalfjes kijken. „De meeste kalveren worden in het voorjaar of aan het begin van de zomer geboren. Als de voedselvoorziening het gunstigst is. De gezondheid van de dieren hangt nauw samen met de mineralen in het voedsel", weet Greeve. „Typerend voor de moeders is dat ze hun kalf na de geboorte verbergen. Dat komt voort uit de ingewortelde angst voor grote roofdieren. Na een week of zo zie je ineens zo'n wolbaaltje naast moeder het veld in huppelen. Dan wordt de dreumes door de kuddeleden verwelkomd en in de "Schotse gemeenschap" opgenomen. Zo leert het zich sociaal te gedragen en hoe de rangorde in de kudde bepaald is. Spelenderwijs krijgt de kleine in de gaten hoe hij zich kan handhaven. Afhankelijk van hun conditie zijn ze na twee jaar geslachtsrijp." „Als ze jongen hebben, moet je voorzichtig zijn. Kinderen bij je houden en rustig wachten. Maak de dieren niet aan het schrikken en jaag ze vooral niet op. Geef ze de gelegenheid om zich terug te trekken. En natuurlijk nooit aan het kalfje komen. Dat is vragen om moeilijkheden. Het moederinstinct is namelijk bijzonder goed ontwikkeld", waarschuwt de opzichter. „Voeren is ook uit den boze. Dan worden ze opdringerig. En dat is niet de bedoeling."
i< />

Dit artikel werd u aangeboden door: Terdege

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van woensdag 10 juli 1996

Terdege | 72 Pagina's

In het spoor van de ''Schotten''

Bekijk de hele uitgave van woensdag 10 juli 1996

Terdege | 72 Pagina's