De Franse Geloofsbelijdenis

GELOOFSLEER

Belijdenis van het geloof, met onderlinge overeenstemming gedaan door de Fransen, die wensen te leven overeenkomstig de zuiverheid van het evangelie van onze Heere Jezus Christus. A.D. 1559.

Art, 30: Wij geloven dat alle ware herders, in welke plaats ze ook mogen zijn, dezelfde autoriteit en gelijke macht hebben onder een enig Hoofd, enige Soeverein en universele Bisschop, Jezus Christus. En dat daarom geen enkele kerk aanspraak kan maken op enig gezag of heerlijkheid boven de ander. Matth. 18 en 20; 1 Kor. 3; Ef 1; Col. 1

Nu de Franse Geloofsbelijdenis de omtrek van de ware kerk heeft aangewezen en daarmee haar ruimte afgebakend, en vervolgens ook haar ambtelijke structuur heeft aangegeven, komt de vraag aan de orde of er binnen het geheel van de kerk, het lichaam van Christus, sprake is van hoger en lager, van meer en minder gezag en heerlijkheid. Art. 30 gaat nader op deze vraag in. De praktijk van het toenmalige kerkelijke leven gaf namelijk de nodige aanleiding om een dergelijk artikel te formuleren.

De aanleiding

Dat bovenstaande vraag niet zomaar uit de lucht kwam vallen voor de opstellers van de Franse Geloofsbelijdenis is wel duidelijk. Zij waren immers opgegroeid in een kerk waarin het primaat van de kerk van Rome als onomstotelijk vaststaand gold. De macht van de kerk en de paus van Rome was in de tijd dat de Reformatie ontstond al tot grote hoogte gestegen. De groei in macht is een proces van eeuwen geweest. In de vroege kerk al werd de bisschop van Rome als opvolger van Petrus gezien en kreeg gaandeweg meer gewicht en aanzien onder de andere bisschoppen. Voor de kerkvader Cyprianus stond hij weliswaar niet in hiërarchische zin boven de andere bisschoppen, maar toch nam hij met zijn kerk wel een bijzondere plaats in het geheel van de katholieke kerk in. Ook de latere kerkvader Augustinus was van mening dat de kerk van Rome, die de stoel van Petrus had, de voorrang had onder de andere kerken, zij het niet in absolute zin. Geleidelijk aan ging de bisschop van Rome met zijn kerk echter ook in absolute zin het primaat claimen. De bisschop van Rome trok de macht in de kerk hoe langer hoe meer naar zich toe. Het ging tot zijn bevoegdheid horen, bisschoppen af te zetten en in hun ambt te herstellen. Zelfs eiste hij de zeggenschap op over de wereldlijke overheid. Men beweerde ook dat de kerk van Rome nooit had gedwaald en dat op grond van de Schrift ook in de toekomst niet zal doen. De pausen gingen zich plaatsbekleders van Christus noemen. Op het concilie van Lyon werd in 1274 bekrachtigd dat de heilige kerk van Rome de hoogste en volledige voorrang en heerschappij over de gehele katholieke kerk bezit. Zij heeft die ontvangen in de heilige Petrus, de leider of het hoofd van de apostelen, wiens opvolger de bisschop van Rome is. Ieder diende zich aan de paus van Rome te onderwerpen om heil te verkrijgen, zo verluidde het in de bul van paus Bonifacius VIII uit 1302. In dit klimaat van kerkelijk denken en leven ontstond de Reformatie. Zij stond voor de vraag of zij voor haar eigen kerkelijk leven de lijn van Rome moest volgen of niet. Art. 30 geeft nader bescheid.

Gelijk gezag en gelijke macht

Art. 30 geeft eerst aandacht aan de ambtsdragers. Het zet in met: 'Wij geloven dat alle ware herders, in welke plaats ze ook mogen zijn, dezelfde autoriteit en gelijke macht hebben'. Dat is duidelijke taal. Ieder onderscheid in macht of waardigheid onder de dienaren van het Woord wordt hier ontkend. Zij hebben alle dezelfde macht en hetzelfde gezag in Gods kerk. Paulus is niet meer dan Apollos (1 Kor. 3). Een dorpsdominee is niet minder dan de dominee van een grote stad. Wat hier van de herders of predikanten wordt gezegd geldt overigens evenzeer van de ouderlingen en diakenen. Naar gereformeerd kerkrecht mag het ene ambt niet over het andere en de ene ambtsdrager niet over de andere heersen. Van de praktijk van Rome is heel beslist afstand genomen. Er is wel onderscheid, maar geen sprake van hiërarchie. Dat het leven ook hier echter vaak weerbarstiger is dan de leer, hoeft niet veel betoog. Want ook op gereformeerd erf is het gevaar steeds weer acuut dat het ene ambt toch gaat heersen over het andere en de ene ambtsdrager zich boven de andere stelt.

Allen dienaren van Christus

We zagen zojuist hoe de bisschop van Rome zich binnen de kerk gaandeweg de positie van stedehouder van Christus toeeigende. Hij was niet langer de primus inter pares, maar stond als de hoogste en machtigste ambtsdrager boven allen. Deze ontwikkeling heeft zich in de eeuwen na het begin van de Reformatie verder voortgezet. De Reformatie ging hier haar eigen weg, ongetwijfeld een voluit bijbelse weg. Zij erkende wel een hoogste Ambtsdrager of 'Bisschop', maar dat was voor haar niet de paus. Voor haar kon dat alleen Christus zelf zijn. Vandaar dat art. 30 belijdt dat alle herders staan 'onder een enig Hoofd, enig Soeverein en universele Bisschop, Jezus Christus'! Goed beschouwd komt uitsluitend Christus alle macht en gezag in de kerk toe. Hij heeft haar immers gekocht met Zijn bloed. Zij is door de Vader Hem gegeven en daarmee Zijn absolute eigendom. De bijzondere ambten in de kerk ontlenen alleen aan Hem hun gezag en waardigheid. Los van Hem ontaarden zij en verliezen ze alle gezag en waardigheid. Christus heeft namelijk aan niemand Zijn macht overgedragen. Hij alleen stelt tot ambtsdragers aan en kan die ook uit het ambt ontheffen.

Hij regeert tevens over alle koningen en keizers, ja over heel de wereld. Het heil komt uitsluitend van Hem. De paus berooft met z'n aanmatigingen schandelijk Christus van diens eer.

Alle kerken gelijk

Art. 30 trekt aan het slot de conclusie: 'En dat daarom geen enkele kerk aanspraak kan maken op enig gezag of heerlijkheid boven de ander.' Om zo te zeggen, niet Rome maar de hemel is de metropool van waaruit de orders komen. Niet de kerk van Jeruzalem, Rome, Geneve of Wittenberg regeert over de andere kerken, maar alle kerken worden vanuit de hemel geregeerd, ledere ware, plaatselijke kerk is openbaring van Christus' lichaam en heeft Christus tot haar enig Hoofd. Art. 30 bedoelt daar echter niet mee te zeggen dat iedere plaatselijke kerk een eigen, geïsoleerd leven moet leiden, los van de andere kerken. Het opstellen en aannemen van een gemeenschappelijke geloofsbelijdenis laat dat al zien. Zoals in een kerk de gelovigen het niet zonder elkaar kunnen stellen, zo hebben in groter verband ook de kerken elkaar nodig. De kerk is aangelegd op onderlinge gemeenschap krachtens haar eenheid in haar Hoofd Christus, zowel plaatselijk als in wijdere verbanden. Wat daarom plaatselijk niet kan worden geregeld moet bovenplaatselijk in meerdere vergaderingen (niet: hogere vergaderingen!) gestalte krijgen. Maar ook daar met de belangrijke kanttekening dat er alleen sprake kan en mag zijn van christocratie. Christus regeert! Een grote kerk (of classis) heeft in zo'n meerdere vergadering dus niet wat meer te zeggen dan een kleine. Allen moeten zich samen buigen onder Christus. Dat ook hier het gevaar van grensoverschrijding steeds weer op de loer ligt, heeft de kerkgeschiedenis, ook de recente, wel laten zien.

P. Vermeer, Wilsum (D)

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen