De Kennemerduinen

Jacques P. Thijsse, de grondlegger van Natuurmonumenten, schreef in 1944: „Onze duinen zijn het product van onderlinge samenwerking van zee en zand, wind en water, plantengroei en dierenleven. Waar dit proces ongestoord plaats grijpt ontstaat een landschap van wonderbare schoonheid en rijkdom, van eeuwigdurende bekoring niet te benaderen door de allergrootste kunst van de beste landschapsarchitecten." Volgens hem moest het gebied tussen het Noordzeekanaal en de Zandvoortse Straatweg één natuurreservaat en recreatieoord worden, wat precies 50 jaar na zijn dood werd verwezenlijkt. Wie de Kennemerduinen wil bezoeken, vindt de ingangen aan het begin van de Zeeweg (met bezoekerscentrum) te Bloemendaal en aan het einde ervan. Ook achter de sportvelden in Bloemendaal is een ingang, vanwaaruit u mooie wandelingen en fietstochten kunt maken. In het bezoekerscentrum zijn heel mooie diorama's en foto's van het planten- en dierenleven in de duinen te bewonderen. Het is ook voor kinderen zeer geschikt.

Kustafslag
Langs de kust voerden zeestromingen zand aan, dat door de wind en de zee tot zandbanken werd opgehoogd. Hierop ontstonden (door de aanwezigheid van zoutminnende planten als biestarwe, zeeraket en helm) duinen. Tussen de strandwallen bevonden zich lagere, moerasachtige streken, waar zich veen vormde. Achter de duinen gingen bomen, zoals eiken en beuken, groeien. Omstreeks 1100 na. Chr. kwam er veel kustafslag voor; er ontstonden nieuwe loopduinen over de oude strandwallen. Ook deze raakten weer begroeid en vormden de duinen zoals ze nu nog bestaan.

Als we geen maatregelen zouden nemen zouden de duinen ook nu nog in oostwaartse richting opschuiven. Zo moest het oude restaurant Parnassia na een jaar met stormen meer landinwaarts worden herbouwd omdat het helemaal aan de rand van het laatste duin was komen te staan.

Sneeuwklokjes
In het oosten van de Kennemerduinen vinden we de meeste bossen. In het voorjaar bloeien er veel planten die vroeger op de landgoederen stonden, zoals sneeuwklokjes, wilde hyacinten, bosanemonen, vogelmelk, daslook en varens. Ook koekoeksbloemen, look zonder look en fluitekruid zijn volop aanwezig. Verder westwaarts worden bomen schaarser en zijn er meer struiken: duindoorn, kardinaalsmuts, vlier en meidoorn. Om de duinen tegen verstuiving te beschermen zijn vanaf het begin van deze eeuw in de kale gedeeltes dennenbossen aangelegd. Zo is een wisselend landschap ontstaan. De duinen eindigen aan zee met een hoge duinrug, de zeereep. Aan de zeezijde is de zeereep begroeid met helm en aan de landkant staan veel vlieren, duindoorns en dauwbramen. Vooral in de trektijd vliegen er veel vogels langs de kust. Ze strijken soms neer en doen zich dan te goed aan de bessen en bramen. Vroeger waren er ook vinkenbanen, om de vogels te vangen voor consumptie. Nu is er nog een vinkenbaan in de Kennemerduinen om de vogeltrek te bestuderen. In de Kennemerduinen zijn veel verschillende vogels te zien. Dit komt door de verschillende landschappen en vegetaties en de betrekkelijke rust die er heerst. Er broeden zo'n 75 soorten vogels in de duinen. Ook de roofvogelstand is er goed. Buizerds, haviken, sperwers, toren- en boomvalken hebben er met succes gebroed. De fitis is de meest voorkomende zangvogel en de nachtegaal de meest welluidende. Verder kun je er de tjiftjaf, de grasmus, de zanglijster, de winterkoning, de boompieper en verschillende spechten horen.

Vergrassing
Door de bemesting uit de lucht (zure regen) treedt er in de duinen steeds meer vergrassing op. Zandverstuivingen en duindellen (valleien) raken begroeid en vogels die in deze biotoop thuishoren, verdwijnen. Boomleeuweriken en paapjes zijn net als de wulpen zeldzame verschijningen in het duin geworden. Het uitzetten van runderen en paarden kan de vergrassing enigszins tegenhouden, maar afdoende is dit niet en het is maar de vraag of de natuur ermee gediend is. Een andere grazer in het duin is het konijn. Oorspronkelijk geïmporteerd voor de jacht, werd het alras een plaag. Na de oorlog daarom vanuit Frankrijk het myxomatosevirus ingevoerd. Dit had voor het konijn desastreuze gevolgen. De ziekte is nog niet helemaal verdwenen, hoewel er nu een zekere resistentie onder de konijnen bestaat.

Ook de reeën zijn grazers; ze knabbelen graag aan de basten van bomen en struiken en spelen zo hun rol in de duinen. De ree is sinds 1952, na eeuwen weg geweest te zijn, weer te zien in de duinen, na de herintroductie in de Amsterdamse Waterleidingduinen. De vossen voelen zich prima thuis in de duinen. In de 17e eeuw werden ze geheel uitgeroeid, maar ze hebben zich vanuit het zuiden en oosten sinds de jaren zeventig weer in het duin gevestigd. Ze leven van konijnen, muizen, vogels, eieren, rupsen, paddestoelen, vruchten en bessen, 's Nachts neuzen ze wel in vuilnisbakken op campings.

Plassen
Ten behoeve van de zandwinning, de recreatie en de variatie zijn in de Kennemerduinen enkele plassen gegraven. Het Spartelmeer en het Wed zijn voor recreatie bedoeld, het Vogelmeer voor (uiteraard) de vogels. Vroeger was de grondwaterstand in het duin zo hoog, dat er grote drassige gebieden waren. Door de inpoldering van de Haarlemmermeer in de vorige eeuw en de waterwinning zakte het waterpeil enorm, zodat de duinen verdroogden. Door de bevolkingsgroei dreigde het duinwater op te raken; na de jaren zeventig werd in de Kennemerduinen Rijnwater geïnfiltreerd. Zo kon het grondwaterpeil hersteld worden. En omdat er nu ook minder water wordt gewonnen, ontstaan er weer vochtige duinkommen met planten zoals parnassia, duizendguldenkruid en moeraswespenorchis.l< />

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen