In het leerhuis

HOOFDARTIKEL

T eerdiensten zijn vandaag nodiger idan ooit. Om zowel kerkgangers als buitenstaanders beter tegemoet te komen inzake hun geloofs- en levensvragen". Deze woorden vormen de inzet van een artikel in Woord en Dienst (07-02-'98), van de hand van Paul Oskamp, Hervormd emeritus-predikant in Doorn. De kop boven het artikel had mijn aandacht al getrokken: , , Een pleidooi voor leer diensten". Dat doet in onze tijd al weldadig aan, wanneer een lans gebroken wordt voor onderwijs in de prediking. Want in de breedte van de kerk - helaas ook onder ons - wordt al snel de klacht aangeheven dat het allemaal zo moeilijk en zo ingewikkeld is. We ontkomen blijkbaar in de kerk niet aan de cafetaria-cultuur: inplaats van een stevige Hollandse maaltijd gauw even een broodje of een hapje uit de muur. Of dat laatste ook voedzaam is? Daarover heb ik in ieder geval mijn twijfels.

De auteur van genoemd artikel haakt in op het verslag van het recente opinie-onderzoek , , God in Nederland". Eén van de conclusies van dat rapport is dat de mensen verwachten dat de kerk zich zal uitspreken over belangrijke maatschappelijke of politieke kwesties. Aan die behoefte blijken de reguliere kerkdiensten niet, of niet genoeg te voldoen. Vandaar dat Ds Oskamp vindt dat de kerk meer , , leer gemeenschap" moet zijn. Ik citeer:

, , De kerk kent vanaf het begin naast het prediken en getuigen: het leren en onderwijzen. Behalve kèrugma (herautendienst, proclamatie) is er didachè (onderricht, leer). Aan dat laatste danken wij catechese en catechismussen, leerdiensten en , , herders" die tevens , , leraar" zijn".

Catechismusprediking

Van de Reformatie af heeft de kerk oog gehad voor de noodzaak van overdracht van de geloofsleer. De Heidelbergse Catechismus was het leerboek voor school en catechese, maar leverde ook de preekstof voor de middagdiensten.

Op de beroemde Nationale Synode van Dordrecht (1618-1619) is uitvoerig gesproken over de Catechismusprediking, waarmee gedurende de jaren van het Bestand, mede als gevolg van het conflict met de Remonstranten, nogal de hand was gehcht. Vandaar dat de synode de predikanten gelastte, wilden ze niet in aanraking komen met de kerkelijke tucht, alle zondagmiddagen over de Catechismus te preken. Er was geen enkel excuus te vinden om hierin nalatig te zijn, ook niet de geringe belangstelling van de kant van de gemeente. Als het niet anders kon moesten ze maar optreden uitsluitend voor hun eigen gezin, om op deze manier een voorbeeld te geven! Men krijgt daaruit geen hoge dunk van het kerkbezoek in de tweede dienst...

De bedoeling was duidelijk: er was nog weinig kennis en de gemeenten moesten onderricht ontvangen in de leer, en praktische vorming krijgen voor het leven. Totdat medio vorige eeuw de verphchting om uit de Catechismus te preken is vervallen, is er 's zondagsmiddags uit de Heidelberger gepreekt, en werd de jongere generatie door dit leerboek gevormd. Wie zal zeggen hoeveel zegen die prediking en dat onderwijs hebben afgeworpen voor het kerkelijk en geestelijk leven?

Hoewel onze huidige kerkorde de leerdiensten niet direct verplicht stelt, worden ze wel genoemd: , , in de leer dienst en kan ook gehandeld worden over de belijdenisgeschriften, in het bijzonder de Heidelbergse Catechismus" (XI, 2).

Verouderd?

Behalve in de rechtersector van de kerk is de Catechismusprediking in onbruik geraakt, en is de Heidelberger een onbekend boekje geworden. Vandaar dat we blij zijn met een oproep om de leerdienst in ere te herstellen. Als vanouds kan de Catechismus daarbij dienst doen, maar ook een cursorische of thematische behandehng van de Nederlandse Geloofsbelijdenis is geschikt voor de leerdienst.

Helaas vindt Ds Oskamp de Catechismus niet het geëigende leerboek voor de leerdiensten, omdat deze naar zijn mening. , , verouderd" is. Hij wil voor de leerdienst bepaalde thema's aan de orde stellen. Ik citeer nogmaals:

, , Uitgangspunt moet een stimulerende vraag of een uitdagende stelling zijn. Bij wijze van voorbeelden: Nederland multirehgieuze samenleving: een kans. Wat willen wij met een verenigd Europa? De mythe van de vrije markt. De positie van het dier in ons midden. Waartoe opvoeden? Zuinig op de zondag! Reïncarnatie of opstanding? Werken om te leven. Bidden helpt!"

Actueel

Wanneer deze onderwerpen de revue passeren, dan begrijp ik eigenlijk niet zo goed, waarom de Heidelbergse Catechismus daarbij niet de leidraad zou kunnen zijn. Bij een systematische behandeling van ons leerboek, of van de Nederlandse Geloofsbelijdenis krijgen vrijwel al deze onderwerpen een beurt. Het zou een gelegenheid bij uitstek zijn om aan de gemeente duidelijk te maken hoe actueel de oude Heidelberger, en ook de N.G.B. is.

Natuurlijk moet er dan wel op een eigentijdse wijze over gepreekt worden. Dat wil zeggen dat de dienaren van het Woord niet mogen volstaan met preken van 50 of meer jaar geleden te repeteren. De predikant zal zich in de vragen van zijn tijd moeten verdiepen en die in zijn preek verwerken. Het mes zou dan van twee kanten snijden: de kennis zou worden verdiept en de prediking zou als vanzelf een actuele spits krijgen.

Er is ook vandaag nog alle reden toe om de woorden ter harte te nemen die Kohlbrugge sprak op zijn sterfbed: , , De eenvoudige Heidelberger, houdt daaraan vast, kinderen!"

W.v.G.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen