In Azië gaat 10.000 m2 moerasbos per minuut verloren

De kapitein leunt achterovertegen z'n bank en stuurt het bootje met z' n rechtervoet door de kreken van het mangrovebos. De tropische hitte ligt als een klamme deken over de reizigers en bijna iedereen slaapt. Ook de kapitein, wiens hoofd af en toe diep omlaag valt en die daardoor gelukkig ontwaakt voor het schip werkelijk op de klippen loopt. Na zo'n anderhalf uur bereiken we Pulan Ketan, een Westmaleisisch vissersdorpje, gebouwd op palen. Wie daar meent verzeild geraakt te zijn in een romantisch, afgesloten gedeelte van de wereld, komt bedrogen uit. De nieuwste steigers worden uit betonplaten opgetrokken en vanuit de steigerstraten klinkt het geloei van videospelletjes en flipperkasten. De vissers van Pulan Ketan hebben het ook niet slecht, want er is werk. De zee schenkt hun veel vis en zorgt voor een redelijke bron van inkomsten. Dat een paar kilometer verderop het mangrovebos wordt gekapt laat ze koud, want dat zal wel z' n redenen hebben. De moderne tijd kun je immers toch niet tegenhouden. Maar de meesten weten niet dat de rijkdom van dit gedeelte van de zee te danken is aan diezelfde mangrovebossen. Als het bos verdwijnt, verdwijnen ook de vissen en daarmee straks het hele dorp.

Garnalen
Overal ter wereld worden mangrovebossen gekapt. Steden en industrieën breiden uit en de behoefte aan landbouwgrond neemt toe. Nadat een of andere slimmerik heeft ontdekt datje in die gekapte kustgebieden flink wat geld kon verdienen met het kweken van garnalen, worden de bossen in snel tempo opgeruimd om te voorzien in deze groeiende, westerse behoefte. In Ecuador heeft men voor de garnalenexport naar de VS bijna alle mangrovebossen gekapt. Nadat men in Thailand ook in de gaten had gekregen hoeveel geld Japanners, Taiwanezen en zelfs Nederlanders voor deze delicatesse over hadden, verklaarde men de garnaal tot exportartikel nummer één en werd ook daar grootscheeps ontbost. Van de 2000 km^ (de grootte van Zuid-Limburg) die de Thaise kust rijk is aan mangrovebossen, zal er de komende jaren volgens de plannen zo' n 1600 km^ worden gekapt. Nu is een derde van de totale hoeveelheid bos al veranderd 1> in vijver. Grote gebieden op de Filippijnen zijn al gekapt. In Indonesië is men flink aan het zagen en sinds een paar jaar is nu ook Maleisië aan de beurt. Twee procent van het land bestaat uit mangrovebos. Als er niets gebeurt, staat er in het jaar 2000 geen mangroveboom meer in de modder.

Kusterosie
Duncan Parish, internationaal coördinator van het Asian Wetland Bureau aan de universiteit van Kuala Lumpur, probeert met z'n organisatie (onder andere gesteund door het Wereldnatuurfonds) de bossen te behouden. Hij wijst op de ecologische en economische onmisbaarheid van het gebied. Wetlandszijn "natte gebieden", daar waar het land water ontmoet: delta's, moerassen, kustgebieden. Waarom worden de mangrovebossen gekapt? Duncan Parish: ,,De Wetlands worden bedreigd, omdat de meerderheid van de bevolking aan de kust woont. Als men dan meer grond nodig heeft, kapt men het vloedbos en legt er een dijk omheen. Hierop het Maleisische schiereiland is een grootschalige ontwikkeling op gang gebracht, die door de Wereldbank wordt gesteund. Na de ontbossing blijft er langs de kust een smal streepje land over, dat door erosie meestal verdwijnt. Men probeert er rijst, kokosnoten en palmolie te verbouwen. Soms lukt dat goed en zijn de opbrengsten hoog, maar vaak kunnen rijst en kokosnoten het brakke water niet aan en gaat de hele oogst verloren. In het noorden van de staat Kedah was er al 100 ha bos gekapt. Ze wilden er rijst verbouwen. Ondanks waarschuwingen van Hollandse deskundigen zetten ze het plan door. Het hele project mislukte. Als je de mangrove kapt en de moerassige grond omploegt, komen er namelijk zure stoffen vrij, die oxyderen als er lucht bij komt. Het water verzuurt en je kunt er niks meer verbouwen."

Voedselbron
Maar de grootste bedreiging vormt de garnalenindustrie. DeJapanse honger naar deze zeediertjes heeft al 70% van de Filippijnse mangrovebossen gekost en nu is Maleisië aan de beurt. Parish:,, De laatste jaren wordt er grote druk uitgeoefend op de regering om vijvers aan te leggen. Vooral in het zuiden, in de staat Johor. Bijna al het bos is of wordt op het ogenblik gekapt. Hetzelfde willen ze met de rest van het land doen. De "Wetlands" zijn van de staat en dus eigenlijk vrij land. Het is daarom een koud kunstje de overheid over te halen het land te verkopen en het te cultiveren. Het is toch maar waardeloos land, zeggen ze, een broedplaats voor muggen en ziektes." Waarom zijn mangrovebossen dan zo belangrijk? ,,Economisch gezien kan je er veel en goed hout vandaan halen. Je kapt een stukje bos en na dertig jaar staat het er weer. Als je dat goed doet kan het ecologisch geen kwaad en het levert nog aardig wat op ook. De opbrengst van de visserij is driemaal zo hoog. Het bos is namelijk een schuil- en broedplaats van vele soorten vissen als garnalen en krabben, die tijdens de vloed het bos ingaan en daar ongestoord broeden in de kreken en riviertjes. De bladeren die in het water vallen zijn weer belangrijk in de voedselketen voor de vissen langs de kust. Als je dus het bos kapt, vernietig je zowel de voedselbron als de schuilplaats en daalt het aantal vissen aan de kust dramatisch. Mangrove vormt ook een belangrijke buffer tegen kusterosie. De bomen hebben lange wortels, die de modder bij elkaar houden. De bossen kunnen zware stormen met hoge golven breken en op die manier erosie voorkomen. Op veel plaatsen waar het bos is verwijderd, hebben ze een dijk aangelegd. Het land ligt, net als Nederland, onderzeeniveau, omdat het vroegere bos bij vloed altijd onderwater liep. Nu de mangrove er niet meer is, spoelen de golven de dijk weg. Mangrove schept nieuw land, zoals op Sumatra, waar op sommige plekken 200 km nieuw land is ontstaan. Trekvogels kunnen uitrusten op hun overtocht van Azië naar Australië en de bladeren worden aan dieren gevoerd. Wist je dat ze in Pakistan de belangrijkste voedselbron voor kamelen zijn?" Als het gebied zo rijk is, waarom wil men het dan toch veranderen? ,,De overheid verdient niets aan die vijfhonderd vissers van zo'n dorp als Pulan Ketan. Die vissers zijn allemaal arm en betalen nauwelijks belasting. Als je daar dan een projectontwikkelaar neerzet, zorgt die voor een lucratieve garnalenindustrie met een behoorlijk bedrag aan huur en inkomstenbelasting. Japan betaalt twintig gulden per kilo. Als je het bedrijf goed runt, kun je er tien ton per hectare uithalen, dat is dus 10.000 kilo, 200.000 gulden per hectare." Protesteren de vissers niet tegen deze ontwikkeling? ,,De meesten weten niet hoe belangrijk de mangrove is, want ze vissen op zee, niet in het bos. Pas als de vis verdwenen is, leggen ze een verband. Op de Filippijnen hebben ze dat begrepen en proberen ze opnieuw te planten." En in Maleisië? ,,Er waren wat protesten vanwege de kusterosie. Toen de bossen gekapt waren, zijn complete dorpen door de golven weggespoeld. In het noorden probeert men opnieuw te planten, maar daar is het te laat. Alle modder is al weggespoeld en je kunt geen mangroves in diep water planten. De toekomst ziet er slecht uit. We proberen de overheid en de vissers bewust te maken van de situatie, maar er is niet veel tijd meer. In het uurtje dat wij hebben zitten praten, is er weer minstens 60 hectare "wetland'' in Azië verloren gegaan. Een hectare per minuut. "

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen