Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

TER OVERWEGING

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

TER OVERWEGING

7 minuten leestijd Arcering uitzetten

Drs. M. van Campen,OP ZOEK NAAR HET ANTWOORD. Catechese-serie Reflector. Uitg. Boekencentrum Zoetermeer 2004, 78 blz., € 7,20.

De serie voor de catechisaties die ds. Van Campen — verbonden aan de Chr. Hogeschool Ede, PKN-predikant — in enkele jaren heeft opgezet, heeft in onze kerken, als ik het goed waarneem, inmiddels in vele gemeenten zijn weg gevonden. Het nu verschenen deel is het laatste; het is bedoeld voor de leeftijdsgroep 16 jaar en ouder. De vragen die aangesneden worden, zijn echt relevant voor onze tijd en cultuur: occultisme, muziek, media, seksualiteit; van een heel ander kaliber (want handelend over een binnenkerkelijke rite) is het laatste hoofdstuk, dat vragen over de kinderdoop aansnijdt. Een beetje een ‘Fremdkörper’ bij de andere thema’s, maar daarom nog niet minder van belang.

W. Balfee, CALVIJN EN DE BIJBEL, Kok Kampen 2003, 448 blz. € 34,90

De — inmiddels — emeritus-hoogleraar in de geschiedenis van de Reformatie aan de Vrije Universiteit heeft in dit fraai uitgevoerde boek een aantal teksten van zijn hand over Calvijn gebundeld. Sommige waren al eerder verschenen, andere nog ongepubliceerd en enkele heeft hij nieuw geschreven. De accolade om het geheel is de relatie met de bijbel. Balke haalt naar voren, dat de nadruk op de dogmatische vastlegging van de leer nu juist niet calvijns is. De reformator van Genève hield zich vooral met exegese bezig, en verdient bestudering als bijbels theoloog. Ook op andere punten zet prof. Balke Calvijn scherp af tegen wat volgde, zoals op het gebied van de zondagsheiliging. Mij trof in deze bundel ook het accent op de waardering van het aardse leven; het gaat niet om de tegenstelling aards of hemels, maar om die van ‘met God’ en ‘zonder God’.

Het is goed dat er enige correcties van het beeld plaatsvinden, zoals ook van de ‘intolerante Calvijn’, zij het dat hier en daar de pendel wat naar de andere kant doorslaat. Enkele registers maken het boek toegankelijk. Daarbij ontbrak echter het register waaraan ik nu juist de meeste behoefte zou hebben, nl. Een zaak- en trefwoordenregister. Wel is de inhoudsopgave heel uitvoerig, maar die kan een dergelijk register niet geheel vervangen. Maar nogmaals: een mooi boek!

M. Barnard, L.J. van den Brom & F. de Lange (red.),PROTESTANTS GELOVEN BIJ BIJBEL EN BELIJDENIS BETROKKEN, Boekencentrum Zoetermeer 2003, 224 blz. € 16,50

Dit boek — zo vermeldt de flaptekst — is het eerste gezamenlijke project voor de Protestantse Kerk in Nederland. Op 4 oktober 2002 organiseerde de Theologische Universiteit Kampen (I) samen met het Hervormd theologisch-wetenschappelijk Instituut en het Evangelisch-Luthers Seminarium een bezinningsdag. De hoofdreferaten en de bijdragen aan de diverse workshops zijn in dit boek gebundeld. Prof.dr. L.J. van den Brom opent de bundel met een boeiende en diepgravende ‘terreinverkenning’, en hij tekent ook voor een artikel ‘zonder levensvorm geen Heilige Schrift’. Daarin betoogt hij nog eens, dat het sola scriptura functioneerde en functioneert binnen een gemeenschap van hen die Christus belijden. Prof.dr. E. Talstra komt op voor de andere kant van de medaille: de bijbel gaat niet op in onze interpretatie. Prof. dr. R. Roukema laat zien hoe de belijdenis van Christus’ nederdaling ter helle de eeuwen door is verstaan als antwoord op een levensvraag en verbindt er de conclusie aan dat we goed naar onze eigen tijd moeten luisteren. De vraag is dan wel welk gewicht we aan die tijd toekennen, en daarbij kan helpen hóe men in de Oude Kerk en in de Reformatie dit onderdeel van de belijdenis gelezen heeft. Zonder aan anderen tekort te willen doen wijs ik nog op de belangrijke bijdrage van dr. G. van den Brink over ‘De belijdenis als “protective belt’”, en die van prof.dr. W. Verboom over ‘De Heidelbergse Catechismus over de beleving van het geloof.

Dietrich Bonhoeffer, BRUIDSBRIEVEN UIT DE CEL. 1943–1945. Verzorgd door Ruth-Alice von Bismarck en Ulrich Kabitz. Met een nawoord van Eberhard Bethge, Ten Have Baam 2004, 320 blz, € 24,90

Het is verheugend dat de brieven die Dietrich Bonhoeffer en zijn verloofde Maria von Wedemeyer tijdens zijn gevangenschap wisselden, opnieuw zijn uitgegeven. Ze vormen een onmisbare verrijking van het beeld van deze theoloog, die tegen wil en dank betrokken raakte bij het verzet tegen Hitler. In 1951 werden de brieven gepubliceerd, die hij wisselde met zijn oud-student en vriend Eberhard Bethge. Dat leidde tot een beeld van Bonhoeffer als de kampioen van een ‘religieloos christendom’. Men moest wel toegeven, dat hij nog altijd bad, kracht putte uit de liederen van Paul Gerhardt en ook heel orthodoxe teksten schreef, maar dat deed men af als restanten van de ‘oude Bonhoeffer’. Pas vijftien jaar na het overlijden van Bonhoeffers verloofde in 1977 mochten deze brieven verschijnen.

De brieven worden omlijst door biografische schetsen van de familie Von Wedemeyer en van Bonhoeffer zelf, en ook van verklarende teksten voor anderen. Het ademt een sfeer van echte vroomheid en godsvertrouwen. Ik denk aan wat Bonhoeffer schrijft over zich verlaten op God (181), over tot zegen zrjn (196), over — heel belangrijk — zich toevertrouwen aan Gods voorzienig beleid (211). Het is niet zonder betekenis dat het laatste gedicht dat van hem is bewaard gebleven een lied is van vertrouwen in de engelen die ons behoeden. Het boek is in deze tweede druk kort ingeleid door prof. Selderhuis. Helaas heeft men slechts één wazige foto opgenomen. Dat is in een fraai uitgegeven boek als dit toch een omissie.

L.F. de Graaff,DE VERDWIJNING DER ENGELEN UIT KERK EN THEOLOGIE. Engelen. Oude voorstellingen en nieuwe ervaringen, Boekencentrum Zoetermeer 2004, 252 blz. € 22,50

De schrijver van dit boek promoveerde begin 2004 op deze studie bij prof. dr. A. van de Beek aan de Vrije Universiteit. Het is positief, dat er een studie naar de engelen verschijnt, omdat ze — inderdaad — met de ‘verdwijning van de hemel’ ook uit onze belevingswereld zijn verdwenen. Inmiddels heeft men het er in esoterische kring weer druk over, en daar gebeurt precies wat Augustinus tegenging: dat de engelen op zichzelf beschouwd worden. Op blz. 39 haalt dr. De Graaff Augustinus aan, die kortweg stelt dat ‘engel’ aanduiding is van zijn taak, en niet van zijn wezen. Calvijn was ook terughoudend over engelen, maar dr. De Graaff wil wel verder gaan. Hij ziet plaats voor engelen als middelaars (196), en sluit zich aan bij Kuyper tegenover Bavinck (202). Nu voelde ik me altijd al meer verwant met de laatste, en dat is door wat ik hier las alleen maar versterkt. Op de bladzijden 205w gaat de auteur in op het gedachtegoed van zijn overleden vader dr. F. de Graaff, die aan Psalm 82 een hele cultuurfilosofie heeft opgehangen.

Het is goed dat er opnieuw aandacht is voor de engelen, maar ook dit boek heeft me ervan overtuigd datje zomaar in onbijbelse speculaties kunt verzanden. De terughoudendheid van Augustinus en Calvijn op dit punt was heel wijs. Maar ook het omgekeerde is belangrijk: dat terughoudendheid niet leidt tot een onderschatting en miskenning van Gods concrete zorg.

A.W. Zwiep,JEZUS EN HET HEIL VAN ISRAËLS GOD. Verkenningen in het Nieuwe Testament, Boekencentrum Zoetermeer 2003, 172 blz. € 16,90

In dit deel uit de serie Evangelische Theologie heeft de schrijver, docent aan de Evangelische Theologische Hogeschool te Veenendaal, een aantal eerder gepubliceerde bijdragen van zijn hand gebundeld. De helft van de bijdragen gaat vooral over de Evangeliën en Handelingen, de andere o.a. over Paulus en 1 Petrus. De auteur is gepromoveerd op de hemelvaart van Christus, en de uitkomst daarvan is dat die niet zozeer gezien moet worden als een verlengstuk van Christus’ opstanding, maar als een voorbode van de wederkomst. De bijdragen geven stuk voor stuk blijk van degelijk bijbelonderzoek, en zijn helder en bevattelijk geschreven.

Dit artikel werd u aangeboden door: Christelijk Gereformeerde Kerken

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van maandag 1 november 2004

Ambtelijk Contact | 16 Pagina's

TER OVERWEGING

Bekijk de hele uitgave van maandag 1 november 2004

Ambtelijk Contact | 16 Pagina's