Kerkgeschiedenis

Luthers sterven (vervolg). Na zijn laatste gebed volgde zijn geliefde tekst in het latijn, die hij als kind reeds geleerd had: oh. 3 : 16, alsmede Ps. 68 : 21.

Toen zei hij 3 maal vlug achtereen: „Vader in Uwe handen beveel ik mijri geest; Gij hebt mij verlost, o God der Waarheid.

Zijn vriend Jonas vroeg hem nog, of hij stierf in 't geloof aan die waarheid, die hij steeds verkondigd had; Waarop hij met „ja!" antwoordde.

Donderdag 18 Februari, 's morgens ongeveer kwart voor 3 ontsliep hij.

Het voorgaande hebben wij ontleend aan het bekende boek „Luther onze Huisvriend", waarvan wij de lezing zeer kunnen aanbevelen.

Wat moet er in de arme vrouw zijn omgegaan, toen zij de drie vrienden Melanchton, Bugenhagen en Kreuziger haar woning zag binnenkomen, die haar de verschrikkelijke tijding brachten.

De Heere ondersteunde en troostte haar echter, al was de droefheid groot.

Luther's begrafenis. De graven van Mansfeld hadden gaarne gezien, dat Luther zou rusten in de Kerk te Eisleben, maar de keurvorst beschikte anders. In de slotkerk van Wittenberg zou zijn grafstede zijn. De begrafenis was buitengewoon plechtig. Wie tegenwoordig de kerk binnentreedt, ziet aan de voet van de preekstoel een eenvoudige tombe.

Ongeveer een meter daaronder staat de kist met het stoffelijk overschot.

Recht hiertegenover, aan de andere zijde staat ook een tombe. Daaronder rust Lüther's trouwe vriend en medestrijder Melanchton.

Hun arbeid is niet tevergeefs geweest.

De Smalkaldische Oorlog. 1546—1547. In een onzer vorige artikelen zagen wij, dat de Luthersen op de Rijksdag van Worms (1543) absoluut weigerden naar het concilie van Trente te gaan.

De keizer zou nu doorslaan en het duitse Protestantisme een zeer gevaarlijke crisis doormaken, waarin zijn ondergang nabij scheen. Gelukkig mocht het, gelijk, wij nu zien zullen, door 's Heeren goedheid weer herrijzen.

Karei opende het conflict met Philipp van Hessen en keurvorst Johann Friedrich van Saksen (zoals wij vroeger schreven was er een keurvorstendom Saksen en een hertogdom Saksen) in de rijksban te doen.

De Sm. Bond zag, dat het strijden zou worden en besloot elkander getrouw bij te staan.

Hertog Maurits werd echter afvallig en koos de zijde van de keizer. Dat deze laatste door de paus en de Katholieke vorsten gesteund werd, valt te begrijpen.

Zuid-Duitsland had hij spoedig in zijn macht. In Noord-Duitsland viel de beslissing bij Mühlberg (1547) Keurvorst Johann werd gevangen genomen en Philipp van Hessen moest zich overgeven.

Het Augsburgse Interim (1548). De keizer scheen overwinnaar en ging nu over tot het Interim. Een interim is een voorlopig bewind. Op de Rijksdag van Augsburg in dit jaar stond de keizer toe, dat de Luthersen bij het vieren van hun avondmaal de kelk mochten blijven gebruiken en de predikanten gehuwd blijven tot op het naaste concilie. De leer en de gebruiken moesten echter soms rooms worden.

De bedoeling van de keizer was duidelijk: heel Duitsland binnenkort rooms!

Dat gelukte hem in Zuid-Duitsland. De Protestanten hier w 7 aren totaal weerloos; Wie zich verzette werd neergeslagen. Men ging echter over tot lijdelijk verzet, zodat gehele doorvoering onmogelijk werd.

In Noord-Duitsland liepen de zaken echter anders dan de keizer gedacht had.

Men was er hevig boos op de verrader hertog Maurits en deze kon het de keizer niet vergeven, dat hij zijn schoonvader Philipp van Hessen gevangen hield. Hij gaf aan Saksen zelfs een gematigder Interim (van Leipzig), waarbij de Luthersen ook hun leer van de rechtvaardiging en der goede werken mochten behouden.

Plotseling kwam de grote ommekeer ten gunste van de Protestanten en wel door Maurits van Saksen!

Deze was nog altijd gebelgd op Karei en besloot zich te wreken, nog wel in overleg met Hendrik II, de koning van Frankrijk.

Onverwachts viel hij de keizer aan en het scheelde geen haar, of hij had hem bij Innsbrück gevangen genomen. Door overhaaste vlucht wist Karei zich nog te redden. (1552).

Nu werden de bordjes verhangen. Hij moest het verdrag van Passau sluiten, waarbij de gevangen vorsten werden losgelaten en de Protestanten met vrede gelaten zouden worden tot op de naaste rijksdag.

De godsdienstvrede van Augsburg. 1555. Deze rijksdag werd gehouden te Augsburg onder voorzitterschap van 's keizers broeder Ferdinand. Hier werd de godsdienstvrede gesloten, waarbij het volgende bepaald werd.

le. Roomsen en Luthersen kregen naast elkaar gelijke rechten, wat de godsdienst betreft.

Men merke echter wel op, dat hier geen sprake is van godsdienstvrijheid, zoals wij die verstaan. Alleen de landsheren verkregen het recht voor de ene of de andere godsdienst te kiezen. Zij hadden nu zoals men dat noemt het ius reformandi, d.i. het recht van reformeren. Het volk moest dan de godsdienst van de vorst volgen naar de regel: cuius regio, eius religio, d.i.: wiens gebied diens godsdienst.

En wie het met die godsdienst niet eens was, mocht zonder schade aan eer en goed uitwijken.

Men ziet duidelijk: dit was geen echte persoonlijke godsdienstvrijheid.

Maar er was toch iets gewonnen.

Ook dient opgemerkt, dat alleen Luthersen werden erkend. Andere Protestanten zoals Zwinglianen. Gereformeerden en dw r epers waren bij deze vrede uitgesloten.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen