Terzijde

Rome’s uitvlucht

Het grote roomse concilie van Trente, dat gehouden is om • in reactie op de Kerkhervorming de roomse leer nader uiteen te zetten en de Reformatie te bestrijden, heeft in 1546 het volgende vastgesteld: "De hoogheilige oecumenische generale synode van Trente, wettig vergaderd in de Heilige Geest, voortdurend erop bedacht, dat ter verwijdering van dwalingen de zuiverheid van het Evangelie in de Kerk bewaard worde, hetwelk, tevoren beloofd door de profeten in de Heilige Schriften, onze Heere Jezus Christus, Gods Zoon, met eigen mond eerst heeft verkondigd en daarna door de apostelen als de bron van alle zaligmakende waarheden en van de orde der zeden heel de wereld heeft laten prediken (Matth. 28 : 19, Mark. 16 : 15); en overwegende dat deze waarheid en orde gevonden worden in de geschreven boeken en in ongeschreven tradities, welke door de apostelen uit Christus' eigen mond ontvangen of van de apostelen zelf onder dictaat van de Heilige Geest als van hand tot hand overgegeven tot ons gekomen zijn, neemt aan en vereert met gelijke vroomheid en eerbied, het voorbeeld der orthodoxe vaders volgende, alle boeken zowel van het Oude als van het Nieuwe Testament, daar één God van beide de Auteur is, en niet minder de tradities zelf, die zowel op het geloof als op de zeden betrekking hebben, daar zij immers door Christus mondeling uitgesproken zijn of door de Heilige Geest gedicteerd en door een ononderbroken opeenvolging (successie) in de Katholieke Kerk bewaard zijn."

Daar vinden wij de roomse leer van de traditie. Bij de bestrijding van de roomse dwalingen was de grondregel der Kerkhervormers: "de Schrift alleen". Bij toepassing van deze regel moesten reeds vele roomse leerstukken vallen. Doch de roomse leraars stelden daar toen tegenover, dat geloofsstukken ook buiten de geschreven boeken der Schrift konden zijn overgeleverd in ongeschreven tradities, die teruggingen op wat de apostelen uit Christus' mond ontvangen hadden.

Deze uitvlucht werd in 1546 tot leer der kerk verklaard. Sterker nog, de traditie werd zelfs met gelijk gezag als de Schrift bekleed, daar zij met gelijke vroomheid en eerbied aangenomen en vereerd moest worden. In een oude roomse catechismus lezen we: "Wat verstaan wij door de Goddelijke Overlevering? Door de Goddelijke Overle­ vering verstaan wij die geopenbaarde waarheden, welke door de apostelen wel gepredikt zijn, maar niet in de Heilige Schrift geschreven staan." Wel moeten zij volgens de uitspraak van Trente vanaf de tijd der apostelen "als van hand tot hand overgegeven tot ons gekomen zijn", of zoals het even verder gezegd wordt, "door een ononderbroken opeenvolging in de Katholieke Kerk bewaard zijn". En wie bepaalt dat dan? Dat doet de kerk. En zo kon Rome leerstukken tot "Goddelijke geopenbaarde waarheden" verklaren, waarvoor totaal geen grond in de Schrift te vinden is, zoals Maria's onbevlekte ontvangenis, haar hemelvaart en de onfeilbaarheid van de paus.

Dit is te meer opmerkelijk, omdat Rome er niet in geslaagd is, voor deze leringen ook maar enig getuigenis te geven uit de eerste eeuwen van de Christelijke Kerk, zodat het moeilijk is, te zeggen dat zij voldoen aan de regel van Trente, dat immers sprak van "als van hand tot hand overgegeven" "door een ononderbroken opeenvolging". Rome antwoordt dan: Daar weet u niets van, want de enige die dit kan bepalen is de kerk, en de enige die in deze met gezag namens de kerk kan spreken, is de paus, en hij heeft het gezegd, en dus is het zo.

Reeds in 1520 had Priero, een van de theologen van paus Leo X, geschreven: "Hij is een ketter die niet steunt op de leer van de kerk van Rome en van de roomse opperherder, als op de onfeilbare regel van het geloof, waaruit de Heilige Schrift zelf haar kracht en haar gezag heeft." Hier wordt dus de leer van de kerk van Rome en van de paus nog boven de Schrift en de traditie gesteld. De Schrift had volgens deze Priero slechts een afgeleide kracht en gezag, afgeleid van de kracht en het gezag van kerk en paus.

In 1564 bepaalde paus Pius IV de volgende formule van de eed die de priesters voortaan moesten afleggen: "Ik aanvaard en verenig mij met de apostolische en kerkelijke overleveringen. Daarbenevens aanvaard ik de Heilige Schrift volgens de zin waarnaar de kerk haar houdt en gehouden heeft." Dus de Schrift staat niet hoger dan de traditie ("daarbenevens"), en de kerk heerst over de Schrift.

Kardinaal Baronius ging nog verder en noemde de overlevering de grondslag van de Schrift. Uiteindelijk is alles overlevering, zei hij, deels geschreven, deels ongeschreven. De Schrift kan niet bestaan, zo zij niet bekrachtigd wordt door de overlevering, maar de overlevering heeft in zichzelf genoegzame kracht, ook zonder de Schrift. En wie verklaart, wat tot de schat van de traditie behoort? Dat doet het leergezag, dat niet dwalen kan. Dat bepaald ook hoe de Schrift uitgelegd en toegepast moet worden. Dus is het voor de gewone mensen niet nodig zelf de Schrift te onderzoeken, en zelfs riskant, want zij zouden op dwaalwegen kunnen raken. Zij hebben genoeg aan de kerkleer, die heerst over Schrift en traditie. En dat alles met een beroep op de Heilige Geest Die immers de kerk in alle waarheid leidt.

Is het dan niet waar, dat Christus meer gezegd en gedaan heeft dan er in het Nieuwe Testament is opgetekend? Dat is zeker waar, maar Johannes zegt daarvan: Jezus dan heeft nog wel vele andere tekenen in de tegenwoordigheid Zijner discipelen gedaan, die niet zijn geschreven in dit boek, maar deze zijn geschreven, opdat gij gelooft dat Jezus is de Christus, de Zone Gods, en opdat gij gelovende het leven hebt in Zijn Naam (Joh. 20 : 30, 31). Het geschreven Woord Gods is dus de enige regel voor geloof en leven.

En zo hebben de oude kerkvaders het ook geleerd. Irenaeus (tweede eeuw) getuigde: "Dit Evangelie hebben de apostelen eerst verkondigd. Daarna door de wil van God hebben zij het geschreven, opdat het zou zijn de grondvest en de zuil van ons geloof" Basilius (vierde eeuw) schreef: "Het is nodig, dat ieder zich onderricht door middel van de goddelijke Schriften in de nodige waarheden, zowel om te vorderen in de godzaligheid, als om geen menselijke inzettingen aan te kleven. Hetgeen geschreven staat, gelooft dat; hetgeen echter niet geschreven is, volgt dat niet."

Met deze kerkvaders (veel meer getuigenissen zouden te geven zijn) belijden wij, dat alleen de Schrift goddelijk gezag heeft. Zij is het zwaard des Geestes. En daarom is het een schrikkelijke leugen, wanneer Rome zegt, dat haar leergezag onfeilbaar is, wijl de Geest de kerk in alle waarheid leidt.

Zeer scherp heeft Calvijn gezegd, dat Rome in deze niet verschilt van de wederdopers. Beiden beroepen zij zich op de leiding des Geestes om hun eigen verzonnen leringen boven de Schrift te stellen. Beiden kunnen dat alleen, doordat zij een leiding des Geestes stellen buiten en zonder het Woord. Maar Woord en Geest vormen een onverbrekelijke eenheid. Gods Geest leidt de kerk in alle waarheid, haar onderwijzende uit en door het Woord. En waar die band niet erkend en beleefd wordt, staat de deur open voor alle geestdrijverij. Zo zij niet spreken naar dit woord, het zal zijn dat zij geen dageraad zullen hebben; al ware het ook een engel uit de hemel, die zij vervloekt (Jes. 8 : 20, Gal. 1 : 6-9). Laat Rome dan smalen: Elke ketter heeft zijn letter, maar haar "oplossing" van het onfeilbaar leergezag is zo onbijbels als het maar kan. De enige weg is, dat het onfeilbare gezag van het Woord de alleenheerschappij krijgt in ons hart, en dat kan alleen door de bediening, verlichting en onderwijzing van Gods Geest. Heere, ai, maak mij Uwe wegen door Uw Woord en Geest bekend. Moge dat beginsel der Kerkhervorming ook nu nog de kracht van de kerk blijken te zijn.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen