Het kan verkeren

De eerste Nederlandse gereformeerden waren geen voorstanders van de "christelijke feestdagen". Zij beschouwden ze als menselijke inzettingen en proefden er de roomse zuurdesem in. Ze hebben geprobeerd ze afgeschaft te krijgen, voor zover ze op werkdagen vielen. Alle nadruk diende te vallen op de wekelijkse zondagsviering, die immers een goddelijke instelling is. Daar was ook de meest geschikte gelegenheid om de grote heilsfeiten telkenmale te gedenken. Daar behoorden geen aparte feestdagen voor te bestaan. De synoden van 1574, 1578 en 1581 hebben de overheid dan ook opgeroepen de feestdagen af te schaffen. Maar die was niet bereid ze als vrije dagen te laten vallen, om de roomsen niet onnodig voor het hoofd te stoten. Die waren toch al van hun heiligendagen beroofd. Zo is het gekomen dat de gereformeerden op de feestdagen kerk zijn gaan houden, om de "onnutte en schadelijke lediggang" op deze vrije dagen:t«gen te gaan. Onze kerkdiensten op de feestdagen in dé. week zijn met tegenzin ingevoerd, als een noodmaatregel zolang de overheid die-dagen nog niet afgeschaft had. Het Hefst zag de Gereformeerde Kerk dat het gewone werkdagen 2ouden zijn.

Catechismus
Curieus blijkt hun tegenzin tegen de feestdagen in een kleine verandering die de Heidelbergse Catechismus heeft ondergaan in de Nederlandse vertaliijg. In de oorspronkelijke Duitse tekst staat in vraag 163 „dat ik inzonderheid op de vierdag (Feiertag) tot de gemeente Gods naarstiglijk kome." Datheen vertaalde: „dat ik inzonderheid op de sabbat, dat is op de rustdag, tot de gemeente Gods naarstiglijk kome." Daarmee had hij alle dagen buiten de zondag uitgesloten. Voetius had honderd jaar later nog zijn grote reserves en het verzet van Koelman tegen de feestdagen is bekend. In onze eeuw was het nog in de jaren vijftig ds. T. de Jong te Kralingseveer (oud-gereformeerd), die de feestdagen afwees om dezelfde redenen.

Islam
Er gaan nu stemmen op om althans enkele van de christelijke feestdagen hun karakter van vrije dag te ontnemen. En het kan verkeren: nu zijn het uitgerekend de nazaten van de oude gereformeerden die zich opwerpen als handhavers van de feestdagen. Prof dr. P. van Koningsveld, islamoloog in Leiden, bepleit al enige tijd dat een deel van de algemeenchristelijke feestdagen wordt vervangen door islamitische en joodse feestdagen. Maar binnen de protestantse kerken blijkt vooralsnog weinig instemming. Het RD van 17 juni maakte melding van een interviewrondje van het ANP. „De christelijke feestdagen hebben een diepe wortel in de Nederlandse samenleving. Afschaffing van enkele zou een verloochening zijn van het christelijk karakter van Nederland", zei ds. H. Paul (Gereformeerde Gemeenten).

Geen dienst
„Ook al zijn sommige dagen niet veel meer dan een vrije dag, de christelijke feestdagen zijn veel te kostbaar om ze zomaar op te geven", meende ds. P. Boomsma, praeses van de synode van de Gereformeerde Kerken. Ook de secretaris-generaal van de Nederlandse Hervormde Kerk, dr. K. Blei, reageerde „niet direct enthousiast." Hij gaf toe dat een feestdag als tweede pinksterdag niet centraal staat in het kerkelijke leven -in vele kerkelijke gemeenten is er op deze dag geen dienst- maar hij onderstreept wel het bijzondere karakter van het Pinksterfeest, aldus dr. Blei. Het kan verkeren! Want de roomse bisschop Bar toonde zich wel bereid, een christelijke feestdag in te leveren voor een islamitische. Hij dacht daarbij aan tweede paasdag of tweede pinksterdag, die in Spanje en Italië reeds geen vrije dag meer zijn. Ik hoop dat de christelijke feestdagen die wij nu kennen, niet geofferd zullen worden ter wille van moslimfeestdagen. We beseffen tegelijk, dat het moeilijk zal zijn dit standpunt vol te houden. Steeds sterker zal de roep worden om de moslims (tussen de 300.000 en de 400.000 in ons land), ter bevordering van hun zelfrespect, ook op het gebied van de feestdagen te laten zien dat ze meetellen.

Niet simpel
Wij strijden voor de christelijke feestdagen maar niet omdat ze op een goddelijke instelling berusten. Als iemand ons tegenwerpt: waar staat in de Bijbel dat je die feestdagen moet handhaven, kunnen we dat niet zeggen. Sterker nog, onze vaderen stonden op zijn minst gereserveerd, of waren zelfs principieel tegen. Hieruit blijkt dat christelijke ethiek minder simpel is dan menigeen denkt. Veel mensen denken dat wat mag en wat niet mag, simpel een kwestie is van twee lijsten. Iets is zondig, of het is niet zondig, graag met de bijbeltkesten erbij a.u.b.! En als iets vroeger zonde was, is het dat nu nog en blijft het. En wat zondig is in ons land, is dus ook zondig in alle andere landen. Zo simpel ligt het niet. Bij een "middelmatige zaak" moet je vooral naar de motieven kijken, waaróm men dit of dat voorstaat. Die motieven zijn voor de beoordeling dikwijls belangrijker dan de zaak zelf Als ik lid zou zijn geweest van de synode van 1578, zou ik van harte vóór afschaffing van de feestdagen geweest zijn. Omdat het toen om de accentuering van de zondag en de uitbanning van de roomse zuurdesem ging. Evengoed ben ik in 1992 tégen afschaffing. Want nu gaat het om propagering van de islam. En wanneer ik in dit zelfde jaar 1992 synodelid zou zijn van de Vrije Presbyteriaanse Kerk in Schotland, en daar zou een voorstel op tafel liggen om het antifeestdagenprincipe van deze kerk prijs te geven, zou ik daar tegen invoering van de christelijke feestdagen stemmen. Zoveel verschil kan het dus maken waarom men iets wil.

Lege huls
Ten slotte. Het is mooi dat ook dr. Blei en ds. Boomsma voor handhaving van de feestdagen zijn. Maar wanneer ze toegeven dat in hun kerkelijke kringen sommige feestdagen alleen maar vrije dagen zijn, strijden zij voor lege hulzen. Dan kan ik mij voorstellen dat een moslim nijdig wordt. Blei en Boomsma, fijn dat u in het goede kamp zit. Maar dat verplicht u wel deze feestdagen een zinrijke inhoud te geven. In 't heiligdom, waar 't volk vergaderd is! o

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen