CONFLICTBEHEERSING IN DE GEMEENTE VAN CHRISTUS

Dat is dan overigens niet van vandaag of gisteren. Uit het woord van God weten we dat het leven van de gemeente van Christus, nog maar kort nadat zij was ontstaan, al gekenmerkt werd door situaties van onenigheid en onderlinge verwijdering. Op méér dan één plaats maakt de bijbel er melding van. Dat het in de gemeenten van de begintijd niet altijd pais en vree is geweest, komt bijvoorbeeld naar voren in de brief van de apostel Jacobus aan de twaalf stammen in de verstrooiing. In het derde hoofdstuk, in de verzen 13-18, duidt de apostel de scherpe tegenstelling aan tussen de wijsheid die van boven is en de zogenaamde aardse wijsheid. De laatste manifesteerde zich onder meer in de bittere naijver en de zelfzucht die door de apostel waren opgemerkt. Het gevolg was dat de gemeente van Christus het beeld van wanorde en allerlei kwade praktijken te zien gaf. Het was er toen en het is er nu. Er is ook wat dit betreft niets nieuws onder de zon, zou men kunnen zeggen.

Gecompliceerdheid van de tijd

Aan het werk in de gemeente van Christus zijn voor ambtsdragers behalve vreugden ook zorgen verbonden. Vroeg of laat kan men met spanningen en conflicten te maken krijgen. In alle kerkgemeenschappen kent men gemeenten die als oasen van rust en vrede bekend staan. Maar er zijn ook gemeenten waar interne spanningen en conflicten van een kerkeraad grote geestelijke wijsheid en bestuurlijke vaardigheid vragen. Wie enig zicht heeft op de ontwikkelingen die het kerkelijke leven vandaag te zien geeft, weet dat er kerkeraden zijn die naast hun normale ambtelijke werk zeer veel tijd moeten investeren in het gladstrijken van plooien en het effenen van hobbels, die het leven van de gemeente veel schade kunnen toebrengen. De gecompliceerdheid van de tijd waarin wij leven, draagt daartoe sterk bij. Natuurlijk heeft elke tijd in de geschiedenis van de kerk zijn eigen zorgen en problemen gekend en in elke tijd heeft men daaraan, naar men het voelde, meer of minder gewicht toegekend, maar zonder overdrijving kan toch wel worden gezegd dat de kerk vandaag gemeente van Christus moet zijn in een wereld, waarin maar weinig op zijn plaats wordt gelaten en waarin de ontwikkelingen nauwelijks bij te houden zijn. Deze ontwikkelingen roepen ook binnen de gemeente van Christus vragen op waarop niet altijd eenduidige antwoorden worden gegeven, zeker niet wanneer een gemeente is samengesteld uit mensen, die qua aard, aanleg, herkomst, opleiding en ontwikkeling en vooral geestelijke gerichtheid, sterk uiteenlopen. Meningen en gevoelens kunnen onder broeders en zusters, met dezelfde bijbel in de hand, zo sterk uiteenlopen dat er tegenstellingen ontstaan, die diepe en langdurige, soms blijvende verwijdering tot gevolg kunnen hebben. Te denken valt in dit verband aan de vele politieke en ethische vraagstukken die ons bezighouden. Op een kerkeraad wordt in zulke situaties in de regel een zware Wissel getrokken.

Kwijnend bestaan

Het moeilijkste waarmee een kerkeraad kan worden geconfronteerd is misschien wel de situatie, waarin leden van de gemeente geestelijk tegenover elkaar komen te staan en zich in groepen tegenover elkaar gaan opstellen, bijvoorbeeld omdat men het niet eens is over de wijze waarop men in de wereld van nu kerk van Christus moet zijn.

Vooruitstrevenden en behoudzuchtigen komen voortdurend met elkaar in aanvaring, nu eens om dingen die de inrichting van de eredienst raken, dan weer vanwege standpunten die rond ethische, politieke en maatschappelijke vragen worden ingenomen. Hoe verschillend wordt er niet gedacht over en hoe hoog kunnen de meningsverschillen niet oplopen rond zaken als homofilie, euthanasie, ongehuwd samenwonen en andere vraagstukken van onze tijd. Wanneer het in zulke situaties aan goede ambtelijke leiding ontbreekt, kan de innerlijke verscheurdheid binnen een gemeente zó groot worden dat een gezonde functionering van het geestelijke leven erdoor in de weg wordt gestaan. De gezamenlijke viering van de geloofsgeheimenissen in de gemeente, zowel in de zondagse samenkomsten als in de onderlinge omgang met elkaar, komt dan onder druk te staan. De prediking loopt gevaar geen nut (meer) te doen en een proces van geestelijke vervreemding van elkaar dreigt op gang te komen.

Meerdere gemeenten leiden op deze wijze een kwijnend geestelijk bestaan. Alle dingen die tot een geordend kerkelijk leven behoren, worden nog wel trouw in gang gehouden en individueel mogen door leden van de gemeente misschien nog veel goede dingen worden ervaren, maar in onderlinge geestelijke verbondenheid is men als gemeente ver verwijderd van het beeld dat de Here Jezus van Zijn gemeente verlangt. Wat voelen kerkeraden en ook ambtsdragers persoonlijk zich soms machteloos om in zulke situaties de gemeente te corrigeren en bij te sturen, om maar niet te spreken van situaties, waarin kerkeraden of ambtsdragers individueel, op volstrekt ongelukkige wijze de problemen te lijf gaan.

Verstoorde familierelaties, gezins- en huwelijksmoeilijkheden

Ze doen zich in de gemeente van Christus maar al te veel voor. Allerlei oorzaken kunnen daaraan ten grondslag liggen. Zij bewegen zich tussen een verbroken verloving, waarbij twee families uit eenzelfde gemeente betrokken zijn, en onenigheid over de juistheid van de keuze van de kerkeraad voor wat betreft de begeleiding van de zondagse gemeentezang; tussen ordinaire ruzies over kleinigheden en familieveten rond geldelijke aangelegenheden, waaruit soms toestanden van volstrekte wederzijdse negatie kunnen ontstaan. Hoe dikwijls hoort men ook in de gemeente van Christus niet over broeders en zusters, die elkaar om de een of andere reden niet mogen; die wel tot één en dezelfde gemeente behoren, in de samenkomsten van de gemeenten samen de lof van de Here zingen en als uit één mond hetzelfde geloof belijden, maar die in het leven van elke dag elke normaal menselijke en geestelijke communicatie met elkaar bewust uit de weg gaan. Ook in de kerk hebben we te maken met mensen van vlees en bloed, met verschillende karakters, ongelijke belangen, uiteenlopende ambities en juist binnen de kleine verbanden, waarbinnen iedereen alles van iedereen weet en ziet, kunnen tussen mensen al gauw spanningen ontstaan.

Ook over gezinsmoeilijkheden moet niet gering worden gedacht. Zonder het verleden te idealiseren kan toch wel worden gezegd dat vandaag in niet weinig gezinnen tussen ouders en kinderen een minder harmonieuze verhouding bestaat, althans voorzover zij moeten samenleven binnen de disciplines van het gezinsverband. Hoewel kinderen vandaag het ouderlijk huis in de regel al hebben vertaten voordat de tegenstellingen tussen hen en hun ouders tot een onhoudbare toestand zijn uitgegroeid, komt het toch voor dat de hulp van een predikant of van een wijkouderling wordt ingeroepen om zo mogelijk te helpen orde op zaken te stellen.

Op schrijnende wijze wordt door kerkeraden en door wijkouderlingen ervaren dat ook huwelijksconflicten en huwelijksontrouw de gemeente van Christus niet voorbijgaan. Komen zulke gevallen ter kennis van de ambtsdragers dan is de destructie dikwijls al zo ver voortgeschreden dat zelfs met het grootste krediet op de kracht van het Evangelie elke hoop op herstel van de verhoudingen illusoir lijkt. Wat kan de ambtsdrager zich in zulke situaties machteloos voelen. Alleen het stellen van de juiste diagnose is in zulke gevallen al een moeilijke opgave, laat staan het vinden van een goed recept voor de toe te passen geestelijke therapie. Er zou meer te noemen zijn.

Oprechtheid en vroomheid

In geval van conflictsituaties, zeker wanneer deze geestelijke oorzaken hebben en het geestelijk welzijn van de gemeente als geheel raken, geldt als eerste voorwaarde dat de ouderling zich een duidelijk beeld van de situatie tracht te vormen. Het zoeken naar de achtergronden en het analyseren van verschijnselen bij conflicten is voorwaar geen eenvoudige taak. Om dit objectief te kunnen doen zijn eerlijkheid en geestelijk onderscheidingsvermogen nodig. Zonder deze zal het onmogelijk zijn vast te stellen waarin een verantwoorde aanpak en heilzame oplossingen gelegen zouden kunnen zijn. De ouderling drage naar het hem door God verleende inzicht gedachten aan om daartoe te geraken. De kerkelijke praktijk leert dat in de conflictbeheersing binnen de gemeente van Christus vaak te veel op enkelen neerkomt.

Wie al wat langer in het kerkewerk meedoet, weet dat elke kerkeraad bemand is met broeders die zich bij moeilijkheden in de gemeente, van welke aard die moeilijkheden ook zijn, uit angst om met een duidelijk standpunt partij te zullen moeten kiezen, liever wat op de achtergrond houden. Men heeft misschien wel een mening, maar men spreekt deze liever niet uit. Misschien ziet men wel wáárin de aanpak of de oplossing van een conflict gelegen zou kunnen zijn, maar men participeert liever niet in een besluit daartoe, omdat men persoonlijk naar de gemeente toe alle opties graag openhoudt. Ook kan het voorkomen dat men het met het door de kerkeraad uitgestippelde beleid in cruciale problemen en conflicten volstrekt oneens is, maar men durft daarvoor niet rondweg uit te komen.

Elke ambtsdrager bidde om en streve naar oprechtheid en vroomheid, ook als het gaat om een duidelijke en eerlijke standpuntbepaling in conflictueuze situaties.

Voor een verantwoorde behandeling van conflicten die de inrichting van het kerkelijk leven, de liturgische vormgeving, de functionering van de predikant en van diens prediking in de gemeente en de toepassing van kerkelijke tucht raken, is nodig dat de ambtsdragers beschikken over het vermogen om de dingen die in geding zijn te beoordelen in het licht van Schrift en belijdenis.

Voorzover het gaat om zaken, waarvoor door de kerken in breder verband onderling afspraken zijn gemaakt, is een goede kennis van de kerkorde onontbeerlijk. Wat voor de uitoefening van het bijzondere ambt in de gemeente van Christus als algemene eis geldt, is in elk geval ook voorwaarde voor het beoordelen van controversiële zaken in de gemeente, namelijk dat men zich gedurig oefent in het verstaan van de Heilige Schrift en in samenhang daarmee in het luisteren naar wat de kerk van vroegere tijden in toelichtende zin over het Woord Gods in haar belijdenissen heeft vastgelegd.

Over deze en andere dingen wil nagedacht worden op de kornende landelijke voorjaarsconferentie voor ambtsdragers. Nadere bijzonderheden daarover volgen nog.

Dit artikel, dat bedoeld is als ”aanloop” naar de landelijke voorjaarsconferentie voor ambtsdragers van zaterdag 25 april 1992, is aanvankelijk in De Wekker geplaatst. Aangezien (lang) niet alle ambtsdragers op De Wekker zijn geabonneerd, wordt het nu ook in Ambtelijk Contact opgenomen. Gelet op het doel zou A.C. eigenlijk de eerste rechten hebben gehad. Ik neem mij voor daarmee in de toekomst rekening te houden.

D.K.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen