Grepen uit de Letterkunde

(31.)

Kerstpoëzie.

Het verwondert ons niet, dat in de Middeleeuwen, toen de Roomse kerk bijkans de hele wereld omspande, en de „ware Kerk" zat te koeren als een duif in de kloven en reten der spelonken, het Kerstgebeuren in het centrale punt stond ten opzichte van beeldhouwschilder-en dichtkunst. Hoe vaak en op hoeveel verschillende wijzen werd de Maagd met het Kindeke Jezus afgebeeld! Met grote ernst en onstuimige drift werden Christus en Maria, de hemel en de hel, de vreugden der liefde en der heiligheid gezien en beleefd, op een naïve en simpele wijze. In dit opzicht is de Roomse kerk van nu nog niet veel veranderd. Er is nu nog een naïve visie op geestelijke en hemelse zaken.

kinder-In de Middeleeuwse Kerstpoëzie vinden we lijke uitspraken over Maria en het Kind:

„Si sette dat kint op haren schoot, Si cussedet voor sijn mondekijn root." „Die moeder makede den kinde een bat, Hoe lieflic dattet daer inne sat!" Zelfs de beesten laten ze bidden. Hoor maar: „Die os ende ooc dat eselkijn, Die aenbeden dat soete Kindekijn."

De wijzen uit het Oosten worden koningen genoemd, zelfs heilige koningen en het aantal is bij Rome: drie. In de Schrift wordt van geen getal gerept. In het zeer bekende Kerstlied „Nu sijt wellecomen" (een Rooms lied!) heet het:

, , d' Heilige drie Coon'gen uit so verren lant Sij sochten onsen Heere met offer-hant;

S' offerden ootmoedelijek Myrrh, Wierook ende __ [Gout t 'Eren van dat Kinde, dat alle dingh behout."

Bij Jacobus Reviuö 1 ) beluisteren we de innige accenten van de Middeleeuwse „vroomheid", maar daar doorheen het persoonlijke geluid der reformatie in grote bekoorlijkheid en voornaamheid. Lees aandachtig het volgende sonnet van de Calvinistische zanger. Als het de eerste keer niet spreekt, lees het dan nóg een keer en we zullen vernuftige woordspelingen vinden, die verrassen.

Maria.

„Gezegend is de maagd, de kroon van alle maagden, De tempel van Gods Zoon en wezentlijke kracht, De schone dageraad, waardoor ons nu toelacht De Zonne, daar zo dik 2 ) de Vaderen naar vraagden.

Gelukkig meer als die, die ooit de Heer behaagden, De zuster van haar kind, de dochter van haar dracht, De bruid van die ze zelf ter wereld heeft gebracht, Van wiens ontvangenis beid', aard en hemel, [waagden.

Welzalig zijn voorwaar haar ongeraakte borsten, Waarnaar de bronne zelf des levens plag te dorsten: Welzalig is de schoot, daarin hij heeft gerust.

Maar zalig bovenal zijn zulke, die haar leven (Gelijk Maria deê) tot zijnen dienst begeven En hebben in Zijn Woord haar hartelijke lust."

Dominee Revius laat in een Kerstlied één der herders uit Lucas 2 spreken. Hij doet dat op de wijs van een zeer bekend lied van Hooft, nl. „Windeken, daar het bos af drilt."

Het gedicht luidt als volgt:

„Windeken uit het paradijs Op mijn pijpken - *) blaast de prijs 4 ) Van Gods Zone, Dat ik tone Door de bossen, voor het wild, 't Kindeken, daar de dood voor trilt.

Christus, wie had van u vermoed Dat Gij, edel Koningsbloed, Zoudt verschijnen Vol van pijnen In het koudste van de stal Proevende al ons ongeval?

Want toen ik gisteravond laat Zag een daagse dageraad Mij omvangen, De gezangen Van des hemels blijde rei Gaven mij tot U 't gelei.

Kondigen hoord' ik op dat pas, Dat de Heer geboren was. En wanneer ik Zag zo deerlijk Liggen Uwe leekens 5 ) teer Keer dij Uw oogskens tot mij weer.

Allie die door afkerigheid, Wijkt van Godes heerlijkheid, Komt hier binnen, Zoekt zijn minne; Die dees zalig uur versmaadt, Treurt er wel om als 't is te laat/'

Hoe schoon is in de derde strophe de komst der engelen in Efratha's velden uitgedrukt: In de late avond zag de herder zich staan in „een daagse dageraad, " en het hemelse gezang werd de oorzaak dat de herder tot de kribbe werd geleid. Lees deze strophe nog' eens over en tracht het rythme, vooral van de laatste regels aan te voelen.

We zullen besluiten met een gedicht uit onze tijd. Het is van Koos van Doorne (geboren in 1910.) Het heet:

Gebed in den Advent.

„Er is niet veel veranderd, Heer, sinds Bethlehem: Gij zijt voor ons een kind gebleven; om Dien wij kruisten te Jerusalem behoeft geen Kerstvreugd prijsgegeven

Nu wij Uw dag weer zullen vieren bij kaarslicht en bij roden wijn, en onze woning zingende versieren omdat wij menen zonder kwaad te zijn,

doe, Heer, ons toch verschrikt begrijpen dat Golgotha begint bij Bethlehem: wien rond Uw stal slechts dromen rijpen, hij zoekt vergeefs een nieuw Jerusalem."

Het Kerstfeest is slechts voor een kind (zonder hoofdletter). Dat we dat kind hebben gekruisigd, dringt tot ons niet door; daar moeten we niet aan denken. De Kerstdagen zullen we vieren bij het licht van de kaarsen, bij glaasjes wijn; alles zal er feestelijk uitzien en we wensen elkaar prettige Kerstdagen en we menen het heel goed; we zijn toch godsdienstig en van de kwaadsten nog niet, maar dan als we stil worden gezet, dat de geboorte van Christus zeker met zich brengt dat de kruisiging volgt, dan zal het anders worden. Zij, die slechts dromen van een stal en van een geboren kindje en een feest bereiden om zichzelf te voldoen, zullen het nieuwe Jeruzalem nimmer zien. Zij hebben niet begrepen waarom Christus mens is moeten worden; dat Hij eerst Kind moest worden om de Man van smarten te kunnen zijn, om het verloren goed aan de Zijnen terug te schenken.

INDEX.

1) Zie 3e jaargang „Daniël", blz. 196.

2) dikwijls.

3) herdersfluit.

4) lof.

5 ) ledematen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen