Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

De Heilige Oorlog

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

De Heilige Oorlog

7 minuten leestijd Arcering uitzetten

(1)

Waar een winteravondgesprek al niet toe leiden kan. Nu al weer jaren geleden sprak een oude man uit zijn leven en verhaalde hij over het onderwijs dat hij had genoten uit een boek van Bunyan: Dat was niet de bekende "Christenreis", maar een ander boek, "De heilige oorlog". Onze belangstelling was gewekt, maar het was moeilijk om aan het boek te komen. Dat was toen, maar inmiddels heeft een nieu­we uitgave plaats gevonden. Ieder die dat wil, heeft weer toegang tot dit bijzondere boek. Daar willen we graag uw aandacht op vestigen. In een aantal artikelen hopen we^i een indruk te geven van de inhoud van dit werk. Niet om het boek zelf dan dicht te kunnen laten, maar in de hoop dat de bespreking u uitlokt om het juist te gaan lezen. De titel doet het in eerste aanzet niet vermoeden, maar het is in wezen een beschrijving van het heerlijke werk der bekering. We zeggen vast niet te veel, als we het een beschrijving van Bunyan's eigen weg noemen. Want dat hij zichzelf op het oog heeft gehad, blijkt wél uit de inhoud.

Het is ons voornemen het boek in hoofdlijnen na te vertellen. Eigenlijk is dat heel moeilijk omdat het haast ondoenlijk is de gewijde taal van Bunyan weer te geven. Om daaraan tegemoet te komen, zullen we regelmatig korte stukjes uit het boek overnemen en zo Bunyan zelf aan het woord laten. Die gedeelten kunt u gemakkelijk herkennen, maar om misverstand te voorkomen zullen ze cursief worden geplaatst.

De schrijver en het boek

Bunyan leefde van 1628 tot 1688 en is dus 60 jaar oud geworden. Zijn leven in Engeland valt ongeveer samen met de tijd waarin Voetius en Lodensteyn i'n ons land optraden. Bunyan heeft ons zelf een levensbericht nagelaten, waaruit we weten hoe hij aanvankelijk een goddeloze ketellapper was. De eerste pijl uit Gods koker treft hem als hij onder de wapenen is opgeroepen. Door het huwelijk met een christelijk meisje wordt hij later aanvankelijk een vrome oppassende man. Maar door Gods genade wordt hij daarna langzamerhand van een hoogmoedige farizeeër een wanhopige ellendeling, en iYi een gesprek met een paar godzalige arme vrouwen wordt hem de weg Gods meer onderscheiden uitgelegd. Nu eerst is hij gewillig zich alleen in Jezus Christus te beroemen en gaat hij de noodzakelijkheid der wedergeboorte verstaan en de genade van de Heilige Geest, en zaken als de souvereiniteit Gods. Maar vanaf dan verstaat hij ook de arglistigheid van het menselijke hart en de aanvechtingen van de boze. Evenals we dat van Luther weten, wiens verklaring van de Galatenbrief hij met grote instemming las, heeft de duivel ook hem geprobeerd te ziften als de tarwe, zoals we nog wel zullen horen.

Bunyan is vooral bekend om zijn in de gevangenis geschreven "Pelgrimsreis", in de Nederlandse vertaling meest de "Christenreis" genoemd, en om het tweede deel daarvan de "Christinnenreis" dat een jaar of zes later verscheen, toen hij weer vrij preken mocht. Tussendoor heeft hij de "Heilige Oorlog" gepubliceerd als man van midden vijftig jaren. Zijn boeken zijn veel herdrukt, al tijdens het leven van Bunyan, en er is gelukkig nog vraag naar. Het is gemakkelijker het boek "De Heilige Oorlog" te ondergaan dan het weer te geven, en zelfs het ondergaan is geen licht werk. "Spant u een weinig in", zou de Middelburgse predikant Smijtegelt zeggen. Het boek is namelijk een allegorie. De vele indrukken en beelden die Bunyan heeft overgehouden aan zijn korte militaire loopbaan, zet hij in om te beschrijven hoe de stad Mensziel wordt veroverd door de duivel. Is dit een tekening van 's mensen val, evenzo wordt vervolgens uitgebeeld hoe stad Mensziel weer wordt heroverd op de duivel. Dat geeft dan de bekering, de terugkeer tot God weer.

De staat der rechtheid en de va!

We horen eerst beschrijven wie de stad heeft gefundeerd. Dat is zekere koning El-Schaddaï, het Hebreeuws voor God de Almachtige. Met deze naam openbaart God zich onder andere aan Jacob als hij terugkeert uit Mesopotamië. De staat der rechtheid wordt door Bunyan uitgebeeld door te zeggen dat de stad heerlijke privileges heeft ontvangen van El-Schaddaï.

"Deze bouwde haar tot zijn eigen vermaak. Hij maakte haar tot een spiegel en tot een heerlijkheid van al Zijn werken, ja tot een meesterstuk boven al het andere wat Hij in dat land had daargesteld. Zo goed was de stad Mensziel, dat toen zij eerst gebouwd was, naar ons bericht wordt, zelfs de goden neer­ gestaan, en het daarin bijzonder op Christus had gemunt. daalden om haar te komen zien en van vreugde vrolijk te zingen. En evenals Hij haar aangenaam maakte voor het oog, gaf Hij haar ook de macht over al het omliggende land. Ja, aan allen was geboden Mensziel als hun hoofdstad te erkennen, en allen brachten haar gaarne als zodanig hun hulde".

Midden in de stad staat een paleis. Dit kasteel is een vesting die door de burgers der stad bewaard moet worden. We herkennen hierin het hart van de mens. De stad heeft ook sterke wallen en vijf poorten. Bunyan heeft deze heel treffend vernoemd naar onze zintuigen: de oorpoort, de oogpoort, de mondpoort, de neuspoort en de voelpoort. Heel opmerkelijk staat er zo bij dat deze stadsmuur alleen maar kan worden beschadigd als de inwoners daarin zelf bewilligen.

Vervolgens wordt onze aandacht gevraagd voor een gebeuren, nu buiten deze stad. Eén van El-Schadda'fs voornaamste dienstknechten, een zoon des dageraads, heeft onderkoning onder Hem willen worden. Maar dit opperbestuur had El-Schaddaï voor Zijn Zoon bewaard, voor Prins Immanuel. Genoemde dienstknecht heeft daarom samen met enkele gezellen een aanslag op deze Zoon willen plegen. Dat is echter gelukkig verijdeld, waarna Diabolus, want zo heette die dienstknecht, met zijn gezellen is verstoten naar de allerakeligste put des afgronds. U hebt al gemerkt hoe Bunyan hier probeert weer te geven hoe de duivel in de hemel God naar de kroon heeft getaan, en het daarin bijzonder op Chirstus had gemunt.

We maken voorts een krijgsraad mee van de hellegeesten Diabolus en zijn gezellen Appolyon, Beëlzebul, Lucifer en anderen. Ze besluiten de stad Mensziel, de vermaking van koning El-Schaddaï, door huichelachtig liefde te vein­ zen. Hem afhandig te maken. Diabolus en Kwaderust spreken de stad aan bij de Oorpoort (denk aan de sprekende slang). In de stad zien we de voornaamste inwoners aantreden. Dat zijn de heer Oprecht, de heer Vastewil, de burgemeester Verstand, heer griffier Geweten en kapitein Tegenstand. Alle namen passen bij de staat der rechtheid, en het blijkt vooral kapitein Tegenstand te zijn waarop de heigeesten het hebben staan.

Het altijd weer ontzaglijke vraagstuk van de vrijwillige val des mensen geeft Bunyan dan als volgt weer. Terwijl Diabolus de stad opeist en op lasterlijke wijze El-Schaddaï in discrediet brengt, schiet een andere hellegeest kapitein Tegenstand dood, die op de muur geklommen was. Door de kwalijke adem van Kwaderust zijgt de heer Oprecht ook dood neer. De andere opperhoofden zijn dan zo verschrikt en verdoofd dat ze voldoen aan de wens van Kwaderust om van de verboden boom te eten. Daardoor dronken geworden gaat Vastewil (let wel) de poort opendoen en wordt Diabolus ingehaald, die dan zijn intrek neemt in het kasteel en er zijn hol van maakt.

Gouda,

J. Blaauwendraad.

Dit artikel werd u aangeboden door: De Saambinder

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van donderdag 24 december 1987

De Saambinder | 8 Pagina's

De Heilige Oorlog

Bekijk de hele uitgave van donderdag 24 december 1987

De Saambinder | 8 Pagina's