De ambten en de ambtsdragers

(6)

In deze laatste bijdrage over dit onderwerp willen we nog aandacht schenken aan het pastoraal gesprek en aan censura morum in verband met het Heilig Avondmaal

Het pastoraal gesprek

Naast het huisbezoek worden vele andere pastorale gesprekken gevoerd. Daarom is het goed daaraan enige aandacht te besteden. Diaconale aspecten hebben in de regel ook een pastoraal aspect. Wat hieronder wordt gezegd, is met inachtneming van de omstandigheden ooic voor die gesprekken van toepassing (de uitgave van het Deputaatschap DMZ van 1993 Het ambtelijk gesprek geeft op dit punt veel informatie).

De aanleiding om een pastoraal gesprek te hebben met leden of doopleden van de gemeente kan onderscheiden zijn: - de eerste Avondmaalsgang - slordig kerkbezoek - (leer)gedrag kinderen op catechisatie - wereldse levensstijl - leven in onmin met anderen - huwelijksproblemen - maatschappelijke nood - psychische nood.

Karakter

Dagelijkse gesprekken hebben doorgaans het karakter van een dialoog, het uitwisselen van informatie. Het pastoraal gesprek is anders. Het heeft een eigen karakter. Karakteristieken voor het ambtelijk gesprek zijn o.a.:

- Het is geestelijk. De boodschap en het gezag van Gods Woord staat centraal. Het gesprek mag niet ontaarden in een vlotte babbel over kerkelijke zaken, over mensen of over vroeger. - Het is vertrouwelijk. Het gaat om de diepste levensvragen, die iemand niet aan iedereen wil en kan stellen. Het besprokene moet ook vertrouwelijk blijven. Praatzucht is funest voor het pastoraal gesprek. - Het is onderwijzend. De zorgen en vragen moeten worden beantwoord vanuit de Schrift. Daarom is voor het pastoraal gesprek kennis van de Schrift nodig. Niet voor niets spreekt het bevestigingsformulier van de schuldige plicht Gods Woord naarstig te doorzoeken en zichzelf gedurig te oefenen in de overlegging van de verborgenheden des geloofs. Het gaat daar wel over de ouderlingen, maar deze plicht geldt in niet mindere mate voor de diakenen. - Het is ambtelijk, dat wil zeggen: op last en gezag van Christus. Dat geeft aan het pastoraal gesprek een extra dimensie, waarvan zowel de ambtsdrager als degene met wie gesproken wordt, doordrongen moet zijn.

Vorm

Hoe geven we het pastoraal gesprek vorm? Waar vindt het plaats? Over deze dingen zou nog veel te zeggen zijn. We volstaan met enkele opmerkingen. Het pastoraal gesprek kan niet zonder voorbereiding. Het gebed is onmisbaar. Ook moeten we ons erop voorbereiden in de zin dat we ons realiseren waar het over zal gaan. Welke vragen gaan we stellen? Een pastoraal gesprek mag niet te lang duren. Als het gaat om een ziekenhuisbezoek, is een half uur al te lang. Een bezoek aan huis moet niet langer duren dan één of maximaal anderhalfuur. Als meer tijd nodig is, is het beter een vervolggesprek te hebben. De situatie kan dan nog eens worden overdacht.

Censura morum

Voorafgaand aan het Heilig Avondmaal wordt binnen de kerkeraad censura morum gehouden. Wat betekent dat eigenlijk? Er bestaan nogal wat misverstanden op dit gebied. Sommigen denken dat het gaat om een klachten-uur. Ieder gemeentelid dat wat tegen een ander heeft zou dat kunnen uiten bij de kerkenraad. Anderen vermoeden dat de kerkenraad onder elkaar praat over de levenswandel van de avondmaalgangers. Maar wat gaat er nu in feite schuil achter die vreemde woorden? Het antwoord is eenvoudig. 'Censura' betekent tuchtoefening (denk aan ons woord censuur of censureren). En 'morum' is de tweede naamval van 'mores', wat zeden of gewoonten betekent (denk aan het woord moreel of immoreel). Censura morum is dus letterlijk: het onderzoek naar en de beoordeling van de zeden. Dit onderzoek vindt plaats onder de ambtsdragers. Zo staat het in artikel 81 van de Dordtse Kerkorde: 'De dienaren des Woords, ouderlingen en diakenen zullen onder hen de christelijke censuur oefenen, en malkander van de bediening huns ambts vriendelijk vermanen'.

Doel

Het doel van censura morum is om elkaar in liefde te vermanen met betrekking tot de ambtsbediening. De ene ambtsdrager mag deze gelegenheid dus niet aangrijpen om een persoonlijk geschil met een ander op de kerkenraad te brengen. Dan geldt immers de weg van Mattheüs 18.

Het gaat bij censura morum over de trouw in de ambtsbediening, zowel wat de leer betreft als ook de levenswandel. Het kan nodig zijn elkaar daarop aan te spreken, mits dit gebeurt op een broederlijke wijze. Er mag niets tussen liggen als het Heilig Avondmaal bediend wordt. De Heere is een Koning, Die door de vlakke velden rijdt. Het moet recht liggen, ook in het ambtelijke leven en in de onderlinge verhoudingen als ambtsdragers met elkaar.

In sommige gemeenten heeft censura morum plaats in de kerkenraadsvergadering voorafgaande aan het Heilig Avondmaal. In andere gemeenten gebeurt het na de voorbereidingspredikatie. Het verdient de voorkeur censura morum te houden vóór de voorbereidingspredikatie. Er is dan nog gelegenheid om gerezen zaken op te lossen. De voorzitter van de kerkenraad vraagt één voor één de broeders af of zij iets hebben ten opzichte van wat hierboven is genoemd waardoor de bediening van het Heilig Avondmaal zou kunnen worden verhinderd. Tenslotte gaat een van de broeders ouderlingen voor in gebed.

Van hart tot hart

Een enkele keer komt het tot een gesprek van hart tot hart. Het is een voorrecht als we niets tegen een ander hebben, maar als we alles op onszelf tegen hebben. Als we diep beschaamd zijn vanwege onze persoonlijke en ambtelijke zonden en als we daarvoor verzoening nodig hebben in het alles-reinigende bloed van Christus. Gelukkig zijn zij, die innerlijk onder censuur staan van Godswege. Zij mogen uiterlijk wandelen in de weg hun door de Heere aangewezen, maar van binnen komen ze nooit uit boven het tollenaarsgebed. Gelukkig zijn de kerkenraden waar dit gevonden en beoefend wordt als vrucht van Gods genade. Dan wordt het waar: 'Zie, hoe goed en hoe lieflijk is het, dat broeders ook samen wonen... Want de HEERE gebiedt aldaar de zegen en het leven tot in eeuwigheid' (Psalm 133). Hoewel het niet is voorgeschreven in de kerkorde, is het wel goed om het houden van censura morum bekend te maken in de gemeente. De gemeente mag weten dat het gehouden wordt en wat het betekent, maar het blijft een interne zaak van de kerkenraad.

Tenslotte

Onder de inwachting van de zegen des Heeren hopen we dat deze serie artikelen, die een weergave zijn van wat tijdens classicale ambtsdragerconferenties aan de orde is gesteld door het Deputaatschap Kerkrecht, ten nutte en tot welzijn van onze gemeenten mogen zijn. Ten overvloede willen we hierbij opmerken dat aan hetgeen in deze en voorgaande artikelen geschreven is, geen rechten kunnen worden ontleend. Het is een weergave van wat tijdens ambtsdragersconferenties is gesproken en toegelicht. De verantwoorde­ lijkheid daarvoor ligt bij de schrijver. Uiteraard zijn er kerkordelijke bepalingen die bindend zijn. Dat blijkt ook wel uit het voorgaande, maar op velerlei terrein bestaat een zekere vrijheid voor kerkenraden. Dat geeft overigens geen vrijbrief voor vrijbuiterij of geestdrijverij. We hebben geprobeerd op grond van Schrift, belijdenis en kerkorde voor een ordelijke gang van zaken in de gemeenten, ook voor wat de ambten betreft, enige richtlijnen te geven.

Capelle aan den IJssel,

ds. W. Silfhout

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen