Gezag en liefde horen bij elkaar

Frits! Binnenkomen!" Moeder roept.' t Is de hoogste tijd. Het eten staat op tafel en iedereen wacht. Maar wie er komt, geen Frits! „Dan beginnen we zonder Frits", besluit moeder. Goed en wel zijn ze aan 't eten of daar komt Frits. Een hoogrode kleur, schitterende ogen en een broek waar de modderkluiten aanhangen... Wat zal moeder nu doen? Zal ze haar gezag laten gelden? Zal ze door middel van een of andere straf Frits laten merken dat hij aan haar gezag ongehoorzaam is geweest?
Hoe dan ook, hier móet iets gebeuren. Moeder heeft een eis gesteld. Frits weet ervan. Hij móet op tijd thuis zijn voor het eten en dat is hij niet. Moeders wil wordt niet gehoorzaamd. En dan volgt er inderdaad straf. Niet om Frits te plagen, maar om hem te leren. Moeder is opvoedend bezig.

Carolien plaagt haar broertje. De hele middag is ze al bezig en verschillende keren heeft moeder gewaarschuwd. ,,Carolien, ophouden!-Carolien, laat dat! Carolien, als je nu niet stopt, dan. . .!" Moeder dreigt met straf. Maar Carolien gaat rustig door. Ze weet uit ervaring, dat het bij dreigen blijft. . . totdat het moeder te veel wordt. Ze stuift op en slaat in drift Carolien waar ze haar maar raken kan. En tot slot wordt het meisje naar boven gestuurd met de woorden: ,,Ik zal het tegen pa zeggen!'' Dreigend, tenslotte straffend in drift en vader als boeman stellend, reageert deze moeder op het gedrag van haar dochter. Is zij opvoedend bezig? Is haar gezag zo veilig gesteld?

Gezag

In bovenstaande stukjes heb ik het woord,,gezag" gebruikt.
Het is een woord dat we niet zoveel horen, 't Is ouderwets en uit de tijd. Vooral bij opvoeding moet je niet meer spreken over gezag. Dat is machtswellust van ouders! Tegenwoordig hebben we dat gezag niet meer nodig, zegt men. Kinderen moetje opvoeden in liefde; je moet met ze praten, je moet kinderen laten zien dat het redelijk is, watje vraagt; je moet uitleggen, waarom dit wel en dat niet gedaan moet worden. Gezag? Dat is: je kinderen commanderen; ze hebben maarte doen watje zegt, ook al is het onredelijk.

Gezag? Dat is strengheid, liefdeloosheid, hardheid, kilheid. . . Is dat gezag? Gezag komt van: ,,het te zeggen hebben". Iemand die gezag heeft, gezagsdrager is, heeft de mogelijkheid om de ander—zijn kind, zijn leerling, zijn ondergeschikte - te laten gehoorzamen. En hoeft dat tegenwoordig niet meer? De moderne mens wil graag alles zélf beslissen. Dat moet niet van bovenaf geregeld worden. Het moderne kind treedt in dezelfde voetsporen: ,,Dat zoek ik zelf wel uit. Dat moet ik toch zeker zélf weten?" En toch ontkomt niemand — hoe modern ook — aan gezag. Gezag is iets heel natuurlijks. Het is eigenlijk vanzelfsprekend.

Liefde

We weten dat een klein kind hulpbehoevend is. Het ziet allerlei gevaren van het leven niet. Vader en moeder hebben dat kleine kind o zo lief. Ze wandelen met hun kindje langs een drukke weg. Ineens rukt het kind zich los en wil van de stoep afgaan. Maar moeder houdt haar tegen, pakt haar handje weer vast. En hoe het kind ook trekt, dwingt en zeurt, vader en moeder laten niet toe dat hun kleintje die gevaarlijke weg zal opgaan.
Zij leggen het kind dus hun wil op. Zij oefenen gezag uit! En waarom? Omdat ze hun kind willen plagen? Uit machtswellust? Nee, omdat ze hun kind liefhebben! Toelaten wat dit kind wilde, zou geen liefde zijn. Hier ontmoeten liefde en gezag elkaar. Vader en moeder kunnen dit kind geen liefde bewijzen als ze hun gezag niet laten gelden.
Zo behoort gezag van ouders altijd te zijn: het gezag van de liefde. Kinderen kunnen dit ook voelen; zij aanvaarden dat dan ook. Frits - in het eerste voorbeeld - kreeg straf uit liefde. Hij aanvaardde de straf en daarmee het gezag van zijn moeder.

Carolien - in het tweede voorbeeld - kon lang doorgaan met haar ondeugendheid. In drift kreeg ze een pak slaag en moest bevend wachten op vader. Hier is geen sprake van gezag en liefde.

Bijbel

Hoe komen ouders nu aan dat gezag? Waar halen we het recht vandaan om kinderen tot gehoorzaamheid te verplichten? Dat kunnen we lezen in de Bijbel. De Heidelberger Catechismus zegt het ook duidelijk in Zondag 39, als het vijfde gebod behandeld wordt: ,,Dat ik mijn vader en moeder, en allen die over mij gesteld zijn, alle eer, liefde en trouw bewijze en mij hunner goede leer en straf met behoorlijke gehoorzaamheid onderwerpe; en ook met hun zwakheid en gebreken geduld hebbe; aangezien het Gode belieft, ons door hun hand te regeren". De Heere heeft dus zelf gezag aan de ouders gegeven om hun kinderen op te voeden. Dat gezag is er het kind ten goede! Gezag is er ten bate van het kind. Ouders hebben tot taak hun kinderen op te voeden in de vreze des Heeren. Dat betekent dat we de kinderen moeten stellen onder de tucht van Gods wet, onder het gezag van Gods Woord. Wat is het dan belangrijk om uit genade een voorbeeld voor ons kind te kunnen zijn; ons kind vóór te gaan op die smalle weg, die tot het Leven leidt!

Voorbeeld

Het kleine kind heeft een persoonlijke binding aan vader en moeder. Wat het moet leren aan regels, waarden en normen wordt in de persoon van vader en moeder zichtbaar gemaakt.
Het kind accepteert wat vader en moeder zeggen en doen. Op oudere leeftijd wordt die persoonlijke binding steeds minder. Steeds meer zal het kind de ouders en hun eisen, normen, regels en waarden gaan vergelijken met elkaar. Doet vader zelf wel, wat hij eist van zijn kind?
Prof. M. J. Langeveld geeft dat zelf ook aan, doelend op het dagelijks leven. Hij zegt: ,,Gezagsuitoefening in de opvoeding veronderstelt persoonlijke verwerkelijking van normen. Niemand heeft meer gezag, dan hij aan normen zelf verwezenlijkt". Niet alleen zéggen en eisen: ,,Je mag niet liegen", maar dan ook zelf het voorbeeld geven!
Ik las laatst daarover een verhaaltje: Liesje komt erg laat uit school. Vader vraagt: ,,Hoe komt dat, Liesje?" ,,O, ik mocht de meester helpen, papa!" 's Avonds ontmoet vader de meester van Liesje, en dan komt uit dat Liesje moest schoolblijven!
De volgende morgen wordt dochterlief op het matje geroepen. ,,Wat is dat nou, Lies?" zegt vader streng, ,,je moest gisteren schoolblijven en je vertelt mij datje de meester helpen mocht. Dat is liegen, kind. Weetje dan niet dat dat niet mag?"
,,Nee," zegt Liesje, ,,nee papa, dat wist ik niet!" Vader schudt zijn hoofd. ,,Natuudijkwistjedatwel. Dat heb ik toch al zo vaak tegen je gezegd?" ,,Ja, maar papa, gistermorgen werd er gebeld. En toen moest ik van u gaan zeggen dat u niet thuis was. En toch zat u hier in deze stoel. . .!"

Oudere kinderen

Oudere kinderen hebben behoefte aan uitleg. Het is dan niet goed om waarden en normen, eisen en regels aan het kind op te leggen ,,omdat ik dat wil". Gesprek is nodig om heen te kunnen wijzen naar het gezag van Gods Woord. Zo wijzen we ook niet naar onszelf. Wij bepalen dan niet wat mag of niet mag, wat kan of niet kan, maar wij als ouders, als gezagdragers wijzen boven onszelf uit!
Wat vinden we bij onszelf als ouders, als gezagdragers veel gebreken. Vaak moeten we erkennen ons kind, onze kinderen helemaal verkeerd aangepakt te hebben. Toch mogen we ons nooit onttrekken aan onze opvoedende taak, met hoeveel tekorten ook uitgevoerd! We mogen nooit zeggen: ,,We kunnen ons kind niet goed opvoeden; laten we er dus maar niets aandoen. . ."Dat is natuurlijk wel heel gemakkelijk. Bij elke overtreding door ons kind begaan, zouden we dan zeggen: ,,Ja, zo is een mens nu eenmaal. . ."

Een meester kwam eens op ouderbezoek. Uit het raam zag hij, hoe een van de kinderen op het dak van de auto van hun vader klom. Ook de vader zag het, schudde zijn hoofd en zuchtte: ,,Ja, ja, meester, de duivel zit er al vroeg in!" Verschuilen achter de boosheid van ons hart, verschuilen achter de zonden. . .
Maar zo raken we wel het gezag kwijt wat we van de Heere ontvingen. We laten de kinderen doorgaan en verbieden niet, voeden niet op, wijzen niet de weg, zijn géén voorbeeld.

Veranderd gezag

Er is heel wat veranderd in de gezagsverhoudingen, als we die vergelijken met vroeger. Toen werd er veel meer onmiddellijke, onvoorwaardelijke gehoorzaamheid geëist. Tegenwoordig praten we meer, laten we ook veel meer toe. We merken dat thuis. Ons kind durft ,,terug te praten". Het voegt ons toe: ,,Nou, èn?" We merken het ook op school. De gezagsverhouding tussen meester, juf en het schoolkind is vaak heel wat vertrouwelijker en daarmee ook vrijer dan het vroeger was. En hoe is het met het gezag van al degenen die over óns, gezagsdragers, gesteld zijn? Dat is óók niet meer, zoals het vroeger was. Wij aanvaarden niet kritiekloos alles wat ons wordt voorgeschreven.

Hoe komt het toch dat er veel veranderd is in gezagsverhoudingen?
,,De geest van de tijd", zegt men. En het zijn niet alleen onze kinderen, die daardoor beïnvloed worden. Wij, ouders, leerkrachten, ontkomen er ook niet aan. . .

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen