Grafrust (2)

In het vorige artikel schreven we iets over (eeuwige) grafrust. We eindigden dit artikel door erop te wijzen dat in de Nederlandse wetgeving het accent ligt op de eigen, individuele verantwoordelijkheid, terwijl het begraven en de duur en garantie van de grafrust in veel andere landen als een collectieve verantwoordelijkheid wordt beschouwd. In het Midden-Oosten betaalt men uiteraard wel voor een begrafenis, maar de graven zelf worden daar beheerd door de gemeenschap en er zijn verder geen kosten meer verbonden aan de instandhouding van het graf. In Nederland is dat anders.
We hebben uitgelegd dat de wettelijke grafrust in ons land minimaal 10 jaar is, maar dat de gemeentelijke verordening hier verder uitwerking aan geeft. De situatie kan dus per gemeente sterk verschillen. Het is mogelijk een particulier graf te kopen, maar het is ook mogelijk gebruik te maken van een algemeen graf, wat in bezit blijft van de gemeente. Overigens, bij de aankoop van een particulier graf wordt men geen eigenaar van een stukje grond op het kerkhof! Men heeft bij een koopgraf slechts het recht om iemand gedurende een bepaalde periode te begraven of begraven te houden. Die periode loopt na 10 of 20 jaar af, afhankelijk van hetgeen is bepaald in de gemeentelijke verordening, en kan dan verlengd worden.

Algemeen graf
Bij een algemeen graf wordt iemand begraven voor de duur van de wettelijke grafrusttermijn (tien jaar) en daarna kan het graf worden geruimd. Of de gemeente dit ook daadwerkelijk doet is bijvoorbeeld afhankelijk van het aantal beschikbare graven. Slechts wie als nabestaande zelf de datum van ruiming in de gaten houdt en tijdig een aanvraag doet voor opgraving en herbegraving in een particulier (koop)graf kan de grafrust van de overledene verder laten voortbestaan. Voor velen is deze informatie onbekend.
Het kan dan voorkomen dat iemand die het graf gaat bezoeken er achter komt dat het graf reeds geruimd is. Ingrijpen is dan niet meer mogelijk en dat is een droevige zaak, zeker als het ruimen indruist tegen diepe religieuze of ethische gevoelens. Om die reden is het gebruik maken van een algemeen graf af te raden. Wanneer een familie voor een (goedkoper) algemeen graf kiest, heeft men vrijwel geen enkel recht. Verlengen is dan vaak niet mogelijk.
Voor families is het dus belangrijk om tijdig na te denken over de keuze die gemaakt moet worden: óf een (duurder) koopgraf, met vrijwel altijd de mogelijkheid om de grafrechten te verlengen, óf een (goedkoper) algemeen graf. Voor begrafenisondernemers ligt hier een belangrijke taak om de rouwdragende familie goed voor te lichten over de keuze van een graf. Ook zou het goed zijn als een begrafenisondernemer erin meeneemt of het mogelijk is een bestaand graf te schudden, zodat op dezelfde plaats een familielid begraven kan worden.

Begraafplaatsen in privaat eigendom
We noemden diverse mogelijkheden om het ruimen van een graf te voorkomen. Allereerst door de grafrechten tijdig te verlengen. Vervolgens noemden we de mogelijkheid om een graf te laten schudden. Ten slotte schreven we dat het mogelijk is om zelf begraafplaatsen op te richten en te beheren. Het gaat dan niet om een publieke, maar om een private begraafplaats. Hier zijn natuurlijk behoorlijk hoge kosten aan verbonden, maar door de inzet van vrijwilligers zijn de kosten relatief laag te houden. Diverse hervormde kerkvoogdijen hebben hier ervaring mee. Wie kent niet de oude kerken met daarachter een begraafplaats? Dat zijn doorgaans begraafplaatsen waar de grafrust voor onbepaalde tijd geldt.

Privatisering
Een variant van het oprichten van een eigen begraafplaats is het privatiseren van een algemene begraafplaats. Diverse gemeenten onderzoeken op dit moment de mogelijkheden om de kosten van de begraafplaatsen te drukken. Daarbij kan worden overwogen de begraafplaats over te dragen aan een stichting, vereniging of een kerkgenootschap. We pleiten ervoor dat als een gemeente dit overweegt hier serieus op wordt ingegaan. De kerken zouden hierin het voortouw kunnen nemen. De grafrust voor onbepaalde tijd kan op deze wijze eenvoudig worden geregeld.

Nieuwe verzuiling?
Nu kan tegen deze gedachte worden ingebracht dat het toch niet nodig is om de begraafplaatsen te verzuilen. Hebben we straks een roomse, een Joodse, een islamitische en een reformatorische begraafplaats? Dat wordt niet bedoeld. Het gaat erom dat er begraafplaatsen ontstaan, waar de grafrust voor onbepaalde tijd geldt. Wie dat wenst, kan daar begraven worden, mits uiteraard aan de (financiële) verplichtingen wordt voldaan. Daarmee blijft zo’n begraafplaats algemeen toegankelijk en kan er samengewerkt worden met een ieder die dezelfde doelstelling heeft.

Christelijke visie
Een christelijke visie op begraven kan niet losgezien worden van de belijdenis dat Christus is begraven. Ja, wat meer is: Hij is ten derden dage opgestaan! Christus heeft het graf van Zijn volk geheiligd. Is het dan gepast om een graf te laten ruimen? Overigens kan het ruimen van een graf op verschillende manieren gebeuren. Het is een groot verschil of de beenderen van een aantal rijen graven bij elkaar worden gelegd, zodat er haast gesproken kan worden van een massale herbegrafenis, of dat een machine een heel vak met graven in een grote knekelput schuift. Ook de wijze van ruimen is per gemeente verschillend!
We denken aan de bijzondere gebeurtenis ten tijde van koning Josia. Koning Josia laat de beenderen van de heidense profeten verbranden, maar dan ziet hij een grafteken. Dat blijkt van de man Gods uit Juda te zijn. Dat graf laat hij dan met rust. En hij zeide: Laat hem liggen, dat niemand zijn beenderen verroere. Zo bevrijdden zij zijn beenderen, met de beenderen van den profeet die uit Samaría gekomen was (2 Kon. 23:18). We zien dit als een pleidooi voor het handhaven van de grafrust!

Grafrust niet eeuwig
We geloven dat ”al degenen die gestorven zullen wezen, uit de aarde zullen verrijzen, de zielen samengevoegd en verenigd zijnde met haar eigen lichaam, in hetwelk zij zullen geleefd hebben” (Artikel 37 Nederlandse Geloofsbelijdenis). Dat geldt ook degenen die in een massagraf of een knekelput liggen. De grafrust is niet eeuwig! Wat zou het groot zijn als we werkelijk mogen geloven en eens ervaren ”dat ook dit mijn vlees, door de kracht van Christus opgewekt zijnde, wederom met mijn ziel verenigd en aan het heerlijk lichaam van Christus gelijkvormig zal worden” (Heidelbergse Catechismus, Zondag 22).

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen