Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Buiten onze grenzen

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Buiten onze grenzen

8 minuten leestijd Arcering uitzetten

DE DUITSE HERENIGING

Twee dingen springen in het oog als we de situatie rond de „beide Duitslanden" onder de loep nemen. In de eerste plaats de grote snelheid waarmee het hele gebeuren zich voltrekt en in de tweede plaats de „historische belasting" van de huidige ontwikkelingen. De ontwikkelingen gaan zo snel dat de ene dag ingenomen standunten de volgende dag alweer door de feiten achterhaald kunnen zijn. Zo snel verlopen de gebeurtenissen dat wij niet meer in staat zijn ze in geordende historische perspectieven in te passen. Meestal gaan ideeën vooruit aan historische ontwikkelingen, maar nu plaatsen de gebeurtenissen de politici voor voldongen feiten.

Wat de historische belasting betreft, moest ik denken aan een uitspraak van de Duitse historicus Haffner: , , De wereld van vandaag, of ons dat nu bevalt of niet, is het werk van Hitler". Zonder Hitler zouden Duitsland en Europa niet zijn verdeeld, waren er geen Amerikanen en Russen in Berlijn, en had de dekolonisatie niet in het huidige tempo plaatsgevonden. Wat we nu meemaken is in feite de afrekening met de Tweede Wereldoorlog en de gevolgen van de Koude Oorlog.

VAN DELING TOT HERENIGING

Kort na de Tweede Wereldoorlog, in juli '45, kwamen de geallieerden te Potsdam overeen hoe men in hoofdlijnen met het verslagen Duitsland zou handelen. Zo zou een vredesverdrag met geheel Duitsland worden voorbereid en zolang er nog geen democratische regering in Duitsland was, zou het bestuur berusten bij de geallieerde controleraad. Deze controleraad bestond uit de vier militaire bevelhebbers van de bezettingszones. De tegenstellingen tussen de Verenigde Staten en de Sovjetunie groeiden echter zo snel dat van een gemeenschappelijk vredesverdrag nooit meer iets is gekomen. De beginnende Koude Oorlog veroorzaakte de deling van Duitsland. De beide Duitslanden werden de voorposten in de machtsstrijd tussen Oost en West. En het in de Russische sector gelegen Berlijn werd in dit verband wel de , , koortsthermometer van de koude oorlog" genoemd.

De westerse machten voegden hun bezettingszones samen tot een economische eenheid en voerden in 1948 een valutahervorming door met als nieuwe munteenheid de D-mark. Als gevolg hiervan ontstond de crisis rond Berlijn. In deze periode werd de splitsing van Duitsland een feit met het ontstaan van de Bondsrepubliek Duitsland en de Duitse Democratische Republiek. In de DDR ging men de weg op van de socialistische planeconomie naar Russisch model. In 1953 kwam het tot stakingen in Oost-Berlijn. Slechts met behulp van Russische tankdivisies kon deze opstand worden bedwongen. Uiteindelijk moest een muur worden gebouwd om te voorkomen dat het , , arbeiders-paradijs" helemaal zou leeglopen. De DDR was een kunstmatige constructie, het produkt van de Russische bezettingsmacht, met als enige bestaansgrond de communistische ideologie.

„WESTPOLITIK"

In het Westen kwam in 1949 de grondwet voor de Federale republiek Duitsland tot stand. Bij de afkondiging sprak Adenauer: , , Een nieuw Duitsland is thans geboren". Wel bleef men hopen op hereniging van beide Duitslanden en met het oog hierop kreeg de grondwet een voorlopig karakter en werd Bonn als voorlopige hoofdstad gekozen.

Tot 1963 zou Adenauer de Westduitse politiek beheersen. In de buitenlandse politiek zocht hij nauwe aansluiting bij het Westen. De basis van zijn zogenaamde , , Westpolitik" werd gevormd door een vriendschapsverdrag met Frankrijk. Verder was Adenauer een vurig pleitbezorger voor de Europese eenwording. Zo deed hij Duitsland toetreden tot de EGKS en de EEG. Het zich economisch snel herstellende West-Duitsland werd een belangrijke partner in het Westeuropese blok. In de Koude Oorlog koos Adenauer partij voor de Verenigde Staten en m 1955 trad Duitsland toe tot de NAVO We constateren hoe de ontstaansgeschiedenis van Duitsland nauw verweven is met de Koude Oorlog. Het is dan ook niet verwonderlijk dat het einde van de Koude Oorlog direkt gevolgen had voor de Duitse situatie. Toen Gorbatsjov bij zijn perestrojka-politiek niet meer bereid was, of in staat bleek, om de regimes in de Oostbloklanden met militaire macht in het zadel te houden, voltrokken zich de veranderingen in hoog tempo. In de zomer van vorig jaar werd het ijzeren gordijn tussen Hongarije en Oostenrijk voor een deel opgeruimd. Daarmee verloor de muur in Berlijn zijn functie. De hele ontwikkeling, die nu richting hereniging voert, kwam in een stroomversnelling.

Vooral veel ouderen, die nog bewust de Tweede Wereldoorlog hebben meegemaakt, hoor je vaak verzuchten: , , een sterk en herenigd Duitsland is een agressief Duitsland". Anderen komen met geruststellingen in de zin van: „Het Duitsland anno 1990 is niet te vergelijken met het Duitsland van voor de oorlog waar Hitler uiteindelijk de macht kreeg."

Wat in de eerste plaats moet worden erkend is dat Duitsland na de Tweede Wereldoorlog een echte en stabiele democratie geworden is. In de Bondsrepubliek vond de overgang naar een democratisch systeem na de oorlog plaats onder de strenge controle van landen met lange democratische tradities. Door de strenge gedecentraliseerdheid van het Westduitse democratische bouwwerk staat het politieke gebeuren er dicht bij de mensen. Deze staatsinrichting is een reactie op het nazi-verleden. De strenge federale organisatie met machtige deelstaten heeft mede tot doel te voorkomen dat er weer een centraal gezag kan ontstaan, dat zijn wil aan het hele land zou kunnen opleggen en de macht zou kunnen misbruiken. De deelstaten hebben vergaande bevoegdheden op terreinen waarmee de bewoners dage- lijks in contact komen. Voor de gemeenten met hun gekozen burgemeesters geldt dat eveneens. Via de deelstaten en via de „eigen" bondsdagvertegenwoordigers bestaat er ook een algemeen besef invloed te hebben op de besluitvorming in Bonn.

Opvallend is volgens „Duitsland-deskundigen" het terughoudende optreden van de politie in het huidige democratische Duitsland. De NCR-journalist en Duitsland-kenner Rob Meines schrijft in zijn onlangs verschenen boek: „De politie van de Bondsrepubliek is zichtbaar getraind in terughoudendheid. Ook politiemannen die worden uitgescholden en met stenen bekogeld blijven opmerkelijk kalm."^)

In een interview met hem merkte een Westberlijnse commissaris van politie na dagenlange rellen in de wijk Kreuzberg op: „Wij zien natuurlijk ook wel dat collega's in andere westerse landen minder pardon hebben met agressieve en gevaarlijke demonstranten, maar wij hebben nu eenmaal het verleden dat wij hebben. De mensen zijn op dat punt in ons land erg gevoelig."

De conclusie moet luiden dat de Bondsrepubliek een normale met de andere westerse democratieën vergelijkbare staat is met een voorbeeldige spreiding van de macht.

HERENIGING EINDSTATION?

Zoals al opgemerkt kreeg de nieuwe Westduitse grondwet een tijdelijk karakter en werd in feite de plicht tot het streven naar hereniging zo vastgelegd. Daarnaast kent de Duitse wetgeving niet alleen de Duitse nationaliteit, het Duitse staatsburgerschap, maar ook de Duitse „Volkszugehörigkeit". De nazaten van mensen die eeuwen geleden Duitsland verheten, worden tot het Duitse volk gerekend als ze Duitse gebruiken hebben gehandhaafd. Zij kregen en krijgen in de Bondsrepubliek direkt een paspoort met inbegrip van alle rechten op uitkeringen, scholing enz.

Hierdoor kan de indruk ontstaan dat ook na de hereniging de Duitse natie nog onvoltooid is en Duitsland een bijzondere verantwoordelijkheid heeft voor Duitse minderheidsgroepen binnen andere Europese staten.

Daarbij komt dat vanuit de Beierse CSU en delen van de CDU tot op de dag van vandaag velen zich in vaagheden hullen als het gaat om het definitieve karakter van de Oder/Neisse grens tussen Polen en de DDR.

Het is niet alleen bij rechtse extremisten dat geluiden te horen zijn dat Duitsland moet worden herenigd binnen de grenzen van 1937. Ook bij de machtige organisaties van , , Heimatvertriebenen" liggen complete scenario's klaar waarin voorstellen tot terugvoering van deze gebieden in het rijk in fasen wordt voorgesteld.

De al eerder aangehaalde Meines zegt na zijn zes jaar Bondsrepubliek en zijn vele contacten: , , Voor miljoenen Duitsers ligt het voor de hand dat Polen uiteindelijk weer naar het Oosten opschuift en Duitsland het na de oorlog verloren grondgebied van Polen terugkrijgt."

Leidende christen-democratische politici hebben het zich jarenlang nauwelijks kunnen veroorloven waterdichte uitspraken over de Oder/Neisse grens te doen.

Bij de jaarlijkse grote bijeenkomst van „Vertriebenen" in Hannover, het , , Deutschlandtreffen", zou het motto eens luiden: , , Veertig jaar verdrijving - Silezië blijft van ons". Dat vond een van de belangrijkste sprekers, Kohl, wel wat erg duidelijk. Na een lange discussie werd het toen: „Veertig jaar verdrijving - Silezië blijft onze toekomst in een Europa van vrije volken".

Gelukkig gaan ook in Duitsland zelf stemmen op die pleiten voor een normalisering van de Duitse opvatting van het staatsburgerschap. Onder andere president Von Weizsacker heeft als zijn mening gegeven dat in ieder geval het slotartikel van de grondwet van de huidige Bondsrepubliek moet worden herzien. Daarin wordt het Duitse volk immers opgeroepen zijn eenheid te voltooien. Zo heeft CDUvoorman Geissler bepleit vast te leggen dat de nu voorgenomen Duitse hereniging meteen de laatste is!

NEUTRAAL DUITSLAND?

In het bovenstaande ligt al opgesloten hoe belangrijk het is te voorkomen dat Duitsland in een uitzonderingspositie wordt geplaatst of zelfs maar richting neutraliteit koerst.

Een zo machtig Duitsland in het hart van Europa dat losraakt van zijn verankering in het westerse democratische blok en het westerse veiligheidssysteem kan gevaar opleveren.

De huidige omwenteling in Europa zal o.a. als gevolg hebben dat de behoefte aan militaire integratie vermindert. Het Atlantisch verbond dat is gegroeid uit de noodzaak tot een gemeenschappelijke defensie wordt onherroepelijk losser.

Europa staat voor de keus of het al dan niet blijft hechten aan een veiligheidsbestel van bovennationale vervlechtingen.

Zoals de Europese Gemeenschap het enige bestaande kader vormt voor economische en politieke integratie op veiligheidsgebied. Gaan we terug naar het oude machtsspel tussen afzonderlijke staten, of blijven we bij een collectieve verantwoordelijkheid met een apparaat voor gewapende crisisbeheersing?

Leusden,

Drs. H. Lenselink

O Roh Meines: „Duitsland Duitsland, kracht en zwakte van een volk", Amsterdam 1990.

Dit artikel werd u aangeboden door: Staatkundig Gereformeerde Partij

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van donderdag 28 juni 1990

De Banier | 20 Pagina's

Buiten onze grenzen

Bekijk de hele uitgave van donderdag 28 juni 1990

De Banier | 20 Pagina's