Opgepast bij lijstverbinding!

Gemeenteraadsverkiezingen 1986

In de gemeente X bestaat de SGPfractie in de raad sedert 1982 uit drie personen: Jansen, Pietersen, Gerritsen. Laatstgenoemde bezette een restzetel. Dat is een niet al te sterke positie, hetgeen een rol speelt als voor de gemeenteraadsverkiezingen 1986 besprekingen worden geopend met de RPF om tot lijstverbinding te komen. Doel van de lijstverbinding zou van SGP-zijde zijn: naar menselijke berekening de restzetel veilig stellen. Het aantal RPF-stemmen kan redelijkerwijs geschat worden op 60 a 70, zodat bij een ineengeschoven lijst de 3e zetel voor de zittende fractie verzekerd schijnt. Toch is in dit geval oppassen de boodschap.

Stel dat de RPF - heel redelijk - genoegen neemt met de 4e plaats. De lijst komt er derhalve als volgt uit te zien: 1. 2. 3. 4. 5. Jansen Pietersen Gerritsen Klaassen Cornelissen enz. SGP SGP SGP RPF SGP

Een zeer wel mogelijke verkiezingsuitslag is de volgende: 1. Jansen 2. Pietersen 3. Gerritsen 4. Klaassen 5. Cornelissen SGP 290 stemmen SGP 24 stemmen SGP 10 stemmen RPF 66 stemmen SGP O stemmen

totaal 390 stemmen

Aan de lijst worden 3 zetels toegekend. En aan welke candidaten vallen deze 3 zetels toe? Dat wordt aangegeven in hoofdstuk N, par. 3 van de Kieswet. In de eerste plaats wordt de lijstkiesdeler bepaald. In ons voorbeeld is dat 390 : 3 = 130. Ook de helft van de lijstkiesdeler, in casu 65, is van belang.

De stemmen, die de eerste candidaat heeft behaald boven de lijstkiesdeler, worden overgedragen op de andere candidaten in de volgorde van de lijst. De overgedragen stemmen worden geacht te zijn uitgebracht op de candidaat, op wie zij overgedragen zijn. Na overdracht ziet te uitslag van de stemming in ons voorbeeld er als volgt uit

1. Jansen 2. Pietersen 3. Gerritsen 4. Klaassen 5. Cornelissen SGP 130 stemmen SGP 130 stemmen SGP 64 stemmen RPF 66 stemmen SGP O stemmen

Nu volgt de beantwoording van de vraag welke candidaten van deze lijst gekozen zijn.

De onder 1. en 2. vermelde candidaten hebben de lijstkiesdeler behaald en zijn dus gekozen. Wie komt nu voor de derde zetel in aanmerking?

Dit is volgens art. N15 van de kieswet de candidaat, die de meeste stemmen heeft verkregen, voor zover het aantal stemmen groter is dan de helft van de lijstkiesdeler. Nu de onder 4. vermelde RPF-candidaat Klaassen de meeste stemmen heeft en bovendien meer dan 65 stemmen heeft behaald, is hij gekozen. Niet gekozen is SGP-candidaat Gerritsen, die derhalve zijn plaats in de gemeenteraad zal moeten overdragen aan de RPF-er.

De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat hier het doel van de lijstverbinding wordt voorbijgestreefd: in plaats dat dat Gerritsen's zetel wordt veilig gesteld door de lijstverbinding, raakt hij hem er juist door kwijt.

Weliswaar aan een RPF-er, maar ondertussen toch pijnlijk. Des te meer, omdat in dit geval, als geen lijstverbinding was aangegaan, en derhalve ± 70 stemmen minder op de lijst zouden zijn behaald, de 3e zetel best mogelijk toch zou zijn behaald en aan Gerritsen toegevallen!

Dat het hier om zeer subtiele verschillen gaat zal blijken als wij veronderstellen dat de uitslag als volgt had geluid:

1. Jansen 2. Pietersen 3. Gerritsen 4. Klaassen 5. Cornelissen SGP 286 stemmen SGP 24 stemmen SGP 12 stemmen RPF 64 stemmen SGP 4 stemmen

Na overdracht van de stemmen zou Gerritsen bij deze uitslag op 62 stemmen zijn gekomen. Candidaat Klaassen zou met zijn 64 stemmen niet de helft van de lijstkiesdeler hebben behaald. De lijstvolgorde zou zijn aangehouden en Gerritsen zou gekozen zijn verklaard.

Wanneer situaties als bovenstaande tot de mogelijkheid behoren, is het alleszins redelijk dat in de terzake te sluiten schriftelijke overeenkomst wordt vastgelegd dat de SGP éérst haar bestaande zetels zal bezetten en dat de verkozen verklaarde RPF-ers zullen bedanken zolang zulks niet is geschied, althans wanneeer na afloop van de verkiezingen blijkt dat de SGP ook zonder de stemmen, op RPF-candidaten uitgebracht, weer haarzelfde aantal zetels zou hebben behaald als bij de vorige verkiezingen.

Met dank aan degenen die op bovenstaande voetangel en klem hebben geattendeerd en mij bovendien de voorbeelden hebben geleverd.

Voorlichtingssecretaris.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen