Erezuil of schandzuil

In 1819 verscheen er een boekje, waarin twee preken van Ds. Nicolaas Svhotsman van Leiden, onder de titel:„Erezuil ter gedachtenis van de voor tweehonderd jaar geleden te Dordrecht gehouden Nationale Synode, opgericht door Nicolaas Schotsman”.

De eerste preek over Handel. 20 : 30-31a ging het meest over de geschiedenis van deze Dordtse Synode en protesteerde tegen allerlei lasterlijke aantijgingen tegen deze vergadering. De tweede preek was meer een „tijdpreek”. De tekst was Openbaring 16 : 15. Er klonk een ernstige waarschuwing in door om te waken tegen de aanvallen opdebelijdenis. Wie dit eenvoudige geschrift naanderhalve eeuw leest, wordt getroffen door de rustige toon.

Het is helemaalnietovermatigscherp. Entoch was het heel wat om in dat jaar een erezuil voor Dordt op te richten. In het algemeen was men niet gesteld op een goed woord voor deze synode, omdat men niet erggesteld was op de leer van Dordt. De vrije-genadeleer was in de verachte hoek terechtgekomen. Er was moed voor nodig om tegen destroom op te roeien en praktisch als eenling openlijk een erezuil op te richten. Waarbij Schotsman niet het oog had op de eer van de Synode als zodanig, maar van God, Die door Zijn werk dit gegeven had.

De vijandschap brak dan ook van alle kanten tegen Schotsman los. In een gezaghebbend tijdschrift van die tijd staat het volgende te lezen: „Hetgeen wij voorspeld hebben, dat deze erezuil voor haar stichter een schandzuil zou zijn, is zo tamelijk bewaarheid. Bij alien, die er zich, zoveel wij weten, openlijk over hebben la ten horen, is dit lasterschrift veroordeeld”.

Wie deze woorden leest, wordt getroffen door de hoogmoed van deze schrijver. Zij, die wel een goed woord over hadden voor de „erezuil”, telden niet eens mee. Wedenkenhier b.v. aan Bilderdijk. Trouwens deze schrijver laat zich wel kennen als hij even later spreektover de „puinhopen van een oud gesticht”. Hij bedoelt met dit fraaie beeld de Dordtse Synode! In iedergeval noemt hij Schotsmans „erezuil” een schandzuil, omdat hij voor deze Synode ook niet meer dan een schandzuil over heeft. Het is goed om deze woorden te herinneren na de herdenking van de Synode van Dordrecht 1618-1619. Wij hebben aleerder — aan het begin van 1968 — over dit onderwerp geschreven. Thans komen we er opterugin het licht van een en ander dat de laatste tijd gehoord en gelezen kon worden.

Er is veel aandacht besteed aan hetfeit.dat voor 350 jaar de Nationale Synode van Dordt samenkwam en tot zo belangrijke besluiten kwam. Wat dat betreft is er een groot verschil tussen de toestand voor 150 jaar en nu. Bilderdijk merkt op in de voorrede van de tweede druk van Schotsmans Erezuil, dat zovelen deze belangrijke aangelegenheid hebben behandeld „met een uiterlijke onverschilligheid en miskenning van de weldaad des Allerhoogsten”.

We kunnen niet zeggen dat 350 jaar na Dordt zo’n onverschilligheid openbaar is gekomen. In de dagbladen en kerkelijke organen is er vrij veel aandacht aan de betekenis van deze Synode besteed. In Dordrecht zelf was er zelfs opmerkelijk veel te doen rondom de herdenking. En dat zowel van de zijde der kerken als van de zijde van de burgelijke gemeente. Niet minder dan drie samenkomsten zijn er alleen al geweest, waarin min of meer officieel de Synode herdacht is in een van de kerkgebouwen van Dordrecht. Zo was er ’s zaterdags voor de 13de november een gezamenlijke „dienst”, waarbij gesproken werd door twee Hervormde predikanten (Geref. Bond), een van de Geref. Gemeente en een van de Chr. Ger. Kerk. Op 13 november zelf was er een samenkomst van de Herv. Kerk en Gereformeerde Kerk. ’s Zaterdags daarna een van de vrijgemaakt-Gereformeerden.

U ziet het: keus genoeg! In ruim een week drie vergaderingen! Ook de stad Dordrecht in burgelijk opzicht heeft niet nagelaten bij deze herdenking blijk van belangstelling te geven. Voor de herdenkingsdatum is namens het stadsbestuur een tentoonstelling geopend, die iets doet weten over de Synode en de geschiedenis rondom. Tevens werd aan het „Kerkhistorisch Gezelschap” gelegenheid gegeven om een vergadering te beleggen tot herdenking van de Synode in het nieuwe stadskantoor.

We zouden haast zeggen: Dordrecht heeft de eer weten te waarderen deze Synode eenmaal geherbergd te hebben. Echter, de vraag is hier belangrijker: heeft Dordrecht de eer ook gegeven? We zouden nog anders kunnen zeggen: is er ook een erezuil opgericht?

Helaas kan deze vraag niet volmondig met ja beantwoord worden. We kunnen natuurlijk niet in dit korte artikel een verslag van die samenkomsten geven, voorzover we het weten. Duidelijk is het gebleken op de kerkelijke samenkomst van 13 november j.l., dat Dordt een sta-in-de weg is voor het vals oekumenisch streven van onze dagen. Ook is telkens herhaald, dat deze Synode wel herdacht maar niet gevierd kan worden. Dit laatste werd gezegd bij de opening van de tentoonstelling en in het openingswoord van Prof. Dr. W. F. Dankbaar, de voorzitter van het „Kerkhistorisch Gezelschap”.

In deze laatste vergadering spraken ook Prof. Dr. S. v.d. Linde (Hervormd) en Prof. Dr. G. J. Hoenderdaal (Remonstr. \ Eerstgenoemde spreker, die overigens veel waarderende woorden voor Dordt over had, sprak over een „bescheiden” erezuil. Het geheel was teleurstellend. Het is zo jammer, dat men zo weinig oog heeft voor Gods werk, dat dwars door de menselijke gebreken heen Gods kerk bewaart bij de vrije genadeleer.

Terecht is het opgemerkt in de eerste samenkomst, dat het ging op deze Synode om de eer van God in het zalig worden uit enkel welbehagen. Waar dat op de achtergrond raakt, daar kan men ook niet voor Dordt een erezuil oprichten.

Daarmee is ook gezegd, dat een dodeDordtse rechtzinnigheid zichzelf veroordeelt als het wel erezuilen opricht en niets beleeft van het welbehagen Gods. Er is veel reden, op alle erf, vandaag tot diepe verootmoediging, om te buigen voor de Heere en Hem te smeken om de doorwerkende kracht van Zijn Heilige Geest. Dan krijgt God de eer en zal die God Zijn kerk de zaligheid niet onthouden.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen