Het grote gevaar van de jaarlijkse speelgoed-lawine

Speelgoed is heel belangrijk voor een kind. Professor Bladergroen noemt het „het voedsel van het spel". Ik zeg zelf altijd: het is gereedschap voor het spel. Maar het is jammer dat er zoveel tegelijk gegeven wordt, want daardoor kan het kind het allemaal niet meer overzien. Een kind moet regelmatig speelgoed hebben, en als kennissen nu per se iets willen geven terwijl het kind al genoeg heeft, laten ze dan geld geven." 

De Groot heeft er begrip voor dat geld geven niet zo leuk is. Als alternatief is de speelgoedbon een poosje in de handel geweest, een speelse variant op de boekenbon. „"Toy-ticket" noemden wij het (het is niet helemaal duidelijk wie „wij" zijn, want De Groot is lid, voorzitter of adviseur van diverse raden en stichtingen op speelgoedgebied-AdB.). Maar die liep niet zo erg. Kijk, met zo'n bon zou je kunnen zeggen: het kind heeft nu weer iets nodig, dat koop ik met die bon."

Hebzuchtig
Maar wat moeten we dan met de verjaardagen, die voor kinderen toch de grootste aantrekkelijkheid verliezen als ze geen cadeautjes krijgen?
„Is dat zo? Is een kind veel blijer met honderd cadeautjes dan met vier? Ja, ik zeg zelf ook altijd tegen een kind: „En? Heb je veel gehad?" maar dat is fout; de kinderen worden er hebzuchtig van. Al die tantes en ooms die met cadeautjes komen, dat is een hele zotte vertoning. Vooral de dure cadeaus zijn meer om op te scheppen tegenover de buren: kijk eens wat een mooie cadeaus ik gehad heb. Daar ben ik een groot tegenstander van. Cadeaus zijn nu meer een commerciële aangelegenheid geworden, terwijl de ouders vroeger de cadeautjes zelf maakten."

Nut en noodzaak
„Laten we, vooral nu met de economische recessie, meer nuttige dingen geven op verjaardagen en met Sinterklaas: kleding, een nieuwe fiets en zo. Speelgoed is gereedschap voor het spel: gereedschap koop je toch ook alleen als het nuttig is? Sommige ouders geven een kind van vier jaar een grote modelspoorbaan, eigenlijk veel meer omdat pa die zo leuk vindt dan omdat het kind 'm nodig heeft.

Ouders moeten zorgen goed geïnformeerd te zijn over spel en speelgoed. Tijdschriften brengen weinig goede informatie op dat gebied, en boekjes erover lezen opvoeders vaak op momenten dat ze de voorlichting (nog) niet nodig hebben."

Speelgoed wordt steeds perfecter. Is dat niet nadelig voor de fantasie?
„Nee, dat is juist fijn. Vooral met constructiespeelgoed denk ik dat het spel prettiger wordt naarmate het speelgoed perfecter is. Er moet natuudijk wel ruimte blijven voor de fantasie: er zijn veel voorwerpen in de huishouding die het kind in z' n spel kan gebruiken, om de volwassenen-wereld na te bootsen. Denk maar eens aan kopjes en lepeltjes.

Van perfectie kan ik nog een leuk voorbeeld geven. Zeeslag speelden wij vroeger op ruitjespapier; nu is het een groot spel in een luxe doos. Er is zelfs een elektronische versie van in de handel. De fabrikanten weten gewoon niet waar vraag naar is en proberen maar wat. Als de consument het dan koopt, is hij zélf verantwoordelijk voor de rommel die hij in huis haalt."

Verantwoordelijk
„Er is de laatste vijfentwintig jaar iets mis gegaan in onze samenleving: niemand wil verantwoordelijk zijn voor de opvoeding. De ouders wilden jong blijven, moesten er heel jong uitzien en wilden vooral niet hun kinderen opvoeden in de zin van: het goede bevorderen en het kwade vertragen.

Het gevolg daarvan is dat hun kinderen, nu ze groot geworden zijn en zélf kinderen hebben, niet weten wat de normen zijn en dus ook niet kritisch speelgoed kunnen kopen. Ja, door de recessie worden ze nu wel gedwongen tot een kritische instelling, maar er wordt nog veel aangerommeld. Een voorbeeld: ik hoorde pas van een jongetje dat klappertjes had gekocht. Hij had ze in zijn zak gestopt, ze waren ontploft en hij had een hele plek op zijn been.

Goed, die klappertjes waren dus gevaarlijk. De Keuringsdienst van Waren kon er niet veel aan doen, want de bedoeling van klappertjes is immers dat ze ploffen. Toen zei een mevrouw: ja, als ik dat nu maar geweten had. Nou, zei men, het staat er toch óp: niet in de zak stoppen, kunnen ontploffen. Ja, zei die mevrouw, maar daar denken kinderen toch niet aan! Als ik dat hoor, vraag ik me af: wie is er eigenlijk verantwoordelijk voor dat kind? Draag je verantwoordelijkheid en bepaal zelf wat er in huis komt".

Oorlogsspeelgoed
U heeft het over klappertjes, hoe staat u tegenover oorlogsspeelgoed?
„Er wordt vreselijk over te keer gegaan dat de industrie oorlogsspeelgoed maakt, maar als het nu gekocht wordt, dan blijf je dat toch maken? Ik ben een vóórstander van ooriogsspeelgoed, jazeker! Zulk speelgoed heeft een kind nodig voor de regulatie van ziin agressie. Er komt zóveel op de kinderen af tegenwoordig, dat moeten ze op de een of andere manier kunnen verwerken. Geef je ze daar geen speelgoed voor, dan gaan ze het in werkelijkheid doen. Laat ze maar geweertjes en pijl en boog maken, want ze maken ze zelf wel als je ze niet geeft."

Kun je op een bal je agressie niet afreageren?
Natuurlijk, het kan met alle speelgoed, met een bal net zo goed. Maar ooriogsspeelgoed is er nu eenmaal, waarom zou je het dan niet kopen? Ik noem het gewoon agressiespeelgoed. De mensen die zeggen dat ze tegen oorlogsspeelgoed zijn hebben daar ongetwijfeld hun argumenten voor, maar ik zie er niets in. Je bestrijdt er de oorlog niet mee, het klinkt alleen maar leuk. Het echte wapentuig wordt toch niet aan de kant gegooid.

Rollenpatroon
Jongens spelen met auto's en meisjes met poppen. Is dat een opgedrongen rol waar nodig verandering in moet komen? De Groot vindt dat je de behoefte van het kind voor moet laten gaan en niet moet dwingen. „Een kind moet de gelegenheid hebben zich harmonieus te ontwikkelen. Als een meisje in een boom wil klimmen, laat ze dan, maar je moet niet zeggen: vooruit, klim jij eens in een boom!

Omgekeerd wil een jongen best wel eens met poppen spelen, dat is helemaal niet erg. Ik denk dat al die zogenaamde geëmancipeerde vrouwen een hoop frustraties niet verwerkt hebben. Ze hebben misschien nooit de gelegenheid gehad eens een „jongensspelletje" te doen. Het spel is een experimenteermogelijkheid: je wilt eikaars rol leren ontdekken."

Speelotheek
Moeten de ouders zich aan het verlanglijstje van het kind houden? „Het verlanglijstje is een mooie leidraad voor de ouders als ze speelgoed gaan kopen. Vaak staan er echter dingen op die het kind alleen kent van horen zeggen. Hij weet niet of hij ze eigenlijk wel leuk vindt. In zo'n geval is het goed om naar een speelotheek te gaan. Daar kan speelgoed geleend worden en dan kunnen de ouders kijken of het bevalt. Blijkt het aan te slaan, dan kan het alsnog gekocht worden, want speelgoed is te duur om zomaar te kopen. Ik denk dat het het beste is als ouders en kinderen samen een keus maken, daarvan leert het kind kritisch te worden,"

Als de kinderen op zakgeld-leeftijd gekomen zijn, is het dan verstandig ze zelf mee te laten betalen aan een duur cadeau?
„Ja, dat vind ik wel. Eigenlijk maakt het natuurlijk niets uit, want zakgeld komt uit de portemonnee van de ouders. Maar als ze sparen voor iets duurs en na aankoop hebben ze er spijt van, dan moeten ze dat maar weer verkopen: door schade en schande word je wijs. Zo breng je de kinderen verantwoordelij kheidsgevoel bij."

De Groot heeft niet alleen zitting in diverse besturen, hij houdt er ook een grote praktijk door het hele land op na. Hierbij wordt hij dan wel geassisteerd door vier psychologen. Tijdens ons gesprek rinkelt regelmatig de telefoon, waarop hij zijn verhaal onderbreekt om advies te geven aan particulieren, studenten of collega's. „Ik ben niet vaak vrij, en vooral een vrije avond is wel een miljoen waard," vertelt De Groot, waarna we ons volgend speelgoedprobleem aan hem voorleggen: de opa's en oma's die met grote, dure cadeaus komen aandragen. Wat vindt hij daarvan?

Dieet
„Fantastisch. Maar binnen het bestek van wat ik net allemaal gezegd heb, zou je tegen grootouders en de hele aanhang moeten zeggen dat ze er wijs aan doen om eerst met de ouders te overleggen: wat heeft het kind nodig. Al die prullaria, ik denkt dat er in Nederland voor miljoenen aan speelgoed op zolder ligt dat nooit gebruikt wordt.

Wij hebben in de jaren zestig binnen de ICCP (International Council for Children's Play) gepleit voor meer góed speelgoed. We hebben nooit bevroed dat ons land tien jaar later zo overvol met speelgoed zou raken. Er is nu wel genoeg, maar het is geen „goed uitgebalanceerd dieet", dus wat de kinderen nodig hebben. Daarom hebben we toen die toy-ticket ingevoerd, die speelgoedbon. Laten opa en oma een bon geven, dan kan het kind overzien wat het krijgt en je voorkomt dat er overtollige dingen gegeven worden.

Door al die overdaad gaan we ons heil zoeken in het materiële, zo kweken we ontevreden kinderen. Leer ze de luxe waarderen en er zuinig mee om te springen. Laat ze de ménsen die iets geven, waarderen, en niet het cadeau allereerst. Ik ga vaak op bezoek bij mensen en zeg dan: ik heb niets meegenomen want ik ben hier zélf!"

Moet er op een bepaalde rage meteen ingehaakt worden door aan het kind bijv. rolschaatsen te geven?
„Die rages zijn iets onverklaarbaars. Maar als je merkt dat het kind er echt belangstelling voor heeft en je kunt het je permitteren, moet je er wel direct op inhaken. Dat kan dan mooi met zo' n speelgoedbon. Soms is een bepaald soort speelgoed erg in, smurfen bijvoorbeeld. Het is altijd een probeersel van de industrie en vaak slaat het aan.

Computerspelletjes
De laatste tijd zijn de computerspelletjes in opmars. Je hoort al van „verslaafden" en lamme duimen. Hoe denkt u erover?
„Computerspelletjes staan nog in de kinderschoenen. Ze hebben het voordeel dat de kinderen op een schermpje een soort van verfijnde behendigheid kunnen trainen. Je moet snel kunnen reageren. Ik sprak gisteren iemand die kinderen met zulke spelletjes liet oefenen om de oog-handcoördinatie te verbeteren. Dat was voor mij een nieuw element.

Aan de andere kant moet ik eerlijk zeggen dat ik niet weet of de speelwaarde van die spelletjes zo groot is. Wel vind ik het een heel indringend spel, waarbij je je goed moet concentreren en waar je snel vermoeid van wordt. Ik verbaas me erover dat er blijkbaar zoveel speelplezier aan is, dat sommigen er bijna verslaafd aan raken.

Ik sluit van die computerspelen de videospelen in de speelhallen uit. Voor die gokpaleizen heb ik geen goed woord over, daar wordt louter de goklust van de mensen gestimuleerd."

Neerknallen
„Die videospelletjes, ik moet het allemaal nog maar afwachten. Ik merk tot mijn verrassing dat de jongelui - ouderen niet - het prachtig vinden, 't Is wel treurig dat men nog niet veel verder gekomen is dan het neerschieten van tanks en onderzeeërs en al die toestanden. Dat is een wat merkwaardige binding naar de oorlog. Ik keur dat niet af, ik heb al gezegd: die agressie zit in de mensen. „Je mot wat neerknallen anders kan het spelletje niet."

Er zijn op het ogenblik een hoop nieuwe varianten in de maak, dus er zal wel verandering in komen, maar het is nog niet allround; het is nog in ontwikkeling. Het bezwaar dat je eenzaam wordt door zo' n spelletje is onzin. We willen allemaal graag dat kinderen boeken lezen, dat doe je toch ook alleen? Op zich vind ik videospelletjes overigens helemaal niet zo spelverrijkend. Je kunt niets veranderen aan het programma; bij computerspelletjes kan dat wel.

Bij een computer moeten kinderen leren programma's uit te werken en te beheersen met een floppy-disc en een bandje. Ik wil heel erg stimuleren dat er computerspelen komen, die noem ik chip-toys. Met het programma in een videospelletje kun je niets doen, dat is mijn grootste bezwaar ertegen; er zitten geen creatieve elementen in. Ik pleit ervoor dat lagere-schoolkinderen creatief met home-computers leren omgaan om de aanpassing aan de maatschappij te bevorderen."

Negen uur spelen
„Het is hard nodig dat de volwassenen de betekenis van het spel voor de opvoeding leren onderkennen. Ze moeten spel en speelgoed niet onderschatten: kinderen leren in hun spel eigenlijk veel meer dan op school. Een kind heeft per dag ongeveer vijf uur schooltijd, en negen à tien uur slaaptijd, dan blijven er altijd nog negen uren over om te spelen. Het is merkwaardig dat we daar zo nonchalant mee omspringen."

Keuringsdienst

Eén van de specialiteiten van de Keuringsdienst van Waren in Haarlem is de speelgoedcontrole. Het speelgoed wordt gecontroleerd op de eisen van het Speelgoedbesluit. Ouders blìjven natuuriijk verantwoordelijk voor „zichtbare" gevaren van speelgoed. De Keuringsdienst is erop getraind de onzichtbare gevaren op te sporen. De keurmeester maakt een voorselectie in warenhuizen en wat hem ondeugdelijk toeschijnt neemt hij mee. Het produkt in kwestie staat een grondig onderzoek te wachten. Valt dit negatief uit, dan kan een hele partij bij de fabriek of de importeur in beslag worden genomen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen