Boekbespreking

Antithese - achterhaald of actueel

Een kernwoord in de politieke discussie

Voor ons ligt de eerste publikatie van het Wetenschappelijk Studiecentrum van de RPF. In het voorwoord stelt de voorzitter, prof. dr. S. Balt, dat het om de vraag gaat of christelijke organisaties nog een actueel en legitiem middel zijn voor christenen om hun roeping in de samenleving uit te voeren. En dit wordt dan speciaal betrokken op christelijke politieke partijen.

De schrijver gaat meer in op het algemene van christelijke organisaties in verband met de antithese, dan op de rol van politieke partijen. Er is in geen geval een rechtvaardiging van het bestaan van de RPF als zodanig.

In het eerste hoofdstukje dat als historisch overzicht kan dienen, komt het begrip 'antithese' aan de orde. We kunnen het vertalen met: tegenstelling, en dan speciaal gebruikt in politiek verband voor de tegenstelling christendom-paganisme (heidendom). In deze zin is het door Kuyper met een bijzondere inhoud geladen. Voor hem werd het begrip ook wel gebruikt, maar niet met alle politieke verwikkelingen.

Bij Kuyper ging het om de tegenstelling geloof - ongeloof als uitgangspunt voor de levens-en wereldbeschouwing. Daarna werd het de rechtvaardiging van het stichten van aparte organisaties door christenen. Op een verstandige wijze worden eigen organisaties dan gelegitimeerd. Maar ook dwars door christelijke organisaties kan de tegenstelling geloof - ongeloof bestaan. Een christelijke organisatie maakt zijn leden niet tot gelovigen.

In de Bijbel komt het woord alleen voor in 1 Timotheüs 6 : 20. Velema legt grote nadruk op het feit dat antithese geen menselijke keuze is, maar een genadige gave van God. Zonder Gods ingrijpen met het evangelie zouden alle mensen aan de kant van het ongeloof staan. Door Jezus Christus kwam de tegenstelling, er zijn er die in Hem geloven, terwijl anderen zich daartegen verzetten. De antithese wordt niet bedacht door mensen, maar is een gegeven.

Vervolgens worden ruim de bezwaren van vooral Barth, Schillebeecks en Moltman weergegeven, besproken en getoetst. Speciale aandacht krijgt de nieuwere gereformeerde visie van Klapwijk, die zich ook uitgebreid met het vraagstuk van de antithese heeft beziggehouden. Klapwijk staat op het scharnierpunt van de ommezwaai in de gereformeerde kerken ten aanzien van de visie van Kuyper op de kerk als instituut en als organisme.

In een laatste hoofdstuk gaat Velema verder in op de secularisatie, die antithese noodzakelijk maakt. Maar weer benadrukt Velema dat antithese een gegeven is, het moet beleden worden, niet verdedigd. In een wat los aanhangsel wordt nog wat gezegd over de omvang van de staatstaak. Velema wil deze beperkt zien tot het noodzakelijkste, geen verzorgingsstaat, maar ruime aandacht voor eigen verantwoordelijkheid. Wanneer dit boekje niet voor de RPF zou zijn geschreven, zou dit gedeelte er niet in gestaan hebben. Tegelijk is het een vooraankondiging van een nog te verschijnen boek van prof. Velema over dit onderwerp.

Alles overziende is deze uitgave interessant, omdat zij in kort bestek veel informatie geeft over een belangrijk onderwerp. Toch kwamen bij mij wat vragen op, waarover ik hieronder wat wil opmerken. Voor wie is deze uitgave bedoeld? Het boekje lijkt een rechtvaardiging van de antithese. Dus gericht tot buitenstaanders. Maar Velema stelt dat de antithese niet verdedigd, maar slechts beleden hoeft te worden. Toch komt het boekje op mij over als een verdediging, terwijl ik het aniiegen volledig erken.

Wat is de bedoeling van deze brochure? Beschouwt de RPF zich met enkele wijzigingen als de voortzetting van de vroegere ARP? Velema geeft terecht stevige kritiek op de zienswijzen van het huidige CDA.

Velema gaat niet echt in op de theocratie. Hij signaleert alleen dat Klapwijk de theocratie afwijst. Hoe staat het met het theocratisch ideaal in de tegenstelling christendom-paganisme.

Met dank mogen we de waarschuwing vernemen niet te menen dat de antithese betekent dat binnen een christelijke partij vanzelf alles in orde is met leden en gedrag. Zonder het geloof in de genade van Jezus Christus heeft de antithese zijn doel verloren.

N.a.v. 'Antithese - achterhaald of actueel? Een kernwoord in de politieke discussie', door prof. dr W.H. Velema, 1987, 60 pagina's, prijs f 9, 90, uit gave van de Stichting Wetenschappelijk Studie-

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen