Sociaal snapvermogen

Prof. Minderaa, kinder- en jeugdpsychiater, heeft recent in kaart gebracht dat er kinderen zijn die veel meer moeite hebben dan een doorsnee kind om een sociale situatie te doorzien, zodat er zelfs sprake kan zijn van een sociaal onvermogen. Hij geeft zes gebieden aan waarop deze kinderen in meerdere of mindere mate opvallen:
- Het gedrag is niet afgestemd op de sociale situatie.

Een kind doet totaal iets anders dan wat er op dat moment van hem wordt verwacht. Het gaat om een kleinigheid, maar Anke blijft heel lang doorzeuren. Jaco geeft zijn verjaardagsfeestje en schreeuwt opeens als Frits zijn beker limonade omgooit: „Ik vind jou een stom kind en ik hoef je nooit meer te zien.
- Er is weinig behoefte aan sociaal contact.

Kinderen die moeite hebben om dit contact aan te gaan, voelen zich beter als ze alleen zijn. Sommigen weigeren getroost te worden, als ze verdriet hebben. Anderen kunnen zich in zichzelf terugtrekken te midden van een groep.
- De sociale oriëntatie van deze kinderen is anders. Gewoonlijk is het zo dat een kind extra oplet in de stad en de hand van moeder steviger vastgrijpt op de winkelpromenade. Als ze er alleen op uit durven, houden ze moeder wel in het oog. Kinderen die opvallen in de sociale ontwikkeling missen deze voorzichtigheid. Ze worden zo in beslag genomen door wat ze zien, dat ze binnen een mum van tijd uit het gezicht verdwenen zijn. Dat is erg lastig voor de winkelende vader of moeder. Begeleiders van de schoolreis hebben het ook zwaar als er zon kind in hun groepje zit.
- Het sociale begrip is gering. Deze jongens en meisjes snappen er niks van als iemand met een lachend gezicht zegt: „De volgende keer neem ik jou te pakken, grapjas! Ze schrikken zich naar: „De juf wil mij pakken en ik had mijn jas niet aan, maar ze zei het wel! Als ze blijven doorzeuren en vader zegt: „Hou nou eens op, je moet niet op alle slakken zout leggen. Dan reageren ze boos en zeggen: „Ik zie geen slakken en waar is het zout?
- Sommige van deze kinderen vertonen ook stereotiep gedrag.

Bij bepaalde geluiden, spanningen en prikkels van buiten af, hebben ze een eigen manier gevonden om zich te gedragen. Ze wrijven in de handen, wiebelen heen en weer, rennen of draaien rondjes. Dit vertrouwde gedrag maakt hen rustiger en heft de ontstane spanning op.
- Deze kinderen hebben de grootste moeite met veranderingen.

„Morgen kom ik jullie halen, dan gaan we naar de dierentuin, zegt tante Jet. Maar de volgende morgen is ze ziek, dus het feest gaat niet door. Het huis is dan te klein voor een kind met problemen in de sociale ontwikkeling. „Beloofd is beloofd, ze heeft het zelf gezegd!! Het kan ook lastig worden als er iets veranderd is in de kamer of als het kind een andere plaats krijgt aan tafel. De wereld is zo onvoorspelbaar en onbegrijpelijk voor deze kinderen, dat elke verandering een bedreiging inhoudt.

Onbereikbaar
Professor Minderaa merkt op dat vooral kinderen met AD(H)D, kinderen met PDD-NOS en autistische kinderen erg veel moeite hebben om zich aan te passen aan wereld van de medemens. Hoe kunnen we deze kinderen herkennen? Kinderen met AD(H)D kunnen hun aandacht niet goed bij hun werk houden en zijn niet er niet bij met hun gedachten als ze tussen de mensen zijn. Daardoor missen ze informatie en slaan ze de plank mis. Dat zorgt voor moeilijkheden in het dagelijks leven. Sommige van deze kinderen worden daar heel druk van, anderen trekken zich terug in de eigen droomwereld. Kinderen die gediagnosticeerd worden als PDD-NOS vertonen autistische trekjes, maar het is niet duidelijk wat ze precies hebben. Ieder kind is daarin verschillend. Wel is helder dat ze in het contact met andere mensen herhaaldelijk vastlopen, omdat ze veel uitspraken letterlijk nemen en niet aanvoelen hoe ze moeten opvatten wat tegen hen gezegd wordt. Ook is het heel moeilijk deze kinderen te leren door straffen en belonen. Ze voelen weinig bij de boze of blijde blik van hun vader en moeder.
Bij autistische kinderen denken we snel aan gehandicapte kinderen waar men moeilijk contact mee kan krijgen en die steeds dezelfde bewegingen maken. Er zijn echter ook heel slimme kinderen die autistisch zijn. Ze hebben heel veel moeite om flexibel in het leven te staan, ze maken hun ouders wanhopig door hun onbereikbaarheid en het lukt hen niet om in te spelen op de contacten met leeftijdgenoten. Men noemt ze de Hoog-Funktionerende Autisten. Voor een leek is het lastig om kinderen die het niet goed doen in het sociale verkeer een naam te geven. Dat is het werk van een deskundige. Wel is het verstandig om hulp in te schakelen, als blijkt dat uw kind het niet redt in contact met anderen.

Het telefoonnummer van het Christelijk Adviesbureau voor Ouders is 0172-210419.

--------------------------------------------------------------------------------------------

George (11) zit op een stoel in de spreekkamer van de hulpverlener heen en weer te wiebelen. Vader en moeder zijn er ook bij. Zij hebben hulp gevraagd. George is altijd al een bijzonder kind geweest, maar de laatste tijd valt het hen steeds meer op. Vriendjes heeft hij niet, hij praat wel tegen andere kinderen, maar hij speelt niet met hen. In de klas kan hij soms een na een half uur pas ontdekken, dat hij vergeten is de rits van zijn broek dicht te doen. Alle kinderen zitten dan te gniffelen, maar hij heeft niets in de gaten. Soms steekt hij een heel verhaal af over de werking van het zonnestelsel. Als niemand meer luistert praat hij nog door, dan vertelt hij het zichzelf. Wat vinden de kinderen van George? „Het is een gek ventje, maar hij kan wel goed leren. George is zich van dit alles niets bewust. Hij vindt de kinderen in de klas lastig. Waarom zijn George en zijn vader en moeder nu bij de mevrouw?
George heeft er geen idee van. Vader en moeder doen het woord en proberen George erbij te betrekken; dat lukt niet goed. Dan vertelt de mevrouw wat ze gaan doen: „We gaan met elkaar praten. Straks ga ik ook nog even met jou praten in de spelkamer en als er tijd over is, mag je nog even spelen. Het eerste wat George zegt, als hij later in de spelkamer is: „Nu weet ik waarom ik gekomen ben: Ik ga nog even met jou praten in de spelkamer en als er tijd over is mag ik nog even spelen.

Literatuurtip
Sociaal onhandig. De opvoeding van kinderen met PDD-NOS en ADHD, door L. van der Veen-Mulders, M. Serra, B.J. van den Hoofdakker en R.B. Minderaa. Uitg. Koninklijke van Gorcum, Assen. ISBN: 90-232-3495-2

Stel uw vragen
Voor de rubriek Met vallen en opstaan, over allerhande onderwerpen die met opvoeding te maken hebben, kunt u vragen insturen. Het adres hiervoor is: Terdege Met vallen en opstaan, Postbus 75, 7300 AB Apeldoorn. De vaste medewerksters van de opvoedingsrubriek, mw. drs. A.M. van Houdt en mw. drs. M.C. Klein-van Doorn, zullen uw vragen graag in Terdege beantwoorden, zodat ook andere lezers en lezeressen er hun voordeel mee kunnen doen. Zit u met een acuut opvoedkundig probleem, dan raden wij u aan direct bij een hulpverleningsinstantie aan te kloppen. De beantwoording van een vraag in Terdege kan namelijk even duren.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen