Boekbesprekingen

Dr. L. Strengholt, Marnix en zijn tijd. Uitgave Willem de Zwijgersticliting, Apeldoorn 1984. 48 biz.. prijs f 8, 50.

In deze brochure wordt de tekst weergegeven van een aantal radiolezingen over Filips van Marnix (1540-1598). In zijn voorwoord merkt de schrijver op dat hij er naar gestreefd heeft om In het verhandelde 'waar mogelijk de geestelijke drijfveren aan te duiden die zijn leven en handelen hebben beheerst'. Daar is Strengholt zonder meer in geslaagd. Hij durft in deze kleine uitgave positie te kiezen en een aantal vooroordelen weg te nemen. Zo merkt hij over Marnix' geschrift over de beeldenstorm op dat ook wij dit gebeuren niet op grond van kunsthistorische overwegingen moeten beoordelen: 'Als wij het verlies van kostbare kunstschatten betreuren, dan hebben we te bedenken - in de lijn van Marnix' uiteenzettingen - dat de woede van de beeldenstormers gewekt was door de vernietiging van kostbare mensenlevens'. Evenals Ad den Besten neemt ook Strengholt op goede gronden aan dat Marnix de dichter is geweest van het Wilhelmus. Het was een geïdealiseerd portret, maar, zo schrijft Strengholt, 'Het is nuttig ons te realiseren dat ook idealen tot de historische werkelijkheid behoren'. En even verder: 'Ik heb het idee dat Marnix in het Wilhelmus op een fijngevoelige manier aan de Prins zelf voorhield wat God en mensen van hem als vorstelijk beschermer verwachten mochten’.

Er zou meer te citeren zijn uit dit evenwichtige, rustige betoog over een waarlijk groot man: beter is om het zelf te lezen. Overigens is dit deeltje wel het enige van de drie hier besproken waarin een portret van het beschrevene voorkomt.

Dr. H.A. Hofman. Constantijn Huygens (1596-1687). Schets van het veelzijdige leven en werk van een opmerkelijk man uit de zeventiende eeuw. Uitgave Willem de Zwijgerstichting, Apeldoorn 1985. 47 bIz., prijs f 8, 50.

In dit boekje geeft Hofman een beknopt overzicht van met name de denkwereld van Constantijn Huygens, de bekende dichter uit de zeventiende eeuw. De ondertitel 'schets van het veelzijdig leven en werk' is dan ook niet geheel terecht, want 'de dichter' Huygens bijvoorbeeld blijft, hoewel er regelmatig uit zijn gedichten geciteerd wordt, onbesproken. De staatkundige loopbaan wordt in ongeveer drie bladzijden behandeld en dat is zonder meer te weinig voor een persoon van het formaat van Huygens, die toch nog altijd secretaris was van Frederik Hendrik, Willem II en Willem III. De schrijver heeft dit zelf blijkbaar ook wel aangevoeld, getuige zijn woorden op bIz. 44, dat slechts aan enkele hoofdzaken aandacht besteed kon worden.

Die hoofdzaken betreffen voornamelijk Huygens' visie op het geloof en de filosofie en die visie is zonder meer interessant, zoals Huygens dat zelf ook was. Een indruk wordt gegeven van zijn afkeer van het rooms-katholicisme, zoals Huygens dat uitte bij de overgang van Maria Tesselschade naar de 'Miss en het misverstand' van Rome. Huygens' waardering voor Voetius, die hij even groot achtte als Descartes en Coccejus, wordt eveneens beschreven. Huygens was - aldus Hofman - een 'rasechte eclectius' (bedoeld wordt eclecticus, bIz. 39). Al met al een goed leesbare brochure die een aanzet kan vormen voor verder onderzoek.

Dr. W. van 't Spijker, Anthony Brummelkamp. Een terugblik op de afscheiding. Uitg. Willem de Zwijgerstichting, Apeldoorn 1984. 56blz., prijs / 8, 50.

Anthony Brummelkamp, een van de vaders van de Afscheiding, misschien wel voor velen de meest sympathieke onder hen, aldus de schrijver. Voor Van 't Spijker waarschijnlijk wel, want hij beschrijft Brummelkamp met warmte, al sluit hij niet de ogen voor de soms wel wat ongelukkige stellingname van deze predikant in de problemen waar de Afscheiding mee te kampen had.

Nieuws biedt het kleine boekje volgens de auteur met, maar dankzij de kundigheid van Van 't Spijker op het gebied van de Afscheiding, is dit werkje ook voor deskundigen aan te bevelen. De schrijver weet soms heel raak te typeren, zo bijvoorbeeld als hij het heeft over de Kruisgezinden: 'Men had onder die Kruisgezinden meer theocratie in de pink dan Scholte in heel zijn lijf. En dat hing ook weer samen met een spiritualiteit, die sterk gevoed werd door een denken en beleven van de dingen van de predestinatie of verkiezing uitgedacht’.

Slechts hier en daar zou een kanttekening te plaatsen zijn. Zo bijvoorbeeld bij de beschrijving van het conflict tussen Brummelkamp en Kohlbrugge. Kohlbrugge's afwijzing van de Afscheiding en Brummelkamp heeft de instemming van de schrijver niet. Toch is m.i. Kohlbrugge's visie met zijn weigering om vrijheid bij de overheid aan te vragen, hoger te waarderen dan het standpunt van de afgescheidenen. Dit doet overigens niets af van de waarde van dit geschriftje. Net zoals in de andere twee wordt hier in kort bestek een goede biografie gegeven.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen