John Bunyan in Nederland

Vele gereformeerden in de achttiende eeuw herkenden in de prediker van Bedford een geestelijke verwantschap in de beschrijving van de bevinding van het geloofsleven van de ware christen. Door de kennis van de theologische geschriften van de Nadere Reformatie was men vertrouwd met ‘de tale Kanaäns’, maar ook met allerlei allegorieën en vele tekstaanhalingen uit Gods Woord, waarvoor Bunyan een bijzondere gave had. Vooral sprak hen de beschrijving van de weg aan, waarlangs Gods kinderen geleid worden door Woord en Geest. Ze herkenden daarin de strijd des geloofs, en ook allerlei verzoekingen en twijfel.
Ook herkenden zij Bunyans vlijmscherpe analyse van het geestelijk leven van de ware christen en de bijnachristen. Hij had de gave het geestelijk onderscheid tussen schijn en zijn, tussen bekeerd en onbekeerd duidelijk onder woorden te brengen. Dat geldt vooral voor “De Christenreis”. De ware geestelijke wandelaar op reis wordt vanuit Gods Woord duidelijk onderscheiden van de onwedergeborenen. Te denken valt aan allegorische figuren als enerzijds Christen, Evangelist en Hoop. en anderzijds Halsstarrig, Wettisch, Onkunde, Hypocriet, Naprater en Plooibaar.
In Bunyans boeiende en diepe weergave van het onderscheid tussen de geestelijke bevindingen van de wedergeborenen en onwedergeborenen gevoelden oprechte christenen herkenning en bevestiging van hun eigen geloofsleven. In de pelgrimsweg van Christen herkenden zij hun eigen geloofsweg. Ook zij zouden door vele verdrukkingen moeten ingaan in het Koninkrijk der hemelen. Het trof hen ook dat Bunyan er in zijn geschriften nadrukkelijk op wijst dat zalig worden een heel persoonlijke zaak is van eigen doorleving door het wederbarende werk van de Heilige Geest. Daardoor verkreeg Bunyan geestelijk gezag in de bevindelijke kring van de gelovigen.
Door zijn scherp protest tegen het wereldse leven van vele christenen in die tijd in Engeland ondersteunde de lectuur van Bunyan de praktische idealen van de Nadere Reformatie door haar zelfde protest tegen luxe en overdaad, tegen een gemis aan innerlijk geestelijk leven en christelijke levensstijl.

Vele gereformeerden in de achttiende eeuw herkenden in de prediker van Bedford een geestelijke verwantschap in de beschrijving van de bevinding van het geloofsleven van de ware christen.

Kritische kanttekeningen
Behalve lof voor de allegorische vorm en geestelijke inhoud van “De Christenreis” van Bunyan zijn er toch wel kritische kanttekeningen gemaakt bij de vrije vertaling van de Engelse titel van dit boek. Het is namelijk opvallend dat de Nederlandse vertaling van de titel van “Eens Christens Reyse na de Eeuwigheyt” duidelijk verschilt van de oorspronkelijke Engelse titel “The Pilgrim’s Progress from this world, to That which is to come”. Letterlijk vertaald luidt deze titel: ”De Voortgang van een Pelgrim van deze wereld naar Die welke komt”.
Het woord “pelgrim” is vertaald door “christen”. Het Engelse woord ”progress” betekent voortgang, vordering en is vertaald door “reis”. De woorden in de oorspronkelijke Engelse titel ‘van deze wereld naar Die welke komt’ zijn vertaald door ”eeuwigheid”.
De Nederlandse titel is dus geen letterlijke vertaling, maar een interpretatie, een omschrijving Ook al is deze pelgrim een christen die op reis is, spreekt toch uit de Engelse titel sterk een krachtige voortgang en innerlijke gerichtheid naar de toekomst: ‘Van deze wereld naar Die welke komt’. Dat is ‘de wereld van het Koninkrijk der hemelen’. Dit reisdoel wordt in de titel van “De Christenreis” omschreven met het bijbelsdogmatische begrip ‘eeuwigheid’. Uit de Nederlandse titel spreekt niet zo duidelijk de voortgaande pelgrimage van Christen.
De ondertitel in de oorspronkelijke Engelse uitgave verschilt nóg meer met de Nederlandse vertaling. De Engelse ondertitel luidt: ‘Overgebracht onder de gelijkenis van een droom, waarin onderscheiden wordt, de wijze van zijn uitgaan, zijn gevaarlijke reis en veilige aankomst in het begeerde Land’.
Een Nederlandse vertaling van de Engelse ondertitel in “De Christenreis” ontbreekt. In plaats daarvan lezen we: ‘Vertonende onder verscheidene aardige zinnebeelden, de ganse staat van een boetvaardige en God zoekende ziel’. Wel een opvallend verschil! Deze woorden geven de exacte inhoud van de oorspronkelijke ondertitel niet weer. Tevens is weggelaten dat het om ‘de gelijkenis van een droom’ gaat.

(wordt vervolgd)
H.I. Ambacht, W. den Hollander

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen