Martin Bucer's geschrift (2)

Luisteren
Waar de kerk gaat luisteren naar de stem van God verliezen menselijk gezag, inzicht en gebruik hun macht en wordt de vrijheid van een christen ervaren. Het kunnen luisteren naar de stem van de Goede Herder is bovendien het voorrecht van ieder christenmens. De polemiek tegen Rome kunnen wij hier reeds herkennen. Door het verlossingswerk van Christus zijn wij niet langer aan uiterlijke dingen onderworpen en derhalve mogen wij de uiterlijke dingen in vrijheid gebruiken, wanneer wij daardoor onze naaste tot zijn heil kunnen dienen

De zwakken
Bucer besteedt in dit verband aandacht aan de zwakken in het geloof die de veranderingen nog niet zo snel mee kunnen maken. Voorzichtig zal met hen gehandeld moeten worden. De dienaar des Woords zal, gelijk zijn Heere, het gekrookte riet niet verbreken en de rokende vlaswiek niet uitblussen, maar hij zal de zwakken in het geloof vriendelijk opnemen en terwille van hen al datgene doen of nalaten, wat niet strijdig is met het gebod Gods. Hoewel wij aan niemand onderworpen zijn, zijn wij aller dienaar, opdat wij velen mogen winnen voor de Heere. Zo heeft men, aldus Bucer, in Straatsburg een tijd lang de elevatie (het opheffen) in de mis geduld, totdat zij, die hieraan gehecht waren, door de prediking des Woords Christus beter leerden kennen.

Reformatie
Toch is het te weinig als wij Bucers geschrift alleen maar zouden typeren als een oproep om terug te keren tot de Heilige Schrift. Bucer wil meer. Telkens spreekt hij in dit geschrift over 'reformatio'. Van de kant van Rome werd telkens naar voren gebracht dat de Reformatie een beweging was, die allerlei nieuwe en onbekende dingen wilde doorvoeren. Bucer benadrukt daarentegen dat het bij reformatie helemaal niet gaat om vernieuwing, maar juist om een terugkeer naar het oude.

Vroege kerk
Hij pleit voor zowel een terugkeer naar de Heilige Schrift alsook een terugkeer naar datgene wat men in de Oude Kerk leerde en deed. Een belangrijke lijn binnen het geheel van Bucers denken en actueel tot op de huidige dag. Het gaat in het geding met Rome zowel om het Schriftgezag alszodanig alsook om de vraag welke partij aansluit bij het denken van de Vroege Kerk. In dit geschrift eist Bucer de continuïteit met de Vroege Kerk op voor de pai:^ij van de reformatie. Vandaar dat Bucer het gebruik van de term 'vernieuwingen' zoveel mogelijk beperkt en sterk hecht aan het gebruik van de term 'reformatio'.

Indeling
Het geschrift wat nu voor ons ligt bestaat uit negen onderdelen. In ieder onderdeel wordt verantwoording afgelegd waarom een bepaalde verandering plaatsgevonden heeft. Vier van de negen hoofdstukken handelen over het avondmaal: nl. de hoofdstukken 1, 2, 5 en 6. De drie laatste onderdelen van dit geschrift handelen over de Heilige Doop, het afschaffen van de feestdagen en van de beelden. Er tussen geschoven is hoofdstuk 3, wat handelt over het afschaffen van de kultische gewaden en hoofdstuk 4: de veranderingen van de gebeden en van het altaar. Alle onderdelen kwamen wij in de volledige titel van het geschrift reeds tegen.

Avondmaal
Wij zouden mogen zeggen dat de artikelen 1-6 met het Heilig Avondmaal in verband staan. Dat dit geschrift inzet met de bespreking van het heilig Avondmaal is niet toevallig. Het geschrift verscheen op de laatste dag van het jaar 1524. Bucer mengt zich in dit jaar in het bijzonder in de avondmaalsstrijd. Wij verstaan daaronder de controverse die ontstaan is in de 16e eeuw tussen Luther en Zwingh t.a.v. het verstaan van het sacrament van het Heilig Avondmaal. In dit jaar (1524) gaat Bucer uitvoerig over deze materie nadenken en schrijven. Vanaf dit jaar wordt zijn leven door deze controverse bepaald en beheerst.

Conflict
De geschriften van Luther en Zwingli worden steeds polemischer. Deze toenemende polemiek hangt ook samen met het optreden van Karlstadt. Aanvankelijk een volgeling van Luther was hij in spiritualistisch vaarwater terecht gekomen. Deze omslag in zijn leven vindt plaats in het jaar 1522. In zijn traktaten beklemtoont Karlstadt het innerlijke, onmiddellijke, geestelijke karakter van de verhouding met God. Daarom keert hij zich tegen een sacramentele, heilsbemiddelende betekenis van Doop en Avondmaal. Door een uiterlijk ding kan niemand zich met God verbinden, aldus Karlstadt. Het sacrament was voor Karlstadt overbodig. De genade wordt alleen maar innerlijk ontvangen door de Heilige Geest. Een uiterlijk sacrament speelt in dat gebeuren geen enkele rol.

Karlstadt In Straatsburg
Oktober 1524 verschijnt Karlstadt in Straatsburg. In zijn prediking vindt hij aansluiting bij het gewone volk. Met zijn avondmaalsvisie brengt hij Straatsburg in verwarring. D.m.v. brieven vraagt Straatsburg theologisch advies aan Luther, Oecolampadius (hervormer van Bazel) en aan Zwingli.

Hoens avondmaalsbrief
In november brengt de Nederlander Hinne Rhode een bezoek aan Straatsburg. Hij confronteert Bucer met de avondmaalsbrief van Cornelis Hoen. Deze Haagse advocaat beweert dat de inzettingswoorden van Christus gesproken bij de inzetting van het Avondmaal: 'dit is mijn lichaam' uitgelegd moeten worden in de zin van: dit betekent mijn lichaam. Zoals de Heere Jezus elders in het Evangelie zegt: Ik ben de deur. Daarmee bedoelt Hij immers niet dat Hij werkelijk een deur is. Zo is Christus niet werkelijk present en is het brood niet echt het Hchaam van Christus. Wij noemen dit de symboHsche avondmaalsopvatting. Hinne Rhode, de rector van de Latijnse School te Utrecht, trekt met deze brief verschillende steden langs. In 1521 heeft hij contact met Luther. Luther moet niets van Hoens gedachten hebben. Integendeel. Luther concentreert zich meer en meer op de werkelijke, reële tegenwoordigheid van Christus in het sacrament. Hij schrijft in 1523 zelfs een geschrift gericht tegen deze opvatting van Hoen. in 1523 leest Zwingli deze avondmaalsbrief en in november 1524 is Bucer aan de beurt.

Invloed van deze brief
Deze brief is voor Bucers denken over het avondmaal van heel veel invloed geweest. In navolging van Hoen en ook Zwingli wijst Bucer de werkelijke tegenwoordigheid (de zgn. Praesentia Realis) van Christus in het sacrament van het heilig Avondmaal af. Als wij nu nogmaals wijzen op de datum van het verschijnen van dit geschrift: 31 december 1524, dan merken wij wel dat dit de afsluiting is van een heel bewogen jaar en grijpen wij met een zekere spanning naar dit geschrift van Bucer. De opvattingen van Luther en Zwingli; het optreden van Karlstadt en het lezen van de avondmaalsbrief van Hoen hebben indruk gemaakt op Bucer. Met zijn geschrift Grund und Ursach neemt hij deel aan het internationale gesprek om een uitweg te vinden uit deze geweldig impasse. Om de tegenstelUngen te overbruggen en de verdeeldheid in het reformatorische kamp uit de weg te ruimen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen