De gouden zekerheid van het geloof (3)

PASTORAAL

Terug naar "de oude reformateurs"

(^^n Nederland heeft ondermeer Van der ^ Groe in zijn "Beschrijvinge van het oprecht en zielzaligend geloove", 1742, opgeroepen tot terugkeer naar de zuivere reformatorische standpunten. Of hij daar zelf helemaal in geslaagd is, staat nog te bezien. Maar in ieder geval weigert ook hij nog de verzekerdheid van het geloof te scheiden. En dan gebruikt ook hij het beeld van de zon en het Ucht. En ook Trigland in zijn "Kerkelijke historiën" (p.. 644v) ziet de gevaren van het loslaten van geloof en zekerheid. Ook vraag ik mij ernstig af of het methodisch wel juist is geloof en zekerheid te scheiden. Het geloof ziet dus op Christus. De grond van ons geloof hgt in het Woord en niet in iets van mij, in wat ik voel of ervaar. Wie daar vastheid in zoekt is gehjk aan een baar der zee. En hoeveel mensen leven niet bij wisselende gestalten? ! Veel meer op hun gevoel, dan door het geloof? !

Betekent dat, dat we alle gevoel veroordelen en van de hand wijzen? We vallen van harte de stelling bij, dat er geen geloof zonder gevoel is. Geloof is niet een koude, beredeneerde verstandszaak, maar het doortrekt heel ons bestaan. Dus heeft het ook te maken met onze gevoelens en aandoeningen. Hoe zou ik zonder enige emotie kunnen geloven, dat Christus mij, arme, schuldige, ellendige zondaar, genade heeft geschonken? Voor mij aan het kruis wilde gaan?

Zekerheid van het gevoel

Heel opmerkehjk sprak een gezaghebbend theoloog als Erskine niet alleen van de zekerheid van het geloof, maar ook over de zekerheid van het gevoel. Het was een algemeen gemaakte onderscheiding in zijn dagen. Je komt het al tegen bij Fisher in "Het merg...". Ook trof ik dit onderscheid aan bij Rutherford. Wat wordt er mee bedoeld? Dft. In de zekerheid van het geloof neemt men Christus aan, zoals God Hem ons aanbiedt in Zijn Woord. Maar in de zekerheid van het gevoel "ervaart" men dat men Hem heeft aangenomen. Het laatste kan er nooit zijn zonder het eerste. De zekerheid van het gevoel is dan ook vrucht van de zekerheid van het geloof. En dan zegt Erskine: "De zekerheid van het gevoel wordt verkregen in de weg van geestelijke bewijsvoering." Daarvan lees je ook bij Guthrie in "Des Christens groot interest" De zekerheid van het gevoel is dus niet een be- vlieging. Je zou kunnen zeggen: het is de Christus in de christen, zoals Hij door de Heilige Geest, gestalte krijgt in het hart. Je merkt dat de zahgheid al begonnen is. Onze catechismus spreekt van een beginsel der eeuwige vreugde, dat hier in dit leven een aanvang neemt. En de Dordtse Leerregels wijzen op de zekerheid, die gelovigen hebben van hun verkiezing uit de vruchten, die ze met innerhjke vermaking en bhjdschap bij zichzelf waarnemen. Maar let er op, het gaat hier wel steeds om wezenUjke kenmerken. Kenmerken, die de kennis van Christus raken en die bedoeld zijn om het geloof alleen maar te versterken. Als Erskine kenmerken noemt dan behoort daar steeds bij: "U, die gelooft is Hij dierbaar." En op een andere plaats lezen we van hem, dat hij zegt: "Niets kan het oog van het geloof verzadigen, of de hand van het geloof vullen, dan Christus alleen."

Zekerheid onder verdenking

Ik heb u al gewezen op de verschuivingen, die kwamen in de tijd van de nadere reformatie. Nóg later begonnen sommigen de zekerheid van het geloof zelfs ernstig te verdenken. Men vond dat zekerheid des geloofs aan verwaandheid grensde. Twijfel werd gecultiveerd en niet zelden een kenmerk van het ware, en dus verheven boven het geloof en de geloofszekerheid. Het werd gehouden voor een teken van grote ernst om maar niet "zo hoog te vHegen". Je kunt er zelfs iets mee worden, wanneer je ootmoedig behjdt het geloof niet waardig te zijn. Nee, men bedenkt zich wel een aantal keren alvorens de vuile handen te leggen op de reine beloften van het Evangehe. Vergeet ondertussen niet, dat de Bijbel geen goed woord over heeft voor het ongeloof van de onbekeerde, noch voor het ongeloof in Gods kind.

Herman Bavinck had het wel goed gezien, toen hij in de derde druk van zijn "Zekerheid des geloofs"{m5) de twijfelzucht van de 19''720^"^ eeuw hekelde.

Maakt zekerheid hoogmoedig?

Nee, laat niemand menen dat geloofszekerheid een mens hoogmoedig maakt, het tegendeel is het geval. Hoe dichter wij bij Christus mogen leven, hoe meer we Zijn Beeld zullen vertonen. En was Hij niet bij uitstek nederig en zachtmoedig van hart? Echt geloof is het tegendeel van zelfverzekerdheid. Het aannemen van Gods beloften met slechts alleen het verstand, zonder dat wij met ons hart op Hem rusten maakt hoogmoedig. Volgens Thomas Watson, een Engelse predikant uit de zeventiende eeuw, gaan veren omhoog, maar bezinkt het echte goud. En daarom, zo concludeert hij dan: "blijft de mens, die de gouden zekerheid des geloofs bezit een ootmoedig mens." Hetzelfde lezen we ook in een van de preken van Erskine: "Hoe meer verzekerdheid, hoe meer ootmoed en zelfverfoeïng."

Tenslotte: wij vallen nogmaals van harte de reformatorische stelling bij, dat geloof in zijn wezen altijd zekerheid meebrengt. In het geloof is geen twijfel. Twijfel en geloof sluiten elkaar uit. De grond van het geloof is immers zeker! Echter kan in de gelovige wel veel twijfel zijn. Het geloofsbezit is een bestreden bezit. Calvijn schrijft in de Institutie (III, 2, 7) dat waar het vuur van het geloof gezien wordt, ook de rook van de twijfel valt waar te nemen. Voor Kohlbrugge is het bestreden geloof zelfs het enige echte. "Want dit is immers het geloof', zo zegt hij, "dat buiten het Woord elk houvast verliest." Als redenen voor geringe geloofszekerheid kunnen ondermeer ook nog genoemd worden: factoren van psychische aard, onkunde en een bepaald type prediking. Bovendien zal een zwak gelovige sterke neigingen hebben, om veel steun te zoeken in het eigen gevoel en daardoor loopt hij/zij gevaar om terug te vallen in wettische gestalten.

Het zien op Jezus

Een ding moet duideUjk zijn, nooft mogen we de oorzaak van innerlijke onzekerheid zoeken in de wil van God. We moeten de redenen bij onszelf opsporen. Behartigenswaardig zijn de woorden van Kohlbrugge: "Zoekt ge een grond, waarop ge staan kunt, een grond, onder uw voeten, die in eeuwigheid blijft (..), begeert ge een verzekering te ontvangen, dat de Heere in de hemel ook u genegen is (..), zo blijft niet langer han - gen tussen hemel en aarde. Christus, op niets anders hebt ge te zien. Want dat is de enige grond, die vast zal blijven, ook al dreigen al de elementen te vergaan."

En van Augustinus geef ik tot slot de volgende woorden door: "Indien wij gemeenschap hebben met Christus, hebben we daarin een duidelijk bewijs, dat onze namen geschreven staan in het Boek des levens des Lams." En ook Luther wist geen andere weg. Evenmin Calvijn. De laatste spoort aan de geloofsogen op Christus te slaan, "want in Hem rust des Vaders hart, en daar alleen kan ook ons hart rusten."

"Het geloof zoekt zijn kracht niet in ervaring en bekering, niet in kenmerken en hoedanigheden, maar in het Woord en de wonden van Christus. In het welbehagen van God en in het werk van de Heilige Geest. Van deze Drievuldige God is het geloof zeker, zo zeker, als Hij is, en was, en komen zal" (citaat van Prof. Dr. de Reuver uit Wapenveld, 1988).

Nieuw-Lekkerland J. Belder

(Lezing gehouden te Alblasserdam en Rotterdam)

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen