Architect wil rekening houden met de bouwtraditie

aar voor kinderen geen
plaats is, door auto's, fietsen, bussen en ezelkarren, is een groen lustoord met prachtige gebouwen, speelplaatsen, torens en boogjes opgetrokken. Architect Abdel Halim Ibrahim kreeg er vorig jaar de prestigieuze "Aga Khan Award" voor. Het park roept „nieuwsgierigheid, fantasie en spel op", werd bij de prijsuitreiking in Samarkand gezegd door de erfgenamen van de Aga Khan. De brede trap voert de kinderen van de smerige Qadri Straat naar een eigen fijne wereld. Bij de ingang van het park worden volwassenen vriendelijk maar subiet tegengehouden "alleen voor kinderen" is het motto. Alleen door een journalistiek pasje te halen op het kantoor van de architect kan het park worden betreden door een volwassene. Door de poort komen de kinderen op een binnenplaats, met recht voor zich een door palmen omzoomde "straat". De bomen die hier vóór de aanleg van het park stonden zijn zorgvuldig bewaard.

Middeleeuwse sfeer
De gebouwen in het park sluiten nauwkeurig aan bij de bouwstijlen van de middeleeuwse wijk, waar de vele moskeeën voor dr. Abdel Halim Ibrahim de belangrijkste inspiratiebron vormden. Vanuit het park is de spitse minaret van de Ibn Tulun moskee zichtbaar, tussen de flatgebouwen door. Dicht bij het park staat ook de Citadel, een enorm fort dat door Saladin werd gebouwd, en een mausoleum van Emir Sangar el-Gawli. Die islamitische gebouwen uit verschillende eeuwen bepalen de sfeer in de wijk, maar moderne architecten hebben de atmosfeer verknald door betonnen woonkazernes. Dr. Abdel Halim bond de strijd aan tegen die verloedering. In 1983 gaf het ministerie van cultuur aan Abdel Hahm de opdracht om in Sayyeda Zeinab een kinderpark aan te leggen. Hij gaf zichzelf als doel om dat zo te doen dat de kloof tussen het verleden van de wijk en de moderne tijd zou worden overbrugd.

Egyptisch materiaal
„De Egyptenaren hebben enorme creatieve capaciteiten, vooral op het gebied van de bouw. Maar moderne architectuur vernielt de plaatselijke tradities, en vervreemdt mensen van hun verleden", zegt dr. Abdel Halim. „We zijn niet tegen een moderne bouwstijl, maar wel tegen architectuur die stijlen imiteert die niet hun wortels in Egypte hebben." Bij de aanleg van het kinderpark is alleen van Egyptische materialen gebruik gemaakt, zoals zandsteen en kalksteen. Ook is alles met de hand gemaakt door arbeiders uit de wijk. Dat ging niet makkelijk, want de architect moest de mensen eerst weer leren om met de traditionele materialen om te gaan. „Maar we hebben wel een gebied van grote schoonheid geschapen. En de mensen uit Sayyeda Zeinab kunnen met trots zeggen dat ze hun eigen park hebben aangelegd, met hun eigen tradities centraal. Voor een arm district als Sayyeda Zeinab moeten we architectuur gebruiken als een middel om de mensen weer hoop te geven. We moeten ze leren dat ze creatief zijn, en dat ze zelf een oplossing voor hun problemen kunnen vinden."

Maquette
Dat dr. Abdel Halim zijn visie op de arme wijk serieus meent, heeft hij bewezen door zijn kantoor uit de luxe binnenstand naar Sayyeda Zeinab te verhuizen. De muren hangen vol met bouwtekeningen en op een tafel staat een maquette van het park. „We hebben voor we begonnen zelfs een maquette op ware grootte gebouwd, precies op de> plek waar alles in het park zou komen. Dat hebben we met hout en canvas gedaan. Toen hielden we een buurtbijeenkomst waar 2000 mensen kwamen." Door deze bijeenkomst werd veel van het scepticisme van de buurtbewoners weggenomen. Dat de vrouw van de president, Suzanne Moebarak, haar morele gewicht achter het project zette door ook te komen, heeft volgens dr. Abdel Halim veel geholpen. „Het is heel moeilijk om in zo'n buurt een project te hebben. De wijk is al honderd jaar in verval. Alle regeringsinstanties lijken dat te hebben geaccepteerd als een voldongen feit. ik hoor mensen vaak zeggen dat deze oude sectoren van de stad gewoon zullen verdwijnen."

Eenzame strijd
„De stad is een collectief geheugen van de mensen die erin wonen en werken", zegt de architect. „Wie herbouwt zonder met de traditie rekening te houden, maakt het mensen onmogelijk om nog verbonden te zijn met het verleden. Ik ben professor in de architectuur aan de Universiteit van Cairo. Daar heb ik steeds te maken met bekrompen collega's, die ik wel moet bestrijden om hun bouwstijl. De mannen die hier wolkenkrabbers zetten zijn niet bereid om te erkennen dat die ontwikkeling verkeerd is." Maar die wolkenkrabbers leveren wel snelle winst op? ,Ja, natuurlijk. Maar ook mijn bouwstijl betaalt heel goed, bij voorbeeld omdat internationale organisaties deze ontwikkelingen steunen." Dr. Abdel Halim levert een eenzame strijd in Egypte. Niet alleen krijgt hij maar weinig sympathie van collega's die winstgevende woonblokken uit de grond stampen, maar ook de politici in de wijk Sayyeda Zeinab waren niet opgetogen. „Zodra je een gebouw gebruikt om een wijk te verbeteren krijg je hier problemen. Aannemers willen alleen maar snel werken, de bureaucratie wil zich met alle details bemoeien, en de lokale politici vrezen verlies van invloed. Hun macht is vaak gebouwd op de corruptie die samenhangt met de verloedering van de wijk."

Geometrie
Het ontwerp van het park is geïnspireerd door geometrische patronen. „Geometrie is de rode draad door de Egyptische architectuur van de oudheid, via de Kopten, tot de islamitische bouwstijl", zegt Abdel Hahm. „Geometrie vertegenwoordigt de Egyptische kennis van de kosmos. Dat heeft wetmatigheden, en door het denken van de mens kan dat worden omgezet in principes die een geometrische uitdrukking kunnen hebben. De tempel van Luxor is daar een ongelooflijk voorbeeld van, maar ook de Sultan Hassan Moskee. Dat hoort bij dezelfde traditie. Het is authentiek Egyptisch." Dr. Abdel Halim begon zijn "strijd" om de culturele herleving van zijn stad in 1967, nadat Egypte vernietigend was verslagen door Israël. „Culturele vernietiging is een echte nederlaag", zei Abdel Halim, en hij haalde zijn doctoraat in de architectuur. In 1967 begon de architect als professor aan de Universiteit van Californië in Berkeley. Met een aantal gelijkgezinde architecten uit andere DerdeWereldlanden begon hij de organisatie "CARAVAN" voor een vernieuwing van de architectuur. In 1979 keerde hij naar Egypte terug, om zijn ideeën in de praktijk te brengen. Hoewel hij al in 1983 zijn "grote project" kreeg, duurde het tien jaar voordat de opening plaatshad.

Geen pretpark
En nog is de architect niet tevreden. „We vechten nu om de steun van de gemeenschap. Alle gebouwen zijn voor een speciaal doel gebouwd, overal kunnen de kinderen iets leren. Bedenk wel, dit is een cultureel park, geen pretpark. Maar we hebben groot gebrek aan geschoolde sociale werkers. Wij willen dit project gebruiken als opstapje om de wijk te vernieuwen. Ik denk voor een veel omvattender project nog eens tien jaar nodig te hebben", aldus de bevlogen architect. „Je bent gek dat je 20 jaar van je leven aan een project geeft, zeggen collega's. Maar alle oude gebouwen in deze wijk werden heel langzaam gebouwd. Alles wat vlug wordt gebouwd is ook snel weer verdwenen. Ik ben er helemaal van overtuigd dat mijn manier de juiste is. Als ik win, wint de hele buurt. Als ik verlies, houdt de buurt in elk geval een mooi cultureel centrum, en de kinderen zijn in alle gevallen de winnaars."

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen