Henri Arnaud,

de leider der Waldenzeu in 1689.

II.

Amaud bad en arbeidde in de kracht des Heeren voor de zaak der verdrukte valleibewoners. Hij had namelijk toen hij vreesde voor wat nu geschiedde, eene reis naar Holland gedaan, naar den grooten Willem van Oranje, den stadhouder der vereenigde Nederlanden, in de gegronde overtuigmg, dat deze, toen de eenige man in Europa, die het overmoedige Frankrijk durfde tegenstaan, hem gaarne hulp zou verkenen, om Frankrijk in Piemont bezig te houden. Willem III heeft dan ook Arnaud's verwachting vervuld. Zoo begon dan de oodog. Der niets ontziende da.pperheid van de Waldenzen, die met plaats en gelegenheid bekend waren, gelukte het, met niet meer dan 200 man (2500 konden zij in het geheel slechts in het veld brengen) den Franschen generaal Catinat, om zijn haat en wreedheid tegen de Waldenzen berucht, bij St. Germano m het dal van Perouse over de Cluson terug te dringen. De Fransche veldheer had verscheidene regimenten cavallerie en dragonders, acht bataillons infanterie en eeri menigte vrijwilligers onder zijne bevelen, en toch werd nij door de kleine schare van Waldenzen, met een verlies van 500 dooden en gewonden, verslagen, terwijl zijzelven slechts 200 man verloren. Alleen de kerk van St. Germano bleef in handen der Franschen, daar de dappere overste Villevieille zich met eenige manschappen Mer verschanst had. Toen trad Arnaud op. Daar hij begreep, dat hij aan den voorkant tegen het vijandelijk vuur mets vermocht, geleidde hij een deel zijner mannen achter de kerk naar de hoogte des bergs, vanwaar zij het dak der kerk vernielden, terwijl een ander deel, door het bergwater af te leiden, het kerkhof onder water zette, waardoor de Fransche bezetting tot den aftocht gedwongen werd.

Ziedaar een voorbeeld van de wijze, waarop de dappere en koene Waldenzen den oorlog voerden. Op die manier zouden de Waldenzen nog langen tijd den veel talrijker vijand weerstand hebben kunnen bieden, zoo niet Catinat en de hertogelijke onderhandelaars door de belofte van een eervollen vrede en volkomen amnestie hen tot het nederleggen der wapenen hadden bewogen. Zoodra zij dit gedaan hadden, vielen de Franschen, onder hen de beruchte Mélac, verraderlijk de weerloozen aan en pleegden aan hen gruwelen, die iedere beschrijving tebovengaan.

Meer dan 1000 werden onder vreeselijke martelingen gedood, omstreeks 14.000 in de gevangenissen geworpen, waarin binnen één jaar tijds 5000, in het geheel 11000, tengevolge van gruwelijke mishandelingen omkwamen. Omstreeks S°° werden naar de galeien gezonden, 2000 kinderen werden hunnen ouders ontrukt, om in het pausdom opgevoed te worden. Het land, vroeger zoo ijverig bewerkt, bleef nu verwoest liggen en werd deels tot eigendom des hertogs verklaard, deels door Roomschen in bezit genomen. De rest der bevolking moest het vaderland verlaten en van de reeds vroeger grootmoedig aangeboden gastvrijheid van Zwitserland gebruik maken. Hoogstens 3000 trokken in den herfst van 1686 tot Februari 1687, klaagpsalmen zingende, over den Mont Cenis naar Zwitserland. Tegenwoordig vindt men niet alleen een tunnel in den berg, maar gaat ook de spoorweg over zijn rug, en niemand denkt nu, als hij er over gaat, aan iets verschrikkelijks; maar vóór twee eeuwen zijn velen op den kalen en stormachtigen top omgekomen.

Met wankelenden tred, moede en krachteloos — sommigen onder hen waren pas uit vreeselijke kerkers ontslagen — trokken de arme verdrevenen het gastvrije Geneve binnen, waar men, zooals verhaald wordt, met elkaar vocht, omdat ieder burger zulk een gast van Godswege bij zich wilde hebben. Onder hen was Arnaud de slachting onder Catinat door Gods genade ontkomen. Als een echte zoon der valleien kon hij gemakkelijker dapper handelen dan geduldig stilzitten. Te Geneve zocht hij Janavel, die daar ziek lag, tengevolge zijner wonden, op en raadpleegde, hoe met geweld naar het geliefde vaderland terug te keeren. Een nuttelooze poging hiertoe werd van Ouchy bij Lausanne uit door 350 slecht gewapende mannen, zonder voorkennis van Arnaud, gedaan en ook zeer spoedig door de regeering van Bern, waaraan ook Waadtland onderworpen was, in de geboorte verstikt, daar zij in geene verwikkeling met Frankrijk wilde komen. Een tweede poging, waaraan Arnaud als »predikant en hoofd der onderneming", zooals hij het zelf uitdrukt, deelnam, had geen beteren uitslag. De Waldenzen waren, 700 man sterk, over eenzame bergpaden, welke de inwoners hun getoond hadden, naar Bex in het Rhonedal afgedaald en wilden den 23en Juli 1688 over de brug van St. Moriz de Alpen binnentrekken; maar zoowel de Waadtlanders als de Savoyers waren op de hoogte en hadden hunne maatregelen kunnen treffen. Insgelijks was hen de landvoogd van Aigle Thorman, die daarna openbaar Arnauds vriend werd, achternagereden, om hem van zijne onderneming af te brengen. Arnaud hoorde naar hem en het gelukte hem, zij 't ook met moeite, door eene preek over Luk. 12 : 32: Vrees niet, klein kuddeken, want het is uws Vaders welgevallen u het koninkrijk te geven", zijne geloofsgenooten van de onderneming, die geen uitzicht had, af te brengen. Want hij was geen vermetele avonturier, maar een man van voorzichtigheid zoowel als van daad.

Daarom wachtte hij zijn tijd af. Deze kwam, toen in 1689 Holland, Zweden, Oostenrijk en Spanje hun verbond tegen Lodewijk XIV sloten. Nu kon Willem van Oranje, sinds 1689 als Willem IV koning van Engeland, de hoewel kleine, dan toch dappere bondgenooten in den oorlog tegen Victor Amadeus II, den bondgenoot van Frankrijk, goed gebruiken, en wekte daarom door woord en daad onzen Arnaud op, om zijn plan uit te voeren. Deze liet van het hem ter beschikking gestelde Engelsche geld in eene ijzergieterij bij Bazel geweren maken, verzamelde stil alle ammunitie bij elkaar, en zond boden naar Brandenburg, Wurtemberg, de Palts, kortom naar alle landen, waar Waldenzen woonden, en zij liepen te hoop.

Ofschoon zij in de genoemde landen niet slechts gastvrije opname gevonden hadden, sommigen zelfs in goeden doen waren, verlieten zij toch alles wat zij hadden, omdat hun het uitzicht tegenlachte, weder in het geliefde vaderland te komen.

De afgesproken verzamelplaats was het groote woud van Trangins in Waadtland en de dag de 16e Aug. 1689, de Vrijdag na een grooten Zwitserschen boete-en bededag, waarop men vermoedde, dat de Zwitsers rustig zouden thuisblijven. Omstreeks 9 uur des avonds hield Arnaud godsdienstoefening, waarbij hij zijn en der zijnen toestand vergeleek bij dien der kinderen Israels voor den doortocht door de Roode Zee, voer toen het eerst met 14 volgelingen over het meer van Geneve, verzuimde ook niet, dadelijk op den bij Yvoire bereikten Savooischen oever schildwachten uit te zetten en 900 man kwamen over, helaas 200 niet, die de trouwelooze schippers niet meer overzetten wilden, terwijl zij voorgaven voor de Zwitsersche politie te vreezen. Onder deze achtergeblevenen, die door Zwitsersche soldaten ontwapend en gevangengenomen werden, behoorde Bourgeois, een beproefd veldheer, die de geheele onderneming in krijgskundig opzicht had moeten leiden; toch ontbrak het anders der kleine schaar niet aan goede officieren van Hollandsche en Fransche afkomst en opleiding, en het opperbevel werd nu den Franschen vluchteling Turrel gegeven.

DE GAAY FORTMAN.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen