Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Terzijde

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Terzijde

8 minuten leestijd Arcering uitzetten

Censura morum (2)

Vanouds kennen kerken van gereformeerde belijdenis de regel dat er in de kerkelijke vergaderingen gelegenheid dient te zijn voor vermaan van de ambtsdragers onder elkaar. Dat wordt met een Latijnse term 'censura morum' genoemd. Wij zagen vorige week, dat dit in een vergadering van classis of synode kan plaatsvinden wanneer iemand tijdens de vergadering iets gezegd of gedaan heeft dat niet door de beugel kan. De vergadering kan daar dan haar afkeuring over uitspreken en de betreffende ambtsdrager in alle liefde vermanen, of hij nu predikant, ouderling of diaken is.

Nu dan de censura morum in de kerkenraad. Deze is geregeld in de Dordtse Kerkenordening, artikel 81: De dienaren des Woords, ouderlingen en diakenen zullen onder elkander de christelijke censuur oefenen, en elkander van de bediening van hun ambt vriende lijk vermanen.

Oorspronkelijk anders

Oorspronkelijk luidde deze bepaling anders. De generale synode van Dordrecht in 1578 bracht haar aldus onder woorden: 'De dienaars des Woords, ouderlingen en diakenen zullen voor het houden des Avondmaals onder elkander een christelijke censuur of onderzoeking doen, zowel over de leer als over de wandel, en zullen de christelijke vermaningen in liefde opnemen.'

Men ziet de verschillen. Het belangrijkste is wel dat in het oorspronkelijke artikel de censura morum direct in verband werd gebracht met de bediening van het Avondmaal. Dat verband sprak nog sterker door de oorspronkelijke plaats van dit artikel in de kerkorde, bij de artikelen die over de Avondmaalsbediening gaan. De generale synode van Den Haag in 1586 herschreef dit artikel waarbij het Avondmaal niet meer genoemd werd en het artikel ook een andere plaats kreeg in de kerkorde: nu in het gedeelte dat over de censuur en de kerkelijke vermaning gaat. Zo is het op de Dordtse synode in 1619 gebleven.

Dat betekende echter niet, dat de speciale betekenis van de censura morum voor het houden van het Avondmaal daarmee verdween. Die is in de volgende eeuwen steeds praktijk gebleven, tot op de huidige dag, bij alle kerken van gereformeerde belijdenis. Het kan niet anders of de synode van Den Haag heeft met die verandering willen aangeven dat de censura morum niet alléén gehouden dient te worden vanwege een naderende Avondmaalsbediening.

Zo luidt dan ook vraag G1 van het Reglement voor de kerkvisitatie, zoals dat door onze synode dit jaar opnieuw werd vastgesteld: 'Vindt onder de leden van de kerkenraad ten minste voor elke bediening van het Heilig Avondmaal censura morum plaats? ' Ten minste, dat is, op zijn minst, minimaal. Dat veronderstelt dus dat er vaker censura morum kan zijn. Maar in elk geval moet ze er zijn in de kerkenraadsvergadering die aan de bediening van het Avondmaal voorafgaat.

Vraag

Wat houdt de censura morum in de kerkenraad dan concreet in? De voorzitter vraagt of er iemand is die iets heeft tegen een van de andere broeders, in het bijzonder wat betreft de bediening van hun ambt. De vorm waarin dat gebeurt kan verschillen. De voorzitter kan de vraag in het algemeen stellen. Hij kan ook iedere aanwezige hoofd voor hoofd de vraag doen. Ook was vroeger wel gebruikelijk, dat ieder op zijn beurt (de voorzitter het eerst) de vergadering moest verlaten en dat de anderen dan in zijn afwezigheid zijn ambtelijk functioneren bespraken. Maar deze methode lijkt ons de broederlijke verhoudingen niet ten goede te komen.

Er pleit alles voor, de gelegenheid voor dit onderlinge vermaan minstens eenmaal per jaar te geven. Censura morum zal dan doorgaans een formaliteit zijn. Maar men kan dan niet achteraf met verwijten tegen iemand aankomen wanneer men de geboden gelegenheden voorbij heeft laten gaan. Het is niet goed wanneer men tegenover zijn medebroeders van zijn hart een smoorkuil maakt. De kerkenraadsleden mogen weten wat zij aan elkaar hebben. Als het goed is, moet het ook kunnen lijden. Daartoe dient het natuurlijk een vriendelijke vermaning (zo staat het in de kerkorde) te blijven.

Overigens geldt ook voor de onderlinge verhouding van de ambtsdragers de regel van Mattheüs 18 dat men aan zijn roeping tot vriendelijk vermaan allereerst onder vier ogen tracht te voldoen. De naderende censura morum op de kerkenraad kan hiertoe een extra aansporing zijn. De censura morum gaat over de ambtsbediening, en daarmee gepaard de onderlinge persoonlijke verhouding. Maar niet om onnozele wissewasjes.

Wijs is het advies van prof. dr. F. L. Rutgers in zijn bespreking van de censura morum (Kerkelijke adviezen, II, 322): 'En waar het bovenal op aankomt, is dit, dat bij die gansche onderlinge censuur alles gezegd en gedaan wordt als in de heilige tegenwoordigheid des Heeren, en dus met geen andere drijfveêr dan ijver voor des Heeren huis en dienst en koninkrijk, en voorts met waarachtigen broederzin, wijsheid, voorzichtigheid en bezadigdheid. In dien geest moeten alle kerkedienaren, naar de oude, reeds van Calvijn afkomstige, uitdrukking, bereid zijn om, als het werkelijk nodig is, anderen te vermanen, en even bereid om wederkeerig anderer vermaning in dank te ontvangen.' Tot zover Rutgers.

Blijkt er een klacht ter tafel te komen die de bediening van het Avondmaal in de weg zou kunnen staan en kan het bezwaar niet tijdig opgelost worden, dan dient de Avondmaalsbediening uitgesteld te worden.

Bekendmaking?

Het moge uit het bovenstaande duidelijk zijn, dat de censura morum een interne zaak van de kerkenraad is. Het is dan ook eigenlijk niet nodig (zoals het in verschillende gemeenten gebeurt) om aan de gemeente bekend te maken dat het die en die datum censura morum is in de kerkenraadsvergadering. Censura morum strekt zich niet uit over hen die niet in de kerkenraad zitten.

Dat betekent meteen dat de censura morum niet het enige is, dat de kerkenraad in zijn laatste vergadering voor het te houden Avondmaal met betrekking daartoe bezighoudt. Zeker zal in aansluiting daarop de vraag aan de orde komen of er iets bekend is in de gemeente dat het Avondmaal in de weg zou kunnen staan of zou kunnen ontheiligen. Is het nodig met het oog dáárop aan de gemeente bekend te maken dat men zich voor die of die datum tot de kerkenraad kan wenden?

Zo'n speciale oproep is niet nodig, want alle leden der gemeente worden geacht de bovengenoemde regel van Mattheüs 18:15 – 17 (men zie daarbij de kanttekeningen) te kennen. Oneindig beter zou het zijn, wanneer het naderende Avondmaal onze eigen ziel eens in de klem mocht brengen.

L.M.P. SCHOLTEN

(Vervolg ‘Boekbespreking')

Jannie Koetsier-Schokker: Niet voor de poes, 122 blz. € 7, 95

Jan en Janneke gaan regelmatig naar de zorggroep van het bejaardentehuis, waar hun moeder, Jannine vrijwilligster is. Jannine doet allerlei activiteiten met tien bewoners van de huiskamer de Terebint. Jannine zorgt er samen met Jan en Janneke voor dat alle tien bewoners koffie of thee met een koekje krijgen. Ze genieten van het samen zingen van psalmen en liederen van vroeger. Wat de bewoners ook mooi vinden om te doen is het raden van het juiste spreekwoord. Jan en Janneke verbazen zich erover dat oude mensen zulke lange verzen uit het hoofd opzeggen of zingen. Andere activiteiten die gedaan worden in het bejaardenhuis zijn bijvoorbeeld het leren rijden in een elektrische rolstoel, knuffelen dieren van het dierenasiel, sneeuw voelen en appelbroodjes bakken.

De schrijfster geeft in dit boek een goede beschrijving over het leven van de bejaarde bewoners in de zorggroep van een bejaardentehuis. De sfeer die ze beschrijft, de personen en hun gedrag zijn heel herkenbaar. Geheugenverlies, het niet zelf aan tafel kunnen komen, graag willen snoepen, praten en vertellen over vroeger, samen zingen. Ze wil graag meegeven aan kinderen dat bejaarden nog veel kunnen en dat het fijn is bij hen te zijn. Dat is mooi!

De rol van Jannine, moeder, staat centraal en door haar ´bril´ zien wij wat er gebeurt in de woongroep. Wanneer de schrijfster gekozen zou hebben om een verhaal te schrijven, gezien door de ´bril´van Jan en Janneke dan zou het boek meer een kinderboek geworden zijn. Het boek heeft een kabbelende verhaallijn en wordt een beetje saai door de vele spreekwoorden die 'behandeld' worden. Spreekwoorden snappen heeft te maken met het kunnen volgen van figuurlijk taalgebruik. (Je zegt iets - en je bedoelt iets). Dit is voor kinderen van 6 jaar meestal nog te abstract. (De leeftijdsindicatie van de uitgever voor dit boek is 6 jaar.) Daarbij worden er ook moeilijke zinnen in het boek gebruikt. Enkele voorbeelden zijn: 'Meryem heeft een luisterend oor en leeft met de patiënten mee'., 'Wat een prachtig nostalgisch naambordje is dat'. Wat psychogeriatrie is wordt goed uitgelegd. Ook de betekenis van de Terebint. Bij de uitleg van de Terebint wordt verwezen naar Abram bij Mamre: een plaats van ontmoeting en bescherming. Op deze plek had de schrijfster wel meer mogen ingaan op de geestelijke betekenis van ontmoeting en bescherming die we allemaal en zeker ook bejaarden nodig hebben. Wat wel bij een 6-jarig kind past is dat Jan op zoek is naar wat hij later wil worden. Dat Jan en Janneke kunnen beoordelen dat mevrouw Kuipers zo goed de franse taal kan uitspreken komt een beetje ongeloofwaardig over. De titel van het boek heeft niet echt een relatie met de inhoud. 'Dat is niet voor de poes', is een van de spreekwoorden. Het boek is geschreven in een grote letter, wat fijn leest.

Mw W. Evers

Dit artikel werd u aangeboden door: https://www.gergeminned.nl

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van donderdag 17 december 2009

De Wachter Sions | 8 Pagina's

Terzijde

Bekijk de hele uitgave van donderdag 17 december 2009

De Wachter Sions | 8 Pagina's