THOMAS BOSTON

en zijn strijd voor de leer van vrije genade

Thomas Boston, die 250 jaar geleden als predikant van Ettrick in Schotland overleed — in een vorig artikel stonden we stil bij zijn leven — heeft een belangrijk aandeel gehad in de verdediging van de leer van vrije genade. Samen met de gebroeders Ralph en Ebenezer Erskine leidde hij de beweging van de Marrowmen. Wat was de achtergrond van deze strijd? Op die vraag willen we eerst een antwoord geven.

Een voorwaardelijk evangelie

De Schotse Kerk had steeds pal gestaan voor de leer van we vrije genade. Maar tegen het einde van de 17de eeuw kwamen er in de kerk van Schotland andere geesten op. De ideeën van de Verlichting en van de verdraagzaamheid begonnen veld te winnen. Maar groter was het gevaar dat kwam van de kant van de neonomianen, de mensen die van het Evangelie een nieuwe wet maakten. Eén van hen, Richard Baxter, wilde een brug slaan tussen het Calvinisme en het Arminianisme. Hij leerde dat „het Evangelie een nieuwe wet is, welks zaligende voorrechten de zondaar kan verkrijgen door de Goddelijke voorwaarden van geloof en bekering te vervullen". In deze theologie kreeg het Verbond der genade van de zijde van de mens een voorwaardelijk karakter. Er waren zelfs theologen die de bekering lieten voorafgaan aan het geloof!

De konsekwentie van deze opvattingen was een inperking van het aanbod van Gods genade. Men kon Christus alleen maar verkondigen en aanbieden aan hen „die vanuit een overtuiging van hun zonde buiten Christus worden verootmoedigd en waarlijk gewillig zijn om al hun afgoden en zonden te verlaten". De boetvaardigheid werd als het ware een grond die de mens recht gaf om tot Christus te komen.

Reeds in de zeventiger jaren van de 17de eeuw werd deze geest door verschillende Godgeleerden onderkend en ontmaskerd. Zo schreef James Fraser: „Ik bemerk dat in de Godgeleerdheid veel is veranderd met wat het was in de dagen van de hervormers. Wanneer ik Knox, Hamilton, Tyndal, Luther, Calvijn, Bradford, e.a. lees, merk ik een ander schema van Godgeleerdheid op, welke meer in overeenstemming is met de Schriften en mijn bevindingen dan de tegenwoordige theologen. En ofschoon ik duidelijk genoeg de dwalingen van de antinomianen inzie — want hun dwalingen liggen dicht bij de waarheid! — bemerk ik dat weinigen een evangelische ligging hebben. De meeste leraren verwarren droevig genoeg de twee Verbonden en zijn van een Oud-Testamentische geest. Weinig van de heerlijkheid van Christus, van de genade en van het Evangelie schijnt in hun geschriften en prediking."

Maar ondanks de waarschuwingen won het neonomianisme terrein en infecteerde het de Schotse Kerk. De boetvaardigheid als voorwaarde om tot Christus te komen zou de inzet worden van de strijd van de Marrowmen. Deze controverse werd zó belangrijk geacht dat de Erskines gekomen zijn tot de krasse uitspraak: „Beter helemaal geen evangelie dan een voorwaardelijk evangelie!"

The Marrow

Reeds in 1645 was in Londen een boek verschenen onder de titel „The Marrow of Modern Divinity" (Het Merg van de nieuwe Godgeleerdheid). De schrijver was niet bekend, alleen zijn initialen (voorletters): E. F. Naar alle waarschijnlijkheid was het van de hand van Edward Fisher, een Londense kapper. Het boek handelde voornamelijk over de leer van de Verbonden, en dat wel in de vorm van een samenspraak tussen Evangelista (een predikant), Nomista (een wetsleraar), Antinomista (een wetsbestrijder) en Neophitus (een jong christen). In de samenspraken worden vaak de grote mannen van de Reformatie en ook de oude puriteinen geciteerd. Het boek vond geweldige aftrek: in het jaar 1688 verscheen reeds de negende druk!

Vanuit Engeland raakte het boek ook in Schotland bekend. In zijn eerste gemeente Simprin trof Thomas Boston het aan op een stoffige boekenplank in de woning van één van zijn gemeenteleden. Hij nam het mee en typeerde de inhoud als „merg voor zijn ziel". Het boek zou een grote rol gaan spelen in de controverse binnen de Schotse kerk, omdat het, hoewel tientallen jaren tevoren geschreven, precies de punten behandelde waarover de strijd liep. Iemand schreef erover: „het trekt de brede lijn van onderscheiding tussen de wet en het evangelie, en maakt de gerechtigheid en het volbrachte werk van Christus als de enige strikte voorwaarde van het Verbond der genade".

Het conflict

Tijdens een synodevergadering waarop de geschillen aan de orde kwamen (1717) maakte Thomas Boston zijn collega John Drummond opmerkzaam op The Marrow. Deze kende het niet, maar kocht en las het met grote instemming. Een andere collega gaf in 1718 het eerste gedeelte van het boek opnieuw uit en voorzag het van een voorrede met een warme aanbeveling.

Er ontstond in de Schotse kerk, als gevolg van de heruitgave van het boek, grote verwarring. De één prees het aan, de ander verwierp het als ketters. De synode van 1720 veroordeelde het boek omdat het dwalingen en ketterijen zou bevatten. De predikanten kregen de waarschuwing mee dat ze zelf het boek niet mochten gebruiken en dat ze het lezen ervan hun gemeenteleden moesten verbieden.

Twaalf predikanten lieten het er niet bij zitten en stelden een verdediging van The Marrow op. Onder hen waren Thomas

Boston en de gebroeders Erskine. Daaraan hebben ze de naam „Marrowmen" te danken. Maar de synode capituleerde niet. Het boek werd nogmaals veroordeeld en de verdedigers ervan ernstig vermaand. Uiteindelijk zou dat leiden tot de Secession (Afscheiding) van 1733, die geleid zou worden door de beide Erskines. Hun vriend en medestander Thomas Boston was een jaar eerder overleden, zodat hij de eerste afscheiding van de Schotse Kerk niet meer heeft beleefd.

De geschilpunten

Waarover ging het nu eigenlijk in het conflict tussen de synode en de Marrowmen? Allereerst over de natuur, de aard van het geloof. De synode stelde dat de zekerheid niet tot het wezen, maar tot het welwezen van het geloof behoort. Daartegenover beriepen Boston en de Erskines zich op de geschriften van de reformatoren en op de Westminster Catechismus die de heilzekerheid onlosmakelijk aan het geloof verbonden achten.

Een tweede, nog belangrijker controverse was de vraag tot wie het aanbod van Gods genade komt. De synode neigde ertoe het aanbod te beperken op grond van het feit dat de verzoening particulier is. De Marrowmen leerden óók dat de verwerving en de toepassing van het heil uitsluitend de uitverkorenen betreft, maar dat weerhield hen niet Christus aan te bieden aan alle hoorders van het Evangelie. De Vader biedt Zijn Zoon aan als Zaligmaker van zondaren en ieder die het hoort heeft, oo grond van dat aanbod, het recht op en de plicht tot Hem te komen en zich door Hem te laten zaligen.

Ook over de heiliging was er verschil tussen de synode en de Marrowmen. Terwijl de synode grote nadruk legde op het streven naar heiligheid, terwijl de Marrowmen onderscheid maakte tussen de wet als eis van het werkverbond en de wet als wet van Christus.

Aktualiteit

Hoewel het soms de schijn heeft alsof de strijd van de Marrowmen haarkloverij was, voerden zij in werkelijkheid een strijd voor de zuivere prediking van het Evangelie en voor de vrije genade. Ze hebben zich daarover de verwijten van Arminianisme en Antinomianisme op de hals gehaald.

Wie vandaag de dag geen vreemdeling is in het Jeruzalem van de kerk zal de oude geschilpunten zonder veel moeite terugvinden. Het onbereikbaar stellen van de zekerheid van het geloof, de beperking van het algemeen en welmenend aanbod van Gods genade, een wettische heiliging, het is allemaal nog dezelfde conflictstof van tweeen-een halve eeuw geleden. Daarom is de strijd van Boston en zijn medestanders ook vandaag niet alleen leerzaam, maar ook hoogst-aktueel.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen