Ds. J. Koppelaar

De vraag of gebruik mag worden gemaakt van alternatieve geneeswijzen, bracht in 1989 een zeer divers gezelschap bijeen. Wat hen bond was het door hen gesignaleerde gebrek aan bijbelse doordenking van de antwoorden op deze vraag. Met zorg constateerden ze in de reformatorische gezindte een vaak kritiekloos gebruik van allerlei wonderlijke geneeswijzen. De ongenuanceerde afwijzing in evangelische kringen van alles wat maar alternatief heet, bevredigde hen evenmin. Besloten werd een werkgroep Alternatieve Geneeswijzen in het leven te roepen, bestaande uit vijf leden: E.C. van Balen, huisarts in Woudenberg, dr. ir. H.Jochemsen, directeur van het Prof dr. G.A. Lindeboom Instituut, ds. J. Koppelaar, hervormd predikant, docent/missioloog drs. R.H. Matzken en drs. Chr. Steyn, directeur van het Hospital Christian Fellowship te Voorthuizen. Drie jaar lang verdiepte het vijftal zich in de achtergrond van alternatieve geneeswijzen en de beoordeling ervan in het licht van de Schrift. Resultaat is een kloek boekwerk, dat binnenkort onder de titel "Mag ik alternatief behandeld worden?" door uitgeverij Groen op de markt wordt gebracht.

Exegese
Ds.J. Koppelaar, hervormd predikant te Kinderdijk, nam de exegetische hoofdstukken voor zijn rekening. Hij kon daarbij niet terugvallen op bestaande christelijke literatuur. Daarin worden alternatieve geneeswijzen in het algemeen beoordeeld op grond van eventuele oosters-filosofische achtergronden. Koppelaar koos een andere weg en zocht naar bijbelse criteria voor de beoordeling van alternatieve geneeswijzen. De belangstelling van de Kinderdijkse predikant voor deze materie werd gewekt door persoonlijke ervaringen. In zijn militairediensttijd liet hij zich door een kameraad verleiden tot een bezoek aan een spiritist. Een ontmoeting die hem lang bij bleef door de sinistere sfeer die om de man hing. Na zijn huwelijk brachten gezondheidsproblemen van hem en zijn vrouw hem in het circuit van alternatieve genezers. Het echtpaar consulteerde homeopaten, acupuncturisten, magnetiseurs, een iso-therapeut, een iriscopist en een uriscopist. „Toen de Heere in m'n Ieven kwam, kreeg ik grote vragen bij dit soort geneeswijzen. Het eerste kritische boekje dat ik erover las was van de stichting Moria. Later heb ik "Het domein van de slang" van dr. WJ. Ouweneel gelezen. Dat werd voor mij inzet tot nadere studie. Steeds meer raakte ik overtuigd van het gevaar dat in het gebruik van veel alternatieve geneeswijzen schuilt. Die overtuiging werd nog versterkt, toen ik als student en later als predikant in contact kwam met mensen die in diepe geestelijke duisternis waren geraakt door hun bezoeken aan occulte genezers."

Kritiekloos
Hoe verklaart u de vaak kritiekloze houding in de gereformeerde gezindte ten opzichtet van alternieve geneeswijzen, tegenover de scherpe afwijzing ervan in evangelische kring?
"Daar zijn denk ik verschillende redenen voor te geven. In de eerste plaats is in onze gezindte een hang naar het bijzondere waar te nemen. Hoe verder naar rechts, hoe sterker dit speelt. Je ziet nogal eens dat mensen die geneigd zijn alleen een bijzondere bekering 'over te nemen', ook alleen bijzondere genezers overnemen. Dokter H. Folmer uit Nederhemert, die dit ook constateert, noemt als tweede reden het feit dat veel mensen die niet verzekerd zijn eerder geneigd zijn het relatief goedkopere alternatieve circuit op te zoeken. Een derde reden ligt mijns inziens in het feit dat leidinggevende predikanten in verleden en heden vergoelijkend spraken en spreken over het occulte karakter van sommige geneeswijzen. Met pijn moet ik constateren dat er wat dat betreft een lijn vanaf Voetius, via Kuyper naar Douma loopt. Onder evangelische christenen hebben oudvaders en hedendaagse theologen weinig of geen gezag, door hun sterke neiging om de traditie buiten beschouwing te laten. Mijns inziens is dat een naïeve en gevaarlijke operatie. Men mist een schat aan uitleg en doordenking van de Bijbel, waardoor men vaak tot oude ketterijen vervalt die in het verleden al op goede gronden bestreden zijn."

Gebedsgenezing
„Daarentegen is het een voordeel dat men niet belast is met sommige afwijkingen van de bijbelse leer in de reformatorische traditie, zoals de welwillende houding ten opzichte van occulte geneeswijzen. Evangelische christenen lezen de Bijbel op dit punt onbevangener. Wel heb ik de indruk dat zij te veel > alles over één kam scheren, waardoor bijna alle alternatieve geneeswijzen als occult worden bestempeld. Een gevaar waaraan ook een respectabele vrouw als Rianne van der Smitte niet geheel is ontkomen." Bij gebedsgenezing liggen de verhoudingen omgekeerd. Een vaak onbevangen acceptatie in evangelische kring tegenover een grote huiver in reformatorische kring. Yanwaar die opvallende tegenstelling? „De positieve beoordehng van gebedsgenezing in veel evangelische kringen is verklaarbaar vanuit hun neiging om voor het verstaan van de Bijbel uitsluitend terug te keren naar de tijd van het Nieuwe Testament. Men beroept zich bij voorbeeld graag op 1 Korinthe 12 vers 9 en 10. Dat leidt in de praktijk vaak tot een visie op en een vorm van gebedsgenezing die ik afwijs. Wel vraag ik me af of hier niet een onbetaalde rekening van de kerk ligt. Wij schuiven dergelijke Schriftgedeelten wel erg gemakkelijk aan de kant. Ik denk dat God in bepaalde situaties en tijdsperioden, wanneer de nood dat vereist, opnieuw mensen kan bedelen met de volmacht om ongewone krachten te doen. Ik denk dan met name aan zendingssituaties."

Bezinning
De laatste jaren wordt ook in de gereformeerde gezindte wel gewaarschuwd voor het gevaar van alternatieve geneeswijzen. Ziet u wat dat betreft een verandering ten goede?
"Jawel. Het is zonder meer de verdienste van mensen als meevrwou Mou-van der Linden, dat ook in onze kring een bezinning op gang gekomen is. Voor zover ik het zie zijn vele psychiatrische klachten te herleiden tot occulte belasting, als gevolg van contacten met occulte genezers. Het is wat dat betreft een ernstige zaak dat menige reformatorische predikant zelf occulte genezers consulteert, zoals mij de afgelopen jaren gebleken is. Door hun voorbeeldfunctie kan hun onkunde op dit punt destraseuze gevolgen hebben. Gelukkig heb ik ook ervaren, onlangs nog, dat er predikanten in onze gezindte zijn die hun gemeenteleden ernstig waarschuwen tegen het consulteren van occulte genezers. Waarbij ik graag wil opmerken dat niet alle alternatieve geneeswijzen occult zijn."

Definitie
Wat zijn de kenmerken van occultisme?
„Op grond van exegetisch onderzoek zijn we tot de volgende definitie gekomen: Occultisme is het gebruikmaken van bepaalde in Gods Woord verboden methoden die een mens in de strik van satan brengen en hem 'de ogen openen, volmacht geven over 'geestelijke-mentale kracht' die demonen ontketenen, waardoor hij dingen kan zien, horen, voelen, proeven en ruiken die normaal voor hem verborgen blijven (waarzeggerij). Methoden ook die een mens in de strik van satan brengen en hem 'de handen openen', volmacht geven over 'natuurlijke kracht' die demonen ontketenen, waardoor hij handelingen kan verrichten en woorden kan spreken waardoor iets veranderd wordt in mensen of in de natuur (toverij). Het gebruikmaken van deze methoden is een wederrechtelijk intreden in de verborgen dingen die volgens Deuteronomium 29 vers 29 voor de onze God zijn."

Homeopathie
Moet homeopathie, de bekendste alternatieve geneeswijze, op grond van deze definitie onder de occulte geneeswijzen worden geschaard?
„Niet als homeopathie gepraktiseerd wordt door iemand die geen gebruik maakt van occulte methoden. Helaas blijkt in de praktijk dat veel homeopaten dat wel doen, vaak zonder dat hun patiënten het in de gaten hebben. In dat geval loop je gevaar occult besmet te raken, ook al wordt er tijdens het consult geen gebruik gemaakt van een occulte methode. In de loop van onze studie zijn we steeds meer gaan zien dat de occulte besmetting niet wordt overgedragen door de methode op zich, maar door de genezer die met occulte methoden werkt. Dat betekent in de praktijk dat je niet zo gemakkelijk van een alternatieve geneeswijze kunt zeggen of die occult is of niet. Tenzij vaststaat dat er per definitie occulte methoden bij gebruikt worden. Bij acupunctuur is dat bij voorbeeld niet altijd het geval. Dan is vooral de persoon van de puncteur van belang in de beoordeling van zijn behandeling. Hetzelfde geldt voor homeopathie."
Van uw totale afwijzing van homeopathie bent u teruggekomen ?
„Inderdaad. Voorheen vermoedde ik dat het verdunningsproces bij de bereiding van homeopathische middelen een occult karakter had. Een mening die ik ook uitgesproken heb in interviews en lezingen over dit onderwerp. Die beschuldiging neem ik terug. Het feit dat de werkingswijze van homeopathische middelen niet valt te verklaren, is op zichzelf geen reden deze geneeswijze af te keuren. Ook in de reguliere geneeskunde worden heel wat medicijnen verstrekt waarvan de werkingswijze onbekend is. Maar daarom heeft die geneeskunde nog geen occult karakter."

Magnetisme 
Hoe ligt dat voor het magnetisme?
"De magnetiseur of strijker valt zonder meer onder de categorie van de tovenaar, genoemd in de Bijbel. Daarmee is deze geneeswijze absoluut in strijd met Gods Woord. Het feit dat behandeling door een magnetiseur daadwerkelijk resultaat heeft, mag geen reden zijn om deze geneeswijze te aanvaarden. Ik lees in Exodus 7 vers 11 en 12 dat ook de tovenaars resultaten boekten. Ze waren door middel van hun occulte methoden zelfs in staat om houten stokken te veranderen in slangen! Denk ook aan wat van Simon de tovenaar in Handelingen 8 vers 11 gezegd wordt en aan de toekomstige wonderen die de antichrist nog doen zal. De gedachte "als het maar helpt is het goed", is zeer gevaarlijk."
De bekende gereformeerde theoloog prof. K. Schilder zag magnetisme als een scheppingskracht, waarvan in principe gebruik mag •worden gemaakt. Op welke grond wijst u die opvatting af?
„Als leden van de werkgroep zijn we het met Schilder eens als hij stelt dat magnetisme een scheppingskracht is. Maar we gaan niet met hem mee wanneer hij concludeert dat we daarom gebruik mogen maken van deze kracht. De gewone scheppingskrachten, zoals elektriciteit en zwaartekracht, mogen we gebruiken. Maar magnetisme behoort tot de ongewone krachten, waarvan God het gebruik na de zondeval verboden heeft. In Deuteronomium 29 vers 29 wordt Israël ernstig gewaarschuwd zich niet op illegale wijze in te laten met de verborgen dingen die voor de HEERE onze God zijn. Het tekstverband leert, dat het hier gaat om de verborgen dingen van de afgodsdienst van de heidenen."

Verborgen dingen
„Aan deze afgodsdienst waren priester-tovenaars en waarzeggers verbonden. Zij verleidden het volk om zich afhankelijk te maken van demonen, die achter deze afgodendienst werkten. De door deze priesters gehanteerde occulte geneeswijzen maakten mede deze afgoderij zo aantrekkelijk voor Israël. Door het consulteren van deze priesters maakten de Israëlieten zich afhankelijk van demonen en verbraken daarmee het verbond met God. De occulte geneeswijzen waren een abnormale, paranormale verzoeking voor hen. Dit in tegensteling tot de menselijke, normale verzoekingen, waarover in 1 Korinthe 10 vers 13 gesproken wordt. Het zich begeven in het occulte circuit is een zich wederrechtelijk begeven in de verborgen dingen, waar onmenselijke verzoekingen op ons afkomen. Verzoekingen die om zo te zeggen alleen door God wederstaan kunnen worden. Dat is onder meer de betekenis van "voor God" in Deuteronomium 29 vers 29. We kunnen in dit verband denken aan de paranormale verzoekingen van Christus in de woestijn. De duivel verzocht Jezus immers tot tovenarij, toen hij Hem voorstelde om stenen in broden te veranderen. Alleen Christus was opgewassen tegen deze verzoeking. Helaas hebben K. Schilder en velen met hem, waarschijnlijk onbedoeld, de mensen aangemoedigd in verborgen dingen te treden met alle ernstige gevolgen daarvan."

Christelijke vrijheid
In heoverre ligt het gebruik van alternatieve geneeswijzen op het terrein van de christelijke vrijheid?
"Voor zover ze niet occult zijn. Het consulteren van occulte genezers is echt in strijd met Gods Wet en brengt ons onder de macht van de duivel."
Vaak wordt in dit verband 1 Korinthe 8 en 10 aangehaald, waar Paulus spreekt over het nuttigen van vlees dat aan de afgoden geofferd is geweest. Dat lijkt hij niet af te keuren, tenzij de ziaakke broeder daardoor in twijfel raakt.
„Ik vrees dat deze bijbelgedeelten vaak misbruikt worden. In 1 Korinthe 8 en 10 wordt inderdaad besproken of het geoorloofd is om vlees te eten dat eerst bij het altaar van een afgod aan de demonen gewijd is. De zwakken in het geloof binnen de gemeente dachten dat dit vlees nooit gegeten mocht worden. Ze meenden dat het door het offerritueel het eigendom van de duivel geworden was. 1 Korinthe 8 leert dat dit een onjuiste visie is. God blijft de eigenaar. De zwakken hadden deze onjuiste visie, omdat ze nog een "geweten des afgods" hadden. Ze waren bang dat het consumeren van dit vlees hen opnieuw afhankelijk zou maken van de demonen. Zo zal ook een voormalige alcoholist bang zijn dat het drinken van een glas wijn hem opnieuw tot verslaving brengt, hoewel hij op grond van de Bijbel kan weten dat het drinken van wijn op zich niet ongeoorloofd is."

Offervlees
„Paulus wijst de Korinthiërs erop dat deze afhankelijkheid niet bewerkt wordt door het eten van het vlees op zich, maar door het eten ervan in de afgodstempel. Daardoor geeft men zich over aan de afgodsdienst en vertrouwt men zich toe aan de occulte priesters. Door daar te eten laat men zich binden aan de demonen en verbreekt men het verbond met God. Vandaar ook dat men rustig vlees kon kopen en eten dat vanuit een slagerij bij de afgodstempels verkocht werd. Als men zich maar niet had toevertrouwd aan de afgodspriesters, die de middelaars tussen de mensen en de duivelen waren. Dan bleef vlees gewoon vlees. Het gaat in 1 Korinthe 8 dus om het juridische recht om van alle vlees te eten, terwijl het in 1 Korinthe 10 gaat om het verbod dit ook feitelijk te doen in de dienst binnen de afgodstempel. Men begaf zich dan in de door God verboden verborgen dingen van de afgoderij."

Occulte belasting
Leidt het gebruikmaken van occulte geneeswijzen per definitie tot occulte besmetting of belasting van depatiënt?
„In z'n algemeenheid kun je zeggen dat occulte belasting het gevolg is van het naapen van de bekering door de duivel. We zouden de weg der bekering kunnen omschrijven als het zich toevertrouwen aan een predikant, die het instrument is in Gods hand om mensen tot het geloof te bewegen. Hij heeft een bemiddelende functie tussen Gods Woord en de mensen. Het geloof is immers uit het gehoor. Als de Heilige Geest het Woord van de prediking toepast, raakt een mens met eerbied gezegd "besmet" met een nieuw, godzalig leven. Zo is er ook een "bekering" tot de duivel mogelijk. Als men zich toevertrouwt aan een occulte genezer, wiens spreken en handelen ons tot geloof in iets of iemand anders dan God brengt, dan raakt een mens besmet met een verdorven, goddeloos leven. Dit is de werking van de boze geest. We spreken ook wel over occulte belasting in plaats van besmetting, omdat iemand die in deze weg afhankelijk van de duivel wordt, letterlijk belast wordt met allerlei vleselijke zonden, zoals geldgierigheid en ongeremde seksualiteit. De Bijbel spreekt in Handelingen 8 vers 23 over een samenknoping van ongerechtigheid. Nu terug naar de vraag. Het is niet zo dat een consult bij een occulte genezer ons per definitie occult besmet. Er moet wel degelijk sprake zijn van een ons toevertrouwen aan, en afhankelijk maken van zo'n genezer."

Sluipend
„Wel wil ik ervoor waarschuwen dat een occulte besmetting heel ongemerkt kan ontstaan. Ik heb dat zelf tot mijn schade en schande moeten ervaren. Alleen bidden en vasten kan de strik van de satan van ons afdoen glijden. Met klem wil ik daarom iedereen die occulte genezers bezocht, aanraden om dit als zonde voor God te belijden en te breken met deze genezers. Ik mag uit ondervinding zeggen, dat de Heere zo genadig is, dat indien wij onze zonden belijden en laten, Hij ons barmhartig ook deze zonde vergeeft en ons reinigt van alle ongerechtigheid." In de tweede plaats wil ik opmerken dat occult besmet zijn iets anders is dan occultist zijn. Occultisten zijn bemiddelaars tussen duivel en mensen, zoals de afgodspriesters. Er kan bij hen zelfs sprake zijn van bezetenheid, hoewel dat voor een buitenstaander niet altijd merkbaar hoeft te zijn."

Bezetenheid
Hoe beoordeelt u de in charismatische kringen levende gedachte dat voor de bevrijding van bezetenheid hulp nodig is van leden uit de christelijke gemeente die daarvoor een bijzondere gave hebben ontvangen ?
„Dat is een terrein met veel voetangels en klemmen. Ik heb er te weinig studie naar verricht om een gefundeerd oordeel te kunnengeven. Wel heb ik de indruk dat deze zaken in de gereformeerde gezindte te gemakkelijk worden afgedaan. Ook hier kon wel eens een onbetaalde rekening van de kerk liggen. Ik hoop nog altijd dat er mannen opstaan in onze kring die nu eens niet op het gedachtengoed van een historische figuur promoveren, maar op een dissertatie over dit onderwerp. Hoe komt het toch, dat vrijwel niemand onder ons zich daarin verdiept? De op zich terechte angst om in charismatisch vaarwater terecht te komen, zou weleens een list van satan kunnen zijn om ons te distantiëren van alles wat te maken heeft met het gedachtengoed van satan. Terwijl dat een moeras is waarin ook vele kerkgangers dreigen weg te zakken! Zeker in onze tijd, waarin het heidendom weer pijlsnel opkomt. Kunnen wij met Paulus nog zeggen dat satans gedachten ons niet onbekend zijn?"

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen