Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

'Tiara of herdersstaf'

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

'Tiara of herdersstaf'

(Inleiding gehouden door DS. M. V. J. DE CRAENE op de jaarvergadering van de Vereniging 'Protestants Nederland' 16 mei 1981 te Dordrecht).

6 minuten leestijd Arcering uitzetten

Onlangs hoorde ik, het was al grapje bedoeld, dat Johannes-Paulus II een hoogvlieger zou zijn. Dat had er natuurlijk mee te maken, dat men de man zo dikwijls in de lucht vindt en zo weinig op de stoel van Petrus.
Je kunt er om lachen, en dat mag ook, maar je kunt je ook serieus afvragen: waarom is deze paus zo weinig thuis?
Als antwoord daarop zou men kunnen zeggen, dat de paus contact met zijn mensen zoekt om ze des te beter te kunnen begeleiden en leiden. Zo zou hij dan voor de mensen 'het goede herder zijn' willen vertolken in de zin van 'de herder kent zijn schapen en zij kennen hem'. Maar, dan kan je je ook onmiddellijk afvragen: is zo'n kort bezoek voldoende om elkaar te leren kennen? Is er bij al die visites niet te veel de monoloog, de alleenspraak, aan de orde en steeds te weinig de dialoog, de samenspraak, het gesprek?
En als dat niet zo is, hoe kan de paus dan zo halstarrig doof blijven voor de levende kwesties die ook in de gemeenschap die de R.K. kerk is leven. Hoe kan hij er dan telkens in zijn toespraken aan voorbij gaan en - populair gezegd - doen alsof zijn neus bloedt? We kunnen niet anders dan concluderen, dat 'het goede herder zijn' niet verwezenlijkt wordt door de vele reizen van de paus. Maar, waarom gebeuren ze dan wèl? Zoekt de paus vóór alles populariteit? Of speelt de tiara-gedachte, het geestelijk heer en meester zijn van deze aarde, toch nog steeds een rol?

Een enkel woord over wat de tiara is. De tiara is de driedubbele pauselijke kroon, die de hoogste waardigheid van de paus als priester, bestuurder en leraar symboliseert. Het is dus het teken van de hoogste macht, zowel geestelijk als wereldlijk. Dit hoogste gezag werd reeds door paus Bonifatius VIII in zijn bul 'Unam Sanctam' (1294-1303) in de leer over de twee zwaarden uiteengezet. Aan de paus, aldus Bonifatius, werd deze macht door Christus gegeven,^) Deze bul is, zoals geen enkele andere dwaling van de R.K. kerk (de woorden zijn van Küng), nooit teruggetrokken. 2)
De vraag, of de paus door al zijn reizen in de eerste plaats zijn primaat-zijn wil onderstrepen, om pas daarna zijn herderschap te laten meespreken, kan dus gerust bevestigend worden beantwoord. Het gaat de paus allereerst om het benadrukken van het feit dat hij niet de eerste is onder zijns gelijken, maar de enige die boven zijn gelijken staat, in alle opzichten. Dit laat hij ook op verschillende manieren blijken.

Dat deze paus een 'Mariale paus' is behoeft geen betoog. Al zijn bezoeken concentreren zich rond een of ander dubieus (het woord is alweer van Küng) Mariaheiligdom. Dat ik 'dubieus' zeg, heeft zijn reden. De Maria-heiligdommen zijn allen ontstaan naar aanleiding van een zogenaamde 'Verschijning' van de H.Maagd. Zo'n 'verschijning' nu is, volgens de r.k. theologie, 'een bijzondere openbaring' (let hier op het verschil in woordgebruik tussen de rooms-katholieke en de reformatorische theologie). Eén 'bijzondere openbaring' kan volgens r.k. leer nooit worden opgelegd als een 'verplicht' geloofspunt, zodat het ieder vrij staat het verhaal voor waar aan te nemen of naar de prullemand te verwijzen.
Waarom dan toch deze paus altijd zo'n Mariabedevaartplaats bezoekt, is duidelijk als wij hem zien als 'Mariale paus'. Anders is het niet uit te leggen. Het wettigt het vermoeden, dat wij onder zijn pontificaat nog wel eens een nieuw Mariaal dogma zouden kunnen verwachten, zoals bijvoorbeeld 'Maria, medeverlosseres' of 'Maria, koningin des hemels'.

Wat echter van meer belang is, is dat deze paus onverminderd blijkt vast te houden aan zijn persoonlijke onfeilbaarheid als hij als paus spreekt. Hij is zeker niet in het minst bereid dit eens op een interkerkelijk concilie te bespreken. Maar ja, als deze paus zelfs niet met zijn eigen mensen over de onfeilbaarheid wil discuseren, dan zal het eerste zeker niet gebeuren. Toch zit men in de R.K. kerk juist daarom te springen. Juist van dat woord 'onfeilbaar' en van dat begrip wil men af.

Het is duidelijk, dat de onfeilbaarheid van de paus in 1870 niet gedefinieerd zou zijn als toen de 'romeinse kwestie' niet had gespeeld. Wat was er aan de hand? Wel dit: het reeds ineengeschrompelde kerkelijke staatje uit 1860 zou waarschijnlijk geheel in de Italiaanse staat worden opgelost, tenzij men de paus met het aureool van 'onfeilbaarheid' kon omgeven. Ook de toenmalige paus, Pius IX, was hier sterk voor. Na zijn politieke mislukking, de pauselijke staten in ere te herstellen, en na in 1848 weer binnen de enge Vaticaanse grenzen te zijn teruggeworpen, was er een zeer emotionele 'pausverering' ontstaan. Deze verering wist Pius IX, vriendelijk en welbespraakt als hij was (maar theologisch oppervlakkig), sterk uit te buiten. Tenslotte gaven op het Eerste Vaticaanse Concilie ook de tegenstanders van de pauselijke onfeilbaarheid zich gewonnen en de 'infalibilitas papale' was een feit.

Toch ging de wind niet liggen rond het leerstuk van de pauselijke onfeilbaarheid en tot vandaag toe is de strijd hierover in de R.K. kerk niet geluwd. Het komt, zeggen sommige r.k. theologen, alleen aan God toe om onfeilbaar te worden genoemd: Deus qui nee fallere nee falli potest (de God die niet kan bedriegen en Zich niet kan vergissen), en niet aan de paus.

Hoe het in Nederland gaat, heeft onlangs kardinaal Willebrands toegelicht in zijn brief 'Een jaar later': 'De toestand in de Rooms-Katholieke kerk van Nederland is in het afgelopen jaar vlug verslechterd. De hoop op herstel van de eensgezindheid, waartoe de bisschoppen begin vorig jaar in Rome met de paus een bijzondere synode hebben gehouden, is de bodem ingeslagen.'
Dat is ook geen wonder, als je bijvoorbeeld leest in 'Vrij Nederland' van 18 februari '81 dat de paus tegen bisschop Gijsen gezegd zou hebben (volgens de geheime dekennotulen van 25 september 1980) dat hij (Gijsen) moest blijven doorgaan in de lijn waarin hij bezig was. Hij moest zich dus blijven verzetten tegen zijn collega's om zijn eigen lijntje, of moeten we zeggen de lijn van Johannes-Paulus II, door te trekken. Door verder zich conservatief op te stellen in alle kerkelijke zaken. Waarschijnlijk heeft Willebrands niet voldaan aan de wens van Rome om de Nederlandse kerkprovincie terug te brengen binnen de conservatieve roomse traditie en probeert men het nu via, via.

Ik wil dit referaat besluiten met de titel ervan in vragende vorm u allen voor te leggen: Tiara of Herdersstaf? En ik ben er zeker van, dat u de echte Herdersstaf van de enige Goede Herder, onze Heer Jezus, verkiest boven de tiara.1) Zie hierover mijn artikelen over de oorsprong van het primaatschap van de paus in PN van januari, maart, april en mei 1980.

2) Küng: 'Onfeilbaar?' pag. 27.

Dit artikel werd u aangeboden door: Protestants Nederland

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van maandag 1 juni 1981

Protestants Nederland | 12 Pagina's

'Tiara of herdersstaf'

Bekijk de hele uitgave van maandag 1 juni 1981

Protestants Nederland | 12 Pagina's