Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

"David was een statussymbool voor z'n ouders"

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

"David was een statussymbool voor z'n ouders"

Willie van Dma werkte een jaar au pair in een "echt" Amerikans gezin

18 minuten leestijd Arcering uitzetten

De cola- en hamburgercultuur in Amerika is berucht. Willie van Dam ondervond het letterlijk aan den lijve en kwam tien kilo aan. Ze werkte een jaar au pair in New Jersey bij een vader die altijd voor de televisie zat, een moeder die,,recht had op een eigen leven" en een zoontje van 10 dat geen tijd had om kind te zijn.<br />

Eigenlijk vermoedde niemand in de omgeving van Willie van Dam dat haar baan haar niet beviel. Vier jaar lang probeerde ze als kleuterieidster haar klas wat bij te brengen. Als haar collega's na de vakantie opmerkten dat het toch wel fijn was om weer te beginnen, knikte Willie braaf. Ondertussen was ze met haar gedachten al een eind in de toekomst: op je 59e kon je in de VUT gaan en dan zou ze doen wat ze leuk vond. ,,Dat kan natuurlijk niet, zo kunjeje werk niet doen," lacht Willie (25) nu.,,Ik wist na de mavo niet wat ik verder wilde doen en toen zeiden ze in m'n omgeving: jij kunt zo leuk met kinderen omgaan, jij moet maar kleuterleidster worden. O, dacht ik, ga ik leuk met kinderen om? Nou, dat zal dan wel. Dus ik heb drie O jaar O. K. gedaan en kon op de school waar ik gekweekt had meteen aan de slag gaan. Je mag het niet zeggen, maar eigenlijk vond ik het verschrikkelijk dat ik direct werk had. Ik was liever een poosje werkloos geweest, dan had ik kunnen nadenken over wat ik precies wilde doen. Tegen m'n ouders durfde ik niet te zeggen dat m'n werk me niet beviel, want zij hadden per slot die opleiding van drie jaar betaald."

Advertenties
Uiteindelijk hield Willie het toch niet meer uit en schreef ze stiekem op zes advertenties uit de Telegraaf waarin Amerikaanse gezinnen een meisje vroegen. Bij vier van de zes kon ze meteen komen. ,, Er gaan zo veel jongelui een jaartje naar het buitenland, dat wilde ik ook doen. Ik dacht, als ik dan terug kom weet ik precies wat ik wil worden. Toen ik die brieven kreeg had ik nog niks gezegd op school, rn'n ouders had ik inmiddels wel wat verteld. Op de morgen dat ik de ontslagbrief voor het bestuur op de post deed, in januari '85, heb ik ten slotte heel voorzichtig tegen de hoofdleidster gezegd dat ik per 1 mei van dat jaar ontslag had genomen. Ze was heel verbaasd want ze had ook nooit gemerkt dat ik er niks aan vond. Achteraf gezien heb ik wel een beetje roekeloos gehandeld, want ik heb wel enge verhalen gehoord van mannen die een advertentie zetten en schrijven dat het voor een gezin is, maar in Amerika blijkt dat er geen gezin is en dat hij prostituees nodig heeft. Maar ik had wel referenties gevraagd hoor. De baas van meneer Louis is een Nederlander, de president van Aegon. Die heeft me gebeld en gezegd dat Richard Louis al tien jaar directeur bij hem was en dat het voor zo ver hij wist aardige mensen waren."

Ongelovig
Vlak voor ze vertrok las Willie in Terdege een interview met de echtgenote van ds. Hamstra, die ook naar Amerika zou vertrekken. Ze zouden ongeveer een half uur bij Willie vandaan komen te wonen en Willie vroeg nog snel hun adres op.,, Ik dacht, stel je voor dat ik het bij de Louisen helemaal niet naar m' n zin heb, waar moet ik dan heen? Het waren supermoderne joden met heel andere principiële opvattingen dan ik. Hij was zo ongelovig als een kachelpijp en z'n vrouw was heel modern joods. Een kennis van hem was filmactrice geweest, maar die had haar carrière eraan gegeven en ging nu naar de kerk. Met haar kon ik mooi meegaan naar de kerk, vond Louis. Ik had namelijk geschreven dat ik christelijk was en zondags vrij wilde hebben. Maar ik kon hen niet aan het verstand brengen wat nou " hervormd" was. Dus ik ging met die kennis van hen mee naar de kerk. Het bleek een oecumenische gemeente te zijn en wel zó oecumenisch, dat iedereen zich er thuis moest voelen. Er werd dus niet gebeden, want sommige mensen konden daar niet tegen. Er werd niet uit de Bijbel gelezen, want sommige mensen konden daar niet tegen. Er werd niet gezongen, want sommige mensen konden daar niet tegen. Enzovoort. Ik voelde me er helemaal niet thuis en toen ik dat tegen Richard vertelde, pakte hij het telefoonboek en zocht een andere kerk op. Presbyteriaans, dat zou het dan wel zijn. Daar leek het wel meer op een kerkdienst, maar ik voelde me er toch niet thuis."

Ontzettend lief
Ten slotte vroeg de Hollandse au-pair of ze op zondag niet naar Clifton mocht, waar in de Free Presbyterian Church ds. Hamstra preekte. De familie Louis vond het best en Richard bracht haar halverwege; met een diaken van ds. Hamstra reed ze verder naarClifton. .Jkhadhet daar toch zo naar m' n zin. Ik ben zelf hervormd en dat is een christelijk-gereformcerde gemeente, maar ik voelde me er echt thuis. Soms kreeg ik de auto mee van Richard, maar meestal werd ik opgehaald door Peari Fagervik, een ontzettend lief mensje. Als ze zelf echt niet kon omdat ze bijvoorbeeld ziek was dan belde ze iemand anders om me op te halen. Haar man was een Noor of Zweed, zelf was ze Amerikaanse. Maar ik geloof dat haar voorouders Hollanders waren. Tussen de diensten was ik heel vaak bij Pearl, ook wel bij de Hamstra's of andere kerkgangers, 's Avonds na de dienst vroeg iedereen of ik al vervoer terug had,,,want anders wilden zij me wel brengen". Als ik dat niet gehad had, iedere zondag de kerkdiensten, dan had ik het niet volgehouden. Daar had ik van tevoren best meer over mogen nadenken... Iedereen van de kerk at en dronk koffie bij iedereen, de kerk hing van koffie drinken aan elkaar. Dat doen de Amerikanen niet. Na de ochtendkerk gaf ds. Hamstra catechisatie aan de kinderen en de ouders dronken koffie bij mevrouw Hamstra."

Vertalen
Behalve zondagen telt de week ook nog zes andere dagen. Dan lag Willies taak in New Jersey (bij New York), bij de familie Louis. Aanvankelijk had ze er moeite mee de mensen te verstaan en omgekeerd. ,, Ik dacht: ik kan good morning, good evening en thankyou zeggen, het zal wel lukken. Maar dat viel tegen, ik was de eerste paar weken echt doodmoe, m'n hoofd tolde. ledere zin van hen ging ik in m'n gedachten vertalen en als ik wat terug wilde zeggen moest ik dat ook eerst vertalen. Ik was er bekaf van. Het heeft een maand of vijf, zes geduurd voor ik echt in het Engels dacht. Maar als ik even met thuis had gebeld en aan Deena (de echtgenote van Richard -AdB) wilde vertellen wat ik gezegd had, begon ik zonder erg weer in het Nederlands. Dan keek ze me heel verbaasd aan!"

Niet thuis
Mevrouw Louis was het grootste deel van de dag niet thuis omdat ze een baan had. Ze werkte voor een Israëlische organisatie voor gehandicapte kinderen en Willie werd dan ook grotendeels belast met de verzorging van Deena's tien jaar oude kind. ,,Davids moeder was al z'n leven weg. Ik haalde hem uit school, dan gingen we eerst een ijsje eten bij Friendly's, dat hoorde zo. Daarna moest ik hem naar baseball-oefeningen brengen, of naar paardrijden, of naar racefietsen, of naar de 'catechisatie'. Daar moest hij onder andere Hebreeuws leren, want een joods jongetje wordt op z' n dertiende of veertiende jaar Bar Mitswa en dan moeten ze Hebreeuws kunnen lezen. Z'n moeder was daar heel trouw in, al was ze dan modern joods, en z' n vader hobbelde wel mee." Verder moest Willie het huishouden doen en voor de maaltijden zorgen. Als David niet naar sport of catechisatie ging, stond er wel een bezoek aan een of andere specialist op het programma, want als Amerikaan ga je natuurlijk niet naar de gewone tandarts, dat moet een specialist zijn. ,,0f hij moest naar de oogspecialist of de psycholoog, hij was bijna nooit's avonds thuis. Het was een vreselijk vervelend ventje, hij stal ook, daarom moest hij naarde psycholoog."

Statussymbool
,,Hij moest arts worden, of advocaat. Omdat hij daarvoor niet goed genoeg kon leren kreeg hij bijles. Hij was voor z" n ouders echt zo' n Amerikaans statussymbool: onze zoon wordt arts. Op een keer had hij tegen z'n moeder gezegd dat hij kok wilde worden. Ze was er helemaal ontdaan van en kwam naar me toe. Toen ik zei dat er in de dure Franse restaurants —ze dweepte met Parijs en Frankrijk, vanwege de mode— toch beroemde chefkoks waren, gaf ze dat wel toe, maar toch... Ze lag er 's nachts wakker van. David mocht geen kok worden. David had geen tijd om kind te wezen. Mijn broertjes speelden met autootjes en scheurden op een damesbrommer door de modder, maar David moest achter de computer zitten, met videospelletjes spelen, op de tv naar astronauten kijken en van alledaagse dingen snapte hij niks. M'n broertje van 15 had hem eens folders en stickers van tractors gestuurd, maar hij wist niet wat hij ermee moest, hij legde het weg. Z'n huiswerk, z'n strafwerk, hij deed het op de computer."

„Ik hou van je..."
,, Dat hij zo vervelend deed was eigenlijk om aandacht te vragen, want dat kreeg hij nooit. Alsz'n moeder thuis was zat ze aan de telefoon. Ik zei wel eens dat hij aandacht nodig had en daarom zo lelijk deed, maar dan zei ze: Ik moet toch ookm'n eigen leven hebben? Ze zei wel honderd keer op een dag, ,ik hou van je" tegen hem, maar dat is daar zo' n standaarduitdrukking. Ik moest hem opvangen, ik was kleuterleidster geweest, ik had ervoor geleerd. Op een keer, ik was er toen ongeveer een halfjaar, was Richard het land uit en Deena ook. David was ontzettend vervelend en gooide me op een gegeven moment met aardappels in het gezicht. Ik gaf 'm toen een paar flinke draaien om z'n oren en daarna was-ie heel lief. 's Avonds haalden we z'n vader op en er was niks aan de hand. Maar 's nachts kwam z'n moeder thuis en daar begon-ie toch te klagen tegen Praten over je recht", dat is typisch Amerikaans" haar, dat ik 'm geslagen had en dat ik heel boos op 'm was en zo. Nou, pa op hoge poten naar mij toe en die begon te schelden. ,,Als er geslagen moet worden dan doen wij het wel!" Afijn, ik zei dat het pure zelfverdediging was en uiteindelijk begreep hij het wel. Maar ma ging zo te keer, die stond maar te schreeuwen, daar was niet tegenin te gaan. ,,Hij had wel een hersenschudding kunnen hebben en of ik niet wist datje kinderen nooit mocht slaan". Ze sloeg hem zelf ook altijd, dat mocht dan blijkbaar wel."

Recht
,,David was een aangenomen kind en dat wist hij ook. Maar als zij op hem stond te schelden en riep: „Ik ben je moeder en ik zeg datje nu naar buiten moet!" dan zei hij nooit: je bent m' n moeder niet. Dat dacht ik soms wel, dan voelde ik het al aankomen, maar het gebeurde nooit. Hij zei altijd: ,,Ik heb er recht op om in dit huis te zijn." Dat is echt Amerikaans, altijd praten over je '' recht''. Dan riep zij weer dat ze er recht op had om rustig in huis te kunnen zijn en zo ging dat tegen elkaar op. Maar David was, ook als-ie kwaad was, altijd heel sluw, berekenend. Zij niet, zij verloor dan haar verstand leek het wel. Ik had soms echt meelij met David: pa en ma weg, en hij ging in z' n eentje in de basement (kelder) spelen, ballen of fietsen. Daar was het nogal koud, maar hij kwam altijd naar boven om te vragen of ik bij hem kwam. Dan wilde hij praten en hij wist dat ik luisterde. Vaak had hij het dan over heel serieuze dingen, over geloof, ziekte en dood."

Televisie
,,Hij kreeg duizenden speelgoeddingen, maar als ik z'n speelkamer opruimde kwam ik zo veel tegen dat hij nooit had uitgepakt, een gloednieuw horioge, lego, kleurboeken, videospelletjes. Hij kreeg wel veel van z'n ouders, maar ze bemoeiden zich nooit met hem. Ma moest écht telefoneren en pa moest écht voetballen zien. In Amerika zijn overdag ook tv-uitzendingen, daarom is het in de huizen meestal tamelijk donker. En als ma voor de tv zat en David wilde een ander programma zien, dan moest hij maar in de keuken gaan kijken. Kwam-ie even later terug: pa zat in de keuken voor de tv. Nou, dan moest David maar in de slaapkamer gaan kijken. Ik ging vaak met hem op pad, fietsen, voetballen, baseball spelen, een tent opzetten in de tuin, enzovoort. Dan was hij echt lief. Deena zei wel eens tegen me:,, Kun je niet langer blijven? Al die verschillende huishoudsters, dat is zo slecht voor 'm." Vóór mij waren er al zeven geweest. En als ik dan zei: Ja maar jij bent z'n moeder, was haar antwoord: Ik heb toch recht op m'n eigen leven?"

Koelkast
Het gezin Louis was niet het enige waar men zeer weinig contact met elkaar en de kinderen had. Volgens Willie staat op visite gaan in Amerika gelijk aan tv kijken. ,,Ik vertelde wel eens dat in Holland iedereen -ik overdreef natuurlijk- altijd om tien uur, om drie uur en 's avonds om acht uur koffie drinkt. Dan keken ze heel verbaasd. Als je dorst hebt loop je toch naar de koelkast. Ja, zei ik, maar je drinkt niet alleen koffie omdat je dorst hebt, maar ook omdat je met elkaar wilt praten. Praten? Dat doe je toch niet thuis, dan moetje uit eten gaan, volgens de Amerikanen. Maar daar zijn de kinderen niet bij. Als je ergens komt, bij wildvreemden, zeggen ze in het gunstigste geval: daar staat de koelkast en daar staan de kopjes. Dan kun je voor de tv gaan zitten. Ze bieden je niets aan. Als je zin in iets hebt loopje naar de koelkast. De koelkasten daar springen uit elkaar van de ijsklontjes. Bestel je op een terrasje een glas cola, dan zit dat halfvol cola, de rest is ijs. Ik zei —echt Hollands— dat ik dat jammer vond van het geld, maar nee, dat móest juist zo." 

Hamburgers
,,Wat ze wel samen doen is pizza's en hamburgers eten. Zoals wij wel eens een patatje halen, maar dan tien keer zo erg. Langs de snelweg staat om de tien meter een hamburgertent, MacDonalds, Friendly's, Burgerking, Kentucky Fried Chicken, allemaal van die ketens. Zitje in de auto en ben je 'pas' overeen half uur thuis om te eten, dan kun j e eigenlij k net zo goed even een pizza en hamburgers halen, dan heb je 't meteen. Daarvoor moetje dan wel een uur in de rij staan maar dat geeft niet. En overal moet ketchup bij en macaronisaus en spaghettisaus. Ik deed daaraan mee, ik vind het leuk om me aan te passen aan de gewoonten van een land. Maar ik woog daar wel zo'n tien kilo meer dan hier. Ik moest dus andere kleren kopen. Later heb ik die allemaal weggegeven of weggegooid, want het waren zulke knalkleuren. Dat draagt iedereen daar en ik wilde het niet echt kopen, maar het ging vanzelf. Het was daar heel gewoon, een jongen met een knalrood overhemd en een gele stropdas was een keurige knul."

Vette rauwkost
,,Toen ik hierin Nederland terug kwam dacht ik dat iedereen afgevallen was, al waren ze nog net zo dik als altijd. Maar Amerikanen zijn zó dik, een Nederianderzou in zo'n geval de straat niet op durven, maar zij schamen zich er ook niet voor. Hamburgers, pizza's, ijs en cola is net zoiets als bij ons boerenkool, aardappels en boon^es. En ze eten veel rauwkost, want dat is gezond! Er gaan wel allemaal verschillende vette sausjes over, maar rauwkost is goed. Soms eten ze bij de salade nog aardappels. Die worden in de schil gekookt en die schil eten ze ook op. De eerste dag stond ik aardappels te schillen en toen riep mevrouw Louis dat het niet hoefde. Ja maar ik doe het heel dun, zei ik. Nee, niet schillen, de schil is heel gezond. Nou, dan was ik 'm wel goed af, zei ik, maar dat hoefde niet want dat hadden ze in de winkel al gedaan. En vitamientjes slikken hè. Als je opstaat meteen vitamine C nemen, kalktabletten en ijzer en nog meer, dat is gezond." Tijdens haar Amerikaanse jaar had Willie weinig contact met jongelui. In haar omgeving kwam ze die niet veel tegen en in de kerk evenmin. Het viel haar vooral op in het buurtzwembad.,,ledere buurt heeft z' n eigen zwembad, daar kun je lid van worden en dan kun je er dag en nacht terecht. Ik zag daar alleen maar huisvrouwen en kinderen. Maar die gaan het water niet in: de kinderen spelen wat aan de kant en de dames liggen eromheen. Afijn, ik had zo de ruimte."

Baseball
,, Ik vroeg of ze' s winters ook schaatsten. Ja hoor, heel veel. Toen het winter was zag je nooit een kip. Nou ja, ergens in de verte een paar. Dat zei ik tegen David en hij begon meteen: Kijk daar, wel vijf! En daar, tien! Ik zei toen dat er bij ons in dat geval wel vijftig te zien zouden zijn. Ze doen in Amerika eigenlijk alleen aan baseball, dat is de nationale sport. Wie geen baseball speelt is geen Amerikaan, maar ik vind dat zo' n akelig luie sport.' t Is net zoals bij ons honkbal: eentje rent en de rest staat in het veld of zit aan de kant. De kinderen zijn nog niet geboren of ze Ieren al baseball spelen. Ze gaan niet naar een school waar goed wordt les gegeven, maar waar een goed baseballteam is. Bowlen is ook zo'n luie sport, dat doen ze ook ontzettend veel. Dat is gewoon een deel van hun leven, van hun opvoeding, 't Is gemakzucht. Datziejeop de scholen voor voortgezet onderwijs ook zo duidelijk: daar zijn geen fietsenhokken, maar parkeerplaasten. Die staan vol met sportwagens van de leerlingen. Hebben ze geen auto dan worden ze door pa gebracht met de slee.''

Emigratiepapieren
,,Maar aan de andere kant: de leerlingen krijgen heel moeilijk een studietoelage van het rijk, dus niet zo gemakkelijk als bij ons. Alle vrije tijd hebben ze soms over voor een baantje om de studie te kunnen bekostigen. De scholen zijn de hele zomer gesloten, niet alleen vanwege de warmte, maar ook omdat de leerlingen dan werken om de studie te kunnen betalen.'' Ondanks alle vreemde dingen die ze in het Amerikaanse volksleven ontdekte, was Willie vast van plan er te blijven. Niet bij de familie Louis, al wilde die dat graag.,,Ik vond het een prachtig land, vrij, geen geroddel, ik kon er op een bank komen werken, waar ook een dochtervan ds. Hamstra werkte. Ik zou voor een paar maanden terug gaan naar Nederland om m'n emigratiepapieren in orde te maken. Maar na een poosje vond ik toch dat ik voor m'n familie moest blijven. Niet dat ze me gedwongen hebben hoor. Ik hoorde wel van mijn schoonzus dat vooral mijn vader het er erg moeilijk mee had. Tegen mij zei hij dat niet, hij was bang om me te beïnvloeden, 'k Heb er lang over nagedacht en heel veel gepraat en ten slotte besloten om hier te blijven. Ik moest er zo ontzettend aan wennen, ik was Amerika als mijn eigen land gaan zien, ik zou vooriopig bij Peari in huis kunnen komen..."

Operatieassistente
,, Ik voelde wel dat het een goede keus was om hier te blijven, maar ik heb er maanden over gedaan om weer aan dit idee te wennen. Ik ben bij m'n vriendin in Dordrecht gaan wonen en had na vier weken werk via een uitzendbureau. Daarna ben ik vijf weken werkloos geweest en ik wist nog niet wat ik wilde. Ik zat hier maar wat op het flatje te koekeloeren. Na een poosje kon ik in een ziekenhuis aan de slag als schoonmaakster op de operatieafdeling. En toen ik het werk van die operatieassistentes zag dacht ik: ja, dat wil ik worden. Daarvoor bleek ik scheikunde en natuurkunde op havoniveau te moeten hebben. Met scheikunde ben ik nu bezig en per 1 mei ben ik als aspirant-operatieassistente beginnen. De schoolopleiding begint in september. In juni '86 ben ik in Nederland teruggekomen en pas in november begon ik mijn toekomst weer hier te zien. Daar ben ik nu ook tevreden mee, ik voel me weer echt Nederlandse." Maar de brief van de Amerikaanse bank, waarin staat dat ze daar aan de slag kan, heeft Willie nog niet weggegooid.

Dit artikel werd u aangeboden door: Terdege

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van woensdag 5 augustus 1987

Terdege | 60 Pagina's

Bekijk de hele uitgave van woensdag 5 augustus 1987

Terdege | 60 Pagina's