TER OVERWEGING

Alister McGrath, De toekomst van het Christendom. Uitg. Kok Kampen 2010, 188 blz. , €19,90.

De vermaarde Engelse evangelicale theoloog Alister McGrath is een zeer vruchtbaar auteur. In dit boek ontvouwt hij zijn gedachten over de toekomst van het Christendom. In het eerste hoofdstuk brengt hij enige ‘uitdagingen’ en ‘mislukkingen’ van de twintigste eeuw in kaart. Onder het kopje ‘uitdaging’ (= gevaar) voert hij de Armeense genocide op, als gerichte aanval op christenen, wat tot dan toe een onbekend verschijnsel was. Bij ‘mislukkingen’ denkt hij met name aan het verlies aan geloofwaardigheid van de kerk in de jaren zestig van de vorige eeuw, toen de heersende gedachte was dat het Christendom diende te moderniseren dan wel te verdwijnen. Kerk en theologie gingen er toen in mee.

Daarmee is de toon gezet. McGrath herhaalt zijn bekende voorspelling dat het onwaarschijnlijk is dat de traditionele kerken, met name de protestantse, in Europa zullen overleven. Alleen de kerken die door evangelische of charismatische spiritualiteit zijn beïnvloed geven nog tekenen van leven of groei. Elders in de wereld zien we een ander beeld. Waarom groeit de kerk in Korea en in Zuid-Amerika? McGrath schrijft het daaraan toe dat het christelijk geloof in een bepaalde vorm aansloot bij de eigen identiteit in afgrenzing tegen de onderdrukkende macht. De theologie in onze westerse wereld is ook veel te aangepast, namelijk aan het heersende gevoel van algemene geldigheid van ons wetenschappelijke denken. De theologie is het vermogen kwijtgeraakt om over de dingen van het geloof zo te spreken dat anderen er de indruk aan overhouden dat het om iets levends en werkelijks gaat.

Het boek is geen Studie met een heldere vraagstelling en opzet, maar bevat wel een aantal behartigenswaardige observaties en een boodschap die we maar beter niet naast ons neer kunnen leggen.

Benno van den Toren, Doordenken over de mens. Uitg. Boekencentrum Zoetermeer 2010, 65 blz., €8,90.

Dr. Van den Toren, jarenlang mede in dienst van ‘onze’ zending docent aan de Theologische Faculteit in Bangui, maar inmiddels docent dogmatiek in Oxford en bijzonder hoogleraar aan de Vrije Universiteit, legt hiermee het tweede deeltje in een ‘apologetische reeks’ op tafel. Het eerste ging over ‘Doordenken over God’. In een achttal hoofdstukken met Studie- en gespreksvragen bespreekt hij diverse aspecten van het mens zijn in Bijbels licht. De centrale thema’s als ‘beeld van God’ en zondaar zijn gaan voorop, maar de andere helft van het boek is gewijd aan actuele thema’s, zoals liefhebben, rijkdom en armoede, gehuwd of ongehuwd enz.. Een waardevol en bruikbaar deel in een serie, waar nog het nodige moois van verwacht mag worden.

Dr. WH. Velema, Met verstand en hart. Christelijke ethiek in de praktijk. Uitg. De Banier Apeldoorn 2010, 104 blz., € 9,95.

In dit boekje is een selectie van de artikelen die prof.dr. WH. Velema in de loop der jaren voor het Reformatorisch Dagblad geschreven heeft gebundeld. Het gaat dus niet om uitvoerige wetenschappelijke betogen, maar om korte, praktische bijdragen. Het eerste artikel heeft als thema ‘De reikwijdte van de ethiek’, en het achttiende en op één na laatste ‘Knel-punten in de medische ethiek’. Daartussenin passeert een scala van onderwerpen de revue, zoals ‘Ruimte voor hernieuwd trouwen’, ‘Bij het sterven van een ongeboren kind’ en ‘Therapeutisch klonen’. Wie prof. Velema door de jaren heen gevolgd heeft in zijn ethische werk, zal hier het nodige herkennen. Ongeveer in het midden van het boekje staat de bijdrage over ‘Vergeven met littekens’. Hier klinkt een behoedzaam en pastoraal geluid, dat het hart van alle christelijk-ethische bezinning dient te zijn.

Henk Vreekamp, De tovenaar en de dominee. Over de verschijning van God. Uitg. Boekencentrum Zoetermeer 2010, 318 blz., € 19,90.

Dr H. Vreekamp, zoon van de Veluwe, emerituspredikant – hij was gemeentepredikant en predikant voor Kerk en Israël (studiesecretaris) -, laat in dit boek allerlei lijnen uit zijn leven samenkomen. Voor wie hem – zoals ik – persoonlijk en in zijn werk door de jaren heen heeft gevolgd, is het een welkom boek. De puzzelstukjes vallen in zekere zin op hun plek. Verschillende van Vreekamps eerdere publicaties komen hier terug, zoals zijn proefschrift over de Vreze des HEREN als bron van leven en oorsprongswoord in de theologie en zijn boek Gedachten over gedenken, over liturgie in de ontmoeting met Israël. Zijn boek Zwijgen bij volle maan, met de ondertitel: “Veluwse verkenning van Edda, Evangelie en Tora’, liet een andere Vreekamp zien. In dit boek komen ze allemaal bij elkaar.

Vreekamp is van huis uit diep gestempeld door een bevmdelijke vroomheid, maar gaandeweg is hij zich ook bewust geworden van zijn heidense wortels. De ‘tovenaar’ uit de titel is zijn overgrootvader, die in het dorp Hoevelaken bekend stond als tovenaar. Hij staat voor het heidendom dat zich aandient in aloude mythen en gloednieuwe mystiek (aldus de kernachtige samenvatting op de flap). De dominee is hijzelf, zij het dat deze dominee heel existentieel heeft ontdekt dat hij de tovenaar in zich meedraagt.

Heel fraai – en misschien wel het boek en de auteur typerend – is Vreekamps suggestie om de Heidelbergse Catechismus ieder jaar aan de orde te laten komen, te beginnen met advent, waarna rond Kerstmis het stuk van de verlossing begint en rond Pinksteren het gedeelte over de dankbaarheid opgeslagen wordt.

De tovenaar en de dominee is geen studieboek in de eigenlijke zin van het woord, al ligt er veel Studie en doordenking aan ten grondslag, maar eerder een leesboek, om van voren naar achteren te lezen – en weer terug, zoals ook het leven zelf zich vertoont.

Ds. P. den Butter, De hoop bleef leven. Over de koningen van Juda II. Uitg. Den Hertog Houten 2011, 256 blz., €28,50.

Ds. Den Butter heeft de kracht ontvangen, zowel lichamelijk als geestelijk, om naar de wens van zijn hart zijn trilogie over de koningen van Israël en Juda te voltooien. Opnieuw is duidelijk, en terecht stelt hij dat in het voorwoord voor het voetlicht, dat er sprake is van heilsgeschiedenis: de Here is in het Oude Testament bezig om de komst van zijn Zoon naar deze wereld voor te bereiden. De door de auteur gekozen titel getuigt van de hoop die zo groeit en die niet beschaamd wordt. God verlaat zijn volk niet, ook en zelfs niet wanneer het Hem verlaat.

Ds. P. van Zonneveld, Brieven voor ouders. Uitg. De Banier Apeldoorn 2011, 136 blz., € 9,95.

De Bijbel leerst ons van hoeveel invloed de relatie is tussen ouders en kinderen. In de Schrift worden ons verschillende voorbeelden gegeven van godvrezende ouders, maar ook van ouders die hun kinderen helaas niet voorgingen in een godvrezend leven. De gevolgen die dat heeft voor de opvoeding worden dan door de Heilige Geest niet verzwegen. Zo is de relatie tussen al of niet gelovige ouders enerzijds en al of niet gelovige kinderen een complexe relatie. Ds. Van Zonneveld, chr. geref. emerituspredikant te Nunspeet, schreef een aantal ‘brieven’ aan ouders, en nam daartoe telkens een Bijbelse figuur als uitgangspunt. Zo klinken waarschuwende én bemoedigende woorden. Het staat niet in het voorwoord, maar als ik mij niet vergis is e.e.a. een bundeling van eerdere artikelen in Beumar het Pand. Dan zijn ze nu toegankelijker geworden, en dat is winst.

Ds. A. van Heteren, ds. P. Roos en ds. A. van de Weerd, Voor altijd getroost. Kort uitleg van de Heidelbergse Catechismus. 395 blz., € 23,50.

Bij de voorbereiding op de leerdiensten willen predikanten graag gebruik maken van oud materiaal dat al sinds lang zijn waarde heeft bewezen, maar ook van nieuw materiaal dat verfrissend op het studeerkamerwerk van invloed kan zijn. Zo kan men dit boek ter hand nemen, waarin geen (verkorte) preken staan – de auteurs vinden met recht en reden dat daarvan genoeg voorhanden is in reformatorische kring -, maar dat men kan gebruiken als naslagwerk om de zondagse catechismuspreek voor te bereiden. Vraag na vraag wordt van kanttekeningen en diepteboringen voorzien. Dat is een heel werk geweest en daarvoor verdienen de schrijvers waardering en respect. Als het gaat om de hoofdindeling Constateren zij met leed dat ‘er een kramp ontstaan’ is bij sommigen. Ze willen niet ‘een lange weg met stations’ op (blz. 28). Die overtuiging spreekt ook in de daarop volgende hoofdstukken en daarmee kunnen we goed verder. Telkens worden bij het behandelde stukje van de HC enkele Stellingen genoemd, om te prikkelen tot doordenking.

G.C. den Hertog (red.), Correlatie. Tussen bijbelwetenschap en systematische theologie. Uitg. TU-Apeldoorn 2010, 75 blz., € 10,-.

Op 28 en 29 juni 2007 werd aan de Theologische Universiteit in Apeldoorn een conferentie gehouden met als thema de titel van het nu verschenen boekje. Men kan de bijdragen van deze dagen nu rustig lezen en nog eens op zich in laten werken. Het was indertijd een gezamenlijk initiatief van de VU en de TUA én van het Calvin Theological Seminary uit Grand Rapids. De wortel voor deze bezinning lag bij de gereformeerde theoloog G.C. Berkouwer (1903-1996). Hij ging uit van een strikt volgehouden correlatie van geloof en openbaring en schreef zo zijn dogmatisch werk: hij wilde Bijbelwetenschap en systematische theologie zó bij elkaar houden dat er sprake is van wederzijdse uitwisseling en correctie. En vandaag? De ontwikkelingen laten soms het tegenovergestelde, een boedelscheiding zien. Tijdens de conferentie werd bezien of er toch weer een ‘brug’ tussen beide kan komen. Of dat gelukt is…? Er zal nog een vervolg nodig zijn, aldus de redacteur (blz. 8).

Ben van de Ven, Een sieraad voor de Heer. Kathedralen en basilieken in Nederland. Uitg. Walburgpers Zutphen 2010, 190 blz., € 24,90.

Een schitterend uitgevoerd kijk- en leesboek. Foto’s van Godsgebouwen van binnen en van buiten, met mooie details, en teksten daarbij waarbij interessante gegevens over de historie en de iconografie ervan worden vermeld. Nederland kent 7 kathedralen (o.a. Utrecht, Den Bosch, Roermond) en 21 basilieken (o.a. Zwolle, Oldenzaal, Raalte, Hulst). Een heldere uitleg van beeldtaal en symboliek. Want het klopt wat op de achterkant van het boek staat: ‘de afbeeldingen gaan pas écht leven als je het boeiende verhaal erachter kent’.

Dr. A.A. Teeuw, Vasten en minderen. Hoe vasten van betekenis veranderde. Uitg. Groen Heerenveen 2011, 144 blz., € 12,50.

Net aan het begin van de lijdenstijd – vanouds de vastentijd – 2011 verscheen dit instructieve boekje in de Artios-reeks. Het biedt een Bijbelse doorlichting van het vasten, de geschiedenis ervan in de kerk (met name de verschilpunten tussen Rome en Reformatie), en een actuele handreiking met de bedoeling om dit gebruik weer in het centrum van het Christenleven te plaatsen. Dat laatste is niet overbodig, want men krijgt niet de indruk dat dit echt leeft in de gereformeerde gezindte. Dat bleek mij ook weer eens toen ik het boekje gebruikte voor een preek over het onderwerp, op de biddag. Ik wil met name aandacht vragen voor het Bijbelse gedeelte: de auteur toont aan dat er een verschuiving is met de wisseling van de testamenten: in het OT is vasten een aspect van het toonbaar maken van boete en betrouw, in het NT is het een teken van dankbare toewijding – en dat kan dus ook heel goed buiten de lijdenstijd!

John Edwards, De Tien Geboden voor vandaag.

Jonathan Edwards, Die God leeft nog. Uitg. De Banier Apeldoorn 2010/2011, 335/129 blz., € 19,95/14,90.

Je moet er op internet even voor googelen, maar dan kom je er achter wie Edwards is: geboren in 1941, Engelse nationaliteit, geestelijk leider binnen de Evangelical Church. De voorbeelden in zijn boek doen het al vermoeden, maar duidelijkheid boden achterflap en voorwoord niet. Het boek biedt een duidelijke, strikte uitleg en (waar nodig radicale) toepassing van de Tien Woorden. Daarbij komen zowel de oudtestamentische context als de hedendaagse toepassing aan bod.

Uit een heel andere tijd stamt zijn naamgenoot Jonathan: de 18e eeuw namelijk. Hij was een Amerikaanse opwekkingsprediker en hij beschrijft in zijn boek hoe in zijn gemeente in een tijdsbestek van enkele maanden vele mensen tot bekering kwamen. En dat in omstandigheden die daar allerminst geschikt voor leken te zijn: er was veel dwaling en de noodzaak van wedergeboorte en bekering werd nauwelijks gehoord. Maar de Geest gaat soms ongedachte wegen!

Thomas Watson, Geestelijke vreugde. Gedachten over Psalm 1 vers 2.

Ralph Erskine, Volhardt in het gebed. Veertien preken. Uitg. Den Hertog Houten 2011, 126/212 blz., € 14,50/19,90.

Wulfen Floor, Rijpe tarwe. Oefeningen. Uitg. De Groot Goudriaan 2011, 272 blz., € 24,90.

Drie boeken uit de schat van de kerk der eeuwen, uit de 17e resp. 18e resp. 19e eeuw. In het eerste vindt men een aantal gedachten (de ondertitel is juist gekozen) over de woorden: ‘Maar zijn lust is in des HEEREN wet, en hij overdenkt Zijn wet dag en nacht’. Daarin komen onderwerpen ter sprake als de vreugde der wet, het Woord van God, en de overdenking daarvan. De stijl is direct, de lezer wordt rechtstreeks aangesproken. Daarbij lijkt het toch weer een beetje op een (heel korte) preek.

In het tweede boek schrijft de destijds 30 jaar jonge bekende prediker Erskine over het gebed, met name over het persoonlijk gebed, het gebed in de binnenkamer en het gebed in het gezin. Allerlei persoonlijke vragen komen gefundeerd en op pastorale wijze aan de orde.

Het derde boek is van de hand van de bekende landbouwer, die zo ontzaglijk veel aan geestelijk materiaal heeft achtergelaten. Deze ‘nieuwe’ zijn een onderdeel van een omvangrijke bundel die in de bibliotheek van de VU in Amsterdam wordt bewaard. Ze zijn bewerkt voor de huidige taal en vormen een ‘trilogie’; daarvan verschijnt nu – na Volle aren en Gebonden schouen – het laatste deel. Ernstige én liefdevolle meditaties.

Alle drie boeken worden getekend door de ernst van het leven met het oog op Gods eeuwigheid.

D.M. Lloyd Jones, Beproefd geloof. Het uitzicht van Psalm 73. Uitg. De Groot Goudriaan-Kampen 2010, 190 blz., € 17,50.

Een nieuw boek van een inmiddels alweer bijna 30 jaar geleden overleden prediker die zo ondertussen geen nadere aankondiging meer nodig heeft. Deze keer geeft hij zijn pastorale gedachten prijs over Psalm 73. In dat Bijbelgedeelte komt een groot probleem aan de orde, dat Gods volk vaak in verwarring heeft gebracht en heeft ontmoedigd: waarom moeten gelovigen vaak lijden, terwijl de goddelozen vaak zoveel voorspoed lijken te hebben? Ook in dit boek weer een grondige uitleg van de Schrift en een persoonlijke toepassing, zoals we dat van deze auteur gewend zijn.

John Piper, Onder Gods vleugels. Praktische lessen uit het boek Ruth/Gedeeld geluk. Wat Gods liefde betekent voor je huwelijk. Uitg. Voorhoeve/Kok Kampen 2010, 160/15 blz., € 15,90/ 19,90

Twee boeken van de predikant van Bethlehem Baptist Church in Minneapolis. Het eerste is echt een Bijbelstudie, zoals de ondertitel aangeeft, maar gaat daarbij in op o.a. liefde, levensleiding, lijden, huwelijk, man of vrouw zijn, verdriet en vreugde. En daaruit kunt u al afleiden dat het tweede, waarin de schrijver meer thematisch te werk is gegaan, toch inhoudelijk sterk met het eerste verbonden is. Bij tijd en wijle leest men ontroerende teksten (bijv. als het gaat om de nachtelijke geschiedenis van Ruth, samen met Boaz op de dorsvloer) en altijd is er sprake van grote eerbied voor Gods liefde en verbondstrouw bij het samenleven van twee getrouwde mensen. Kortom: leerzaam!

Ds. W. uan Gorsel, Een vaste grond. Overdenkingen over Hebreeën 11. Uitg. Den Hertog Houten 2010,64 blz., €5,-.

De bekende emerituspredikant van de PKN doet ons delen in zijn overwegingen rond Hebr. 11 vers 13 (gasten en vreemdelingen(, 29 ( in de Rode Zee) en 30( de muren van Jericho). De lijnen gaan dwars door het OT en het NT naar het einddoel: het hemels Jeruzalem. Een mooi boekje om ten geschenke te geven.

W.J. op’t Hof, De theologische opvattingen van Willem Teellinck. Uitg. De Groot Goudriaan-Kampen 2011, 320 blz., € 24,50.

Dr. Op ‘t Hof is Hersteld Hervormd predikant op Urk en hoogleraar aan de VU (waar zoals bekend aan de theologische faculteit ruimte is geboden aan de predikantenopleiding van de HHK). Hij heeft een grote liefde voor de Studie van de Nadere Reformatie, is ook voorzitter van de gelijknamige stichting en houdt zich al heel lang met Teellinck (die beschouwd wordt als de geestelijke vader van de NR) bezig. Nu verschijnt dit kloeke boek, waarin hij de theologische achtergronden en verbanden van zijn streven naar persoonlijke en maatschappelijke reformatie tekent. De geschritten van Teellinck worden daartoe aan een detailstudie onderworpen. Daarbij komen ook onderwerpen als de Schrift, de Middellaar, roeping en wedergeboorte, heiliging en overheid aan de orde: het ging de Nadere Reformatoren immers niet alleen om het ‘innerlijk’ leven, maar ook om de doorwerking naar maatschappij en regering.

Willy Bakker-Huizinga, Korn gerust eens langs. Het taboe van de eenzaamheid. Uitg. Voorhoeve Kampen 2010, 140 blz., € 14,90.

De auteur, ook bekend als spreker en betrokken bij het werk van de EO doet een lofwaardige poging om het nog altijd bestaande taboe van de eenzaamheid te doorbreken. Lofwaardig, want de komende jaren zal dit verschijnsel alleen maar verergeren, als het niet doorbroken wordt. De strijd wordt op twee fronten aangepakt: dat van de eenzame en dat van de gemeenschap. En nog een derde ‘front’: ‘Is de hemel dicht?’ Gevoelvol, maar niet zonder Bijbelse richting aan te geven.

In stilte roep ik tot U. Dagboek voor de ziel. Uitg. Kok Kampen 2010, 392 blz., € 12,90.

In zakformaat allerlei kernachtige uitspraken van theologen uit verleden en heden: Augustinus, Anselmus,Thomas á Kempis, Anselm Grün, Hans Bouma, Inge Lievaart, en soms ook gewoon’ een Bijbeltekst. Met als doel het aandacht vragen voor innerlijke geloofsbeleving, verlangen naar God en stilte als rustplaats voor de ziel. Daarom is dat zakformaat ook zo handig gekozen: zomaar even lezen…

Annerieke Berg-de Boer, Kwetsbaar begin. Wat iedereen moet weten over adoptie. Uitg. Kok Kampen 2010, 115 blz., € 14,90.

In dit boekje vindt men openhartige informatie over het onderwerp vanuit een brede persoonlijke en professionele ervaring: over motieven en verwachtingen, de ‘roots’, medische Problemen, interactie met andere kinderen, roeping. Ieder die met deze zaak te maken heeft, kan winst boeken bij lezing van dit boek. Want het blijft een gebied met zóveel voetangels en klemmen…

Ds. L. Terlouw, Wie komt er vandaag? Gedachten over ziekenbezoek. Uitg. De Banier Apeldoorn 2010, 123 blz., € 9,95.

De auteur is deskundig: voordat hij gemeentepredikant werd (Geref. Gem. Barendrecht) was hij jarenlang geestelijk verzorger van het verpleeghuis Salem in Ridderkerk. Met behulp van Bijbelse gegevens en praktische voorbeelden biedt hij aan ambtsdragers en anderen die met ziekenbezoek te maken hebben, een handreiking. Hij roept behalve de Schrift daarbij ook de geschiedenis te hulp: o.a. is er een hoofdstuk gewijd aan de Ziekentroost. Vaak richtinggevend, al kan men van mening verschillen bij de aanpak van bijv. ongewenste Bijbellezing en/of gebed (blz. 72).

Inez van der Spek, Meer dan lijfsbehoud. Drie zussen leven met borstkanker. Uitg. Kok Kampen 2010, 167 blz., € 17,50.

Je zult in één gezin er twee keer mee te maken krijgen… dat geeft een verbondenheid die je elkaar vooraf niet toewenste. Niettemin is het realiteit, en niet alleen bij de drie zussen die in dit boek aan het woord komen – één zus was nauw betrokken bij de twee zieke zussen. Ze zoeken naar een leven in heelheid, ondanks het door verdriet en gebrokenheid getekende bestaan. Voor de geestelijke tonen die daarin klinken hoeft u het boek niet te lezen, maar om inzicht te krijgen in de persoonlijke vragen rond deze ziekte wél.

JR. Beeke, Aangaande mij en mijn huis. Het geloof gestalte geven in het gezin. Uitg. De Groot Goudriaan-Kampen 2010, 192 blz., € 14,90.

Dit is de tweede druk, de eerste verscheen in 2006. Het is een goed teken dat er vraag is naar de aangesneden materie. Volgens de puriteinen is een gezin zonder huisgodsdienst een huis zonder dak. Maar hoe geef je daar als gezin gestalte aan? Daarvoor geeft dr. Beeke handvatten. Aan de orde komen o.a.: het doorgeven van de Bijbelse boodschap aan kinderen, samen bidden en zingen, samen naar de kerk gaan en daarover met elkaar doorpraten.

Evert van der Veen, In goed vertrouwen. Ontmoetingen rond de apostolische geloofsbelijdenis. Uitg. Kok Kampen 2010, 219 blz., € 16,50.

De auteur is PKN-predikant in Nunspeet. Zijn doel was om een leer- en werkboek te schrijven waarin handvatten zitten voor het ontdekken en beleven van het christelijk geloof. Daarvoor greep hij terug naar de oudste kerkelijke belijdenis die wij hebben: het apostolicum. In 17 hoofdstukken wordt de inhoud van de artikelen stap voor stap besproken, met een apart ‘uitstapje’ naar de sacramenten en de gebeden. Het is een krachtig boek geworden, met veel zinvolle verwijzingen naar de Schriften, liederen enz. Nuttig voor gesprekskringen en toch ook in onze kerken wellicht voor een belijdeniscatechisatie.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen