Meerderheid van stemmen

Er ligt al een tijd een tweetal verzoeken om eens aandacht te geven aan enkele vragen betreffende de stemprocedure bij de verkiezing van ambtsdragers. De kerkorde schrijft voor, dat wanneer er ambtsdragers gekozen moeten worden, de kerkenraad een ’dubbel getal’ kandidaten aan de gemeente voorstelt, waaruit de gemeente de helft verkiest. De vraag rijst dan: Wanneer er meer dan één ouderling gekozen moet worden, of meer dan één diaken, moet de kerkenraad dan laten stemmen uit één groot dubbel getal van alle kandidaten tegelijk, of evenveel tweetallen maken als er ouderlingen (of diakenen) te verkiezen zijn? De kerkorde laat het vrij. Ds. Kersten was een sterk voorstander van de eerste methode. Hij adviseerde: één alfabetische kandidatenlijst, waarop de kerkenraad ’de allerbeste krachten aan de gemeente voorstelle, haar vrijlatend te kiezen, wie zij wenst’ (Voetspoor, blz. 86). Wij hebben de indruk dat deze methode in onze gemeenten ook het meest gebruikelijk is. De andere methode, voor elke vacature een tweetal, kan enig praktisch voordeel hebben, zoals dat zij eenvoudiger en duidelijker is. Zo is het bij een tweetal na het tellen van de stemmen altijd duidelijk wie van de twee gekozen is. Tenzij het bijzondere geval zich voordoet dat beide kandidaten evenveel stemmen krijgen, waarop we hieronder nog terug hopen te komen.

Volstrekte meerderheid
Bij het kiezen uit een tweetal is hij gekozen die de volstrekte meerderheid, dat is, meer dan de helft van het aantal uitgebrachte geldige stemmen op zich verenigt. Dus bij een even stemmenaantal ten minste de helft plus één en bij een oneven aantal stemmen ten minste de helft plus een half . Bij stemmen uit een viertal, zestal, enz., geldt de regel: Gekozen is het halve deel der kandidaten dat de meeste stemmen op zich verenigt, mits hun stemmenaantal de volstrekte meerderheid bedraagt. Wanneer men zich aan deze regel houdt, kan er geen onduidelijkheid ontstaan over de vraag wie er gekozen zijn. Om duidelijk te maken wat dit betekent, geven we een voorbeeld. Er moeten twee diakenen gekozen worden uit een viertal. Er zijn 30 stemgerechtigden. Er worden 2 x 30 stemmen uitgebracht. De volstrekte meerderheid is bereikt bij 30:2 + 1 = 16 stemmen. Uitslag: A 20 stemmen, B 18, C 16 en D 6. A en B zijn gekozen, omdat zij de meeste stemmen hebben en tevens de volstrekte meerderheid.
C heeft weliswaar ook de volstrekte meerderheid, maar is niet gekozen. Maar nu het geval dat de uitslag in bovengenoemde verkiezing als volgt luidt: A 20 stemmen, B 15, C 14 en D 11. A en B hebben de meeste stemmen, maar alleen A heeft de volstrekte meerderheid behaald en daarom is alleen A gekozen. Er is nu dus nog één diaken te kiezen. Daartoe wordt een nieuw dubbel getal gevormd, bestaande uit die nietgekozen kandidaten die de meeste stemmen verkregen, in dit geval B en C. Waarom zo vastgehouden aan de vereiste dat iemand om gekozen te zijn ten minste de volstrekte meerderheid moet hebben behaald. Omdat er anders vreemde dingen mogelijk zijn. We nemen weer het bovenstaande voorbeeld. Gesteld dat de uitslag is: A 29 stemmen, B 11, C 10, D 10. B zou dan gekozen zijn, hoewel hij slechts de stem van 11 van de 30 aanwezigen kreeg.

Geldige stemmen
We gebruikten hierboven de uitdrukking ’geldige stemmen’. Dat brengt ons tot de vraag: welke stembriefjes zijn ongeldig.
1. Briefjes waarop meer kandidaten gestemd zijn dan er gekozen moeten worden.
2. Briefjes waarop een of meer andere namen gezet zijn dan er kandidaat gesteld zijn.
3. Blanco briefjes. (Een briefje waarop minder kandidaten gestemd worden dan gevraagd, dus gedeeltelijk blanco, wordt gewoonlijk wel voor geldig gerekend.)
Ongeldige briefjes tellen niet mee bij het bepalen van de volstrekte meerderheid. Dat betekent dat zij afgetrokken worden van het aantal ingeleverde briefjes en dat daarná bepaald wordt wat de helft plus één (of de helft plus een half) is. We nemen weer de bovengenoemde verkiezing als uitgangspunt voor een voorbeeld. Van de 30 stembriefjes zijn er vijf ongeldig. Uitslag: A 15 stemmen, B 13, C 10, D 10. A en B hebben de volstrekte meerderheid der geldige stemmen en zijn dus gekozen. (Twee briefjes waren ’half blanco’; derhalve waren er
25x2 – 2 = 48 stemmen uitgebracht).
Over blanco stemmen brengen we in herinnering wat ds. Kersten schreef: Y vraagt hoe te handelen in het geval dat zich in de gemeente voordeed, namelijk dat van de 50 stemmen er 26 blanco werden uitgebracht; op A 15 en op B 9 stemmen. Blanco stemmen zijn van onwaarde! Er zijn 24 geldige stemmen uitgebracht; de volstrekte meerderheid is 13, dus A is gekozen. Hier hapert natuurlijk wat en de kerkenraad diene wel alles in het werk te stellen om de oorzaak weg te nemen die ertoe leidde dat de helft der gemeenteleden aan de stemming niet deelnam. Anderzijds bedenken de leden wel dat zij zich met betamelijke gehoorzaamheid aan de kerkenraad te onderwerpen hebben (Voetspoor, 86).

De stemmen staken
Dan nog de vraag hoe te handelen wanneer de stemmen staken, dat wil zeggen dat twee kandidaten evenveel stemmen krijgen. Een vaste regel bestaat hiervoor niet, maar het is wel verstandig, de zaak nog in dezelfde vergadering tot een beslissing te brengen. We adviseren om opnieuw te stemmen tussen deze twee kandidaten. Zouden de stemmen dan weer staken, dan is het een goede gewoonte om de oudste in leeftijd gekozen te verklaren. Dit zou dan al voor de herstemming meegedeeld moeten worden.
Het is zelfs mogelijk, dat meer dan twee kandidaten evenveel stemmen verkrijgen, zoals in het al meerdere malen genoemde voorbeeld: A 18, B 18, C 18, D 6. De eerste drie hebben dan de meeste stemmen en ook de volstrekte meerderheid. Men besluite dan niet, de drie gekozen te verklaren, maar er dient herstemming plaats te vinden tussen A, B en C.
Sommige lezers zullen nu wellicht bij zichzelf denken: Waarom enkel op zulk een zakelijke wijze geschreven over een bij uitstek geestelijke aangelegenheid. Dat de verkiezing van ambtsdragers een geestelijke zaak van groot gewicht is, beamen we van harte, maar daarover te schrijven was nu niet de bedoeling van dit artikel. Juist omdat het hier een geestelijke aangelegenheid betreft, dient te worden voorkomen, dat onzekerheid over de gang van zaken een ongeestelijke verwarring veroorzaakt.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen