Grenzen aan de grap

Op veel plaatsen in de wereld worden op 1 april mensen voor de gek gehouden. Een flauw grapje als ‘Je veter is los… 1 april!’ krijg je die dag regelmatig te horen. Anderen zetten de meest vreemde acties op touw om hun medemens beet te nemen. Ook Fransen, Engelsen, Duitsers, Belgen en Amerikanen kennen de gewoonte om op 1 april anderen voor schut te zetten. Het gebruik is al oud. Er zijn zelfs 1-aprilverhalen bekend uit de Romeinse tijd. Humor is dan ook van alle tijden. Mensen houden ervan om met elkaar te lachen. Een grappige opmerking doet het ijs breken tussen mensen die elkaar voor het eerst ontmoeten. Als je voor het eerst in een nieuwe klas terechtkomt, is het heerlijk met de hele groep om een goede grap te kunnen lachen. Er ontstaat dan een stukje saamhorigheid. Ook kan een beetje humor of zelfspot helpen om lastige omstandigheden te relativeren. Dr. R. Seldenrijk, directeur van de NPV en diaken in Zeist: “Zeggen we niet spreekwoordelijk dat lachen gezond is? Is veel slapeloosheid niet met humor en een beetje zelfspot te genezen? De oorsprong van het woord ‘humor’ heeft te maken met oude medische inzichten rond de gemoedsgesteldheid. Het is familie van ons woord humeur. Als we beseffen dat humor bewaart voor zwaarmoedigheid en onderlinge verhoudingen ontspant, kunnen we humor dankbaar als geschenk van God ervaren.”

Ontwapenend
Natuurlijk zijn moeilijke levensvragen en psychische problemen niet met een beetje humor opgelost. Toch kan humor een hulpmiddel zijn om beter met vragen en moeilijkheden om te gaan. S.M. van Mourik is psychologe en komt als medewerker van het StudentenZorgteam op het Hoornbeeck College in aanraking met allerlei problemen die er kunnen spelen in het leven van jongeren. Van Mourik: “Humor is een persoonlijkheidseigenschap, die helpt beter om te kunnen gaan met de moeilijke dingen in het leven. Humor is één van de beschermende factoren, waardoor mensen minder gevoelig zijn voor tegenslag en stress. Als je in staat bent een komische kant aan een lastige situatie te zien, tilt dat je even boven de situatie uit. Het kan heel ontspannend zijn even te lachen als je bijvoorbeeld ingespannen bezig bent op je werk of op school. Je ruimt dan als het ware een teveel aan spanningen op, zodat er ruimte voor nieuwe energie komt. Het geeft ook het gevoel dat moeilijkheden overwonnen kunnen worden en dat het allemaal zo erg nog niet is.” In de gesprekken met jongeren maakt mevrouw van Mourik geregeld gebruik van een grapje: “Bij het werken met jongeren kun je eigenlijk niet zonder humor. Een grapje haalt vaak net het teveel aan spanning eraf. Jongeren kunnen tegen een gesprek opzien. Een ontwapenende opmerking kan het ijs dan breken. Daarnaast kunnen jongeren soms erg in hun eigen problemen opgaan. Ze denken dat alles misgaat en dat iedereen in hun omgeving dat ook vindt. Soms helpt het om hen dan gelijk te geven en het nog wat aan te dikken ook. Het gebeurt wel dat we dan samen moeten lachen om de komische kant die daar dan aan zit. Er zijn natuurlijk ook gesprekken waar jongeren zó verdrietig zijn, dat ze even niet veel met humor kunnen. Dan moet je ook niet gewild grappig gaan doen, dat zou respectloos zijn.”

Belachelijk
Ook bij het maken van grappen moeten de Bijbelse grenzen in acht genomen worden. Altijd moet een grapje kunnen worden getoetst aan de Tien Geboden van de Heere. Niet ieder onderwerp is geschikt voor ‘grappen’. Sommige dingen zijn daar te heilig, te zuiver voor. De gave van de seksualiteit tussen man en vrouw is zoiets. Daarom zijn schuine moppen niet onschuldig. Wat de Heere zó mooi heeft gemaakt, is niet bedoeld om belachelijk gemaakt te worden. Een discriminerende mop over allochtonen strookt niet met het liefhebben van de naaste, het zesde gebod dus. In de catechismus staat over dat gebod: ‘…dat ik mijn naaste noch met gedachten, noch met woorden of enig gebaar, veel minder met de daad, door mijzelf of door anderen ontere, hate, kwetse of dode’. Dat is duidelijke taal. Goede humor brengt mensen dichter bij elkaar en niet verder van elkaar vandaan. Seldenrijk: “Het respect voor de betrokkene mag nooit worden vergeten. Dan steken we de ‘draak’ met die persoon en dat is letterlijk ‘duivels’. Je moet er altijd samen om kunnen lachen, niet zoet-zuur, maar voluit. Als je op een milde manier de spot met iemand steekt, moet je er van tevoren zeker van zijn dat de ander dit met jou op dezelfde manier mag doen. En dat jij dan evenveel plezier hebt. De ene persoon kan meer hebben dan de ander, maar als je wilt kaatsen, moet je ook de bal willen verwachten. Anders mag je niet kaatsen!” Komt in de Bijbel ook humor naar voren? Seldenrijk denkt aan Elia op de Karmel: “Wat zijn de priesters van Baäl in de weer, bijna aandoenlijk. En op het hoogtepunt spot Elia: Roep Baäl zo hard je kunt! Wellicht heeft hij wat anders te doen of is hij even naar toilet. Is hij soms op reis? Of moeten jullie hem wekken omdat hij slaapt? Roep toch harder! Lees maar in 1 Koningen 18.”

Bedroefd
Toch is het opvallend dat er in de Bijbel nergens staat dat Jezus lachte. Dat wijst op de ernst van het leven. De Heere Jezus was daar tijdens Zijn leven hier op aarde diep van doordrongen. Hij was altijd bezig met de dingen van Zijn Vader. Hij wilde Zijn Vader verheerlijken en bracht in die weg verzoening aan voor de zonden van Zijn volk. Elke dag voelde Hij de last van de toorn van God over de zonde. Elke dag moest Hij strijd voeren tegen de duivel, die het met man en macht op Hem voorzien had. Een leven met God, waarin gewandeld wordt in de voetstappen van de Heere Jezus, brengt een besef van die levensernst met zich mee. Mag lachen dan niet meer? Dat het leven doortrokken moet zijn van een diepe ernst, neemt niet weg dat er ook plaats mag zijn voor humor. Salomo schreef: Een blij hart zal een medicijn goed maken, maar een verslagen geest zal het gebeente verdrogen (Spreuken 17: 22). En: Een vrolijk hart zal het aangezicht blijde maken, maar door de smart des harten wordt de geest verslagen (Spreuken 15:13). Jakobus bestraft de gemeente om hun wereldsgezindheid als hij zegt: Gedraagt u als ellendigen, en treurt en weent; uw lachen worde veranderd in treuren, en uw blijdschap in bedroefdheid (Jakobus 4: 9). Dat zijn ernstige woorden. Wie beseft Wie de Heere is en wat voor zondaar hij zelf is, lacht niet te hard.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen