Actieve vakanties voor kerkelijke jongeren

Net na Kerst bracht de jeugdbond van de Gereformeerde Gemeenten (JBGG) z'n nieuwe kampfolder uit. Voor vakanties met méérwaarde, meldt de omslag. Een typering die ook in de vakantiegidsen van het commerciële reisbureau Amicitia is te vinden. Het voorwoord van de kampfolder meldt een uitbreiding van het aanbod. De nieuwkomers in het assortiment vallen voor een belangrijk deel onder de formule die ook reisbureaus hanteren. Ze worden met verve gepresenteerd. „Naast de echte "Daniël" vakanties -de variatievakanties- is er een aantal thema- en sportieve vakanties. We kunnen rustig stellen dat er een frisse wind door het zomerkampgebeuren waait!" De themareizen voeren dit jaar naar Praag, Israël en Brazilië. Bij de reizen naar Praag en Brazilië staan ontmoetingen met leiders van plaatselijke kerken op het programma. In de sportieve vakanties heeft de lichaamsbeweging een grote plaats. Een vakantie in het Luxemburgse Scheiden biedt de deelnemers onder meer kanovaren op de Süre, mountainbiking, rotsklimmen en zwemmen. „Een kamp voor echte sportievelingen dus." De variatievakanties bevatten een mix van beide elementen.

Stagnatie
De aanpassing van de formule bij de reizen voor de oudere jeugd kwam niet toevallig. Tientallen jaren was er een gestage groei over de hele linie. Dat veranderde in 1991. De aanwas in de leeftijdscategorie van achttien jaar en ouder stagneerde. De jaren daarop was voor het eerst in de historie sprake van een duidelijke daling. In 1994 kelderde het aantal deelnemers in deze groep zelfs met 25 procent. De grootste verliezen werden bij jongeren boven de twintig jaar genoteerd.
Een enquête en een vervolgonderzoek gaven niet één duidelijke oorzaak aan. Wel kwam naar voren dat de oudere jeugd een minder strak programma wenst en een gevarieerder menu. Die wens is volgens Jan Mauritz, directeur van de JBGG, vooral te verklaren uit het groeiende aantal christelijke reisbureaus. „Er zijn meer aanbieders gekomen. Dat stimuleert het marktidee. Wat past mij de komende vakantie het beste en wie biedt de meeste waar voor mijn geld? Je doet jongeren geen recht als je het veranderde denken over vakantie uitsluitend verklaart uit het toegenomen individualisme. Maar het speelt wèl mee!
Het zit in de lucht dat je je eigen keuzen moet kunnen maken. Ze hebben vandaag ook het budget om overal heen te trekken. Onze uitdaging is om op een verantwoorde wijze in te spelen op die veranderde omstandigheden en wensen van jongeren."

Andere formule
De terugval in de plus-18-kampen van de Gereformeerde Gemeenten viel samen met de spectaculaire opkomst van reisbureau Beter-Uit in Alphen aan de Rijn, dat jongeren actieve vakanties biedt tegen scherpe prijzen. Het gaat Mauritz te ver om een direct verband te leggen. Dat er een zekere relatie is, staat voor hem vast. „We hadden altijd de indruk dat de zomerkampen vrij goedkoop waren in vergelijking met de vakanties van reisbureaus. Dat verschil is kleiner geworden. In de concurrentieslag kwamen ook ander bureaus met aantrekkelijk geprijsde reizen. Er zijn voor ons meer kapers op de kust. Dat feit, gecombineerd met een andere manier van denken over vakantie houden, heeft ons duidelijk parten gespeeld. Hadden we tien jaar geleden in onze kring nog een voortrekkerspositie in het organiseren van kampen naar Zwitserland en Italië, nu zitten we meer in de achterhoede." Na uitvoerig overleg werd besloten voor de oudere jeugd een andere formule te kiezen. Ook werd een differentiatie in het aanbod aangebracht, om in te spelen op de uiteenlopende interesses in de doelgroep. Een stap die de christelijke reisbureaus al eerder maakten.

Verantwoord
Het resultaat is frappant. Dit jaar laat het aantal aanmeldingen in de sector plus-20 weer een groei zien. „Kennelijk hebben we de juiste analyse gemaakt", zegt Johan de Jong, stafmedewerker van de JBGG en coördinator van de commissie zomerkampen. „We hebben wat andere bestemmingen gekozen, er is meer variatie in het programma aangebracht en we vragen nadrukkelijk meer inbreng van de deelnemers. Dat concept slaat aan." Het onderscheid met de jongerenreizen van Amicitia en Beter-Uit is door de aanpassing van de formule vervaagd. Maar het is er volgens Mauritz nog steeds. „We hebben daar intern intensief over gediscussieerd. Zouden we puur op de reisformule gaan zitten, dan kun je terecht de vraag stellen of dat verantwoord is binnen kerkelijk jeugdwerk. De vorm waarvoor wij nu gekozen hebben past nog helemaal binnen onze doelstelling en identiteit. We blijven grote aandacht besteden aan inhoudelijke elementen als bijbelstudie en dagsluiting. Het is ook niet zo dat alleen bij ons een verschuiving heeft plaatsgehad. Bij de reisorganisaties zie je een omgekeerde verschuiving, richting de kampformule. Er wordt meer nadruk gelegd op het met elkaar optrekken als groep. Heel sterk zie je dat bij de avontuurlijke vakanties, waarbij de deelnemers ook voor hun eigen maaltijden moeten zorgen."

Sportief
Een andere opvallende trend is de nadruk op activiteit en sportiviteit, zowel bij de reisbureaus als bij de kampen van de jeugdbonden. Vooral de HervormdGereformeerde Jeugdbond (HGJB) legt daar duidelijk het accent op. „Samen actief', zo werft de vakantiegids. „Want een actieve vakantie is gewoon erg leuk, werkt samenbindend en is heel ontspannend." De organisatie van de HGJBkampen is sinds 1975 in handen van Nelly Schreuders. In de achterliggende twintig jaar zag ze de opzet ervan geleidelijk veranderen. Naast de klassieke kampen met een gevarieerd menu kwamen er specialistischer kampen met een uitgesproken sportief karakter. Veelal toegespitst op een bepaalde tak van sport. Watersportkampen, surfkampen, fietstrekkampen, kanokampen, zeilkampen, paardrijkampen, wandelkampen... Populair zijn ook de survivalkampen in de Ardennen, waar de deelnemers op zoek gaan naar hun fysieke grenzen. „Mensen zijn die mogelijkheden gaan ontwikkelen en daar maak je dan gebruik van. Hetzelfde geldt voor kanoën. Dat is de laatste tien jaar enorm opgekomen. Je neemt zoiets een keer op in je programma en als het dan blijkt aan te slaan ga je ermee door. Zo werkt het in de praktijk."

Liturgiegroep
De inbreng van de kampdeelnemers is in de loop der jaren vergroot. Dat geldt ook voor de inhoudelijke kant van het programma. Zogenaamde liturgiegroepen zijn betrokken bij de voorbereiding ervan voor de volgende dag. Het is een ontwikkeling die volgens de stafmedewerkster van de HGJB aansluit bij de toegenomen mondigheid van jongeren in het geheel van de samenleving. „Het kan niet meer zo zijn dat een staflid monologen houdt. Jongeren worden gestimuleerd om zelf aan tafel voor te gaan in gebed, liederen op te geven, de bijbellezing te verzorgen. Misschien kan er ook rond de dagsluiting iets gedaan worden, ter illustratie van het thema. Als ze het willen en in zich hebben, mogen ze ook wat van een gelezen bijbelgedeelte zeggen, in plaats van de leiding. Die houdt daarin zeker een taak, bereidt ook heel nadrukkelijk thuis de dagsluitingen voor, maar we bevorderen dat jongeren er zo veel mogelijk bij betrokken worden. Dat is voor henzelf belangrijk, maar ook voor de leidinggevenden. Door de gesprekken met de mensen van de liturgiegroep zijn ze beter in staat om aan te sluiten bij de leefwereld van jongeren."

Gevoelsmatig
Met een plotselinge terugval in de aanmelding van oudere deelnemers, zoals bij de JBGG, heeft de HGJB nooit te maken gehad. Het percentage 20-plussers is daar geleidelijk teruggelopen. „Er zijn meer keuzemogelijkheden gekomen", zegt Nelly Schreuders. „Dat stimuleert de behoefte aan afwisseling." Ze waardeert deze ontwikkeling niet uitsluitend negatief „Jongeren die vandaag voor een kerkelijk kamp kiezen, doen dat bewuster. Daardoor heb je minder spanningen en botsingen dan vroeger. Ook het aantal deelnemers dat min of meer gedwongen meegaat, omdat de ouders dat graag hebben, is verminderd. Dat heeft ertoe geleid dat men zich makkelijker voegt naar de regels die wij stellen." Voor een deel van de hervormd-gereformeerden zijn deze regels te strak. Voor een ander deel te soepel. „Onze achterban is tamelijk breed", verklaart de stafmedewerkster van de HGJB. „En die breedte neemt alleen maar toe. Wij proberen daar zo verstandig mogelijk mee om te gaan en respect op te brengen voor beide kanten. Maar je ontkomt er niet aan dat groepen mensen zich niet meer herkennen in onze lijn. Er zijn er die hun kritiek onderbouwen. Voor anderen ligt het meer gevoelsmatig en subjectief."

Kledingregels
Onvrede over de vakantiekampen van de HGJB brengt een aantal hervormde jongeren ertoe om te boeken bij de JBGG. Tien procent van de oudere deelnemers aan kampen van de jeugdbond van de Gereformeerde Gemeenten komt uit hervormd-gereformeerde kring. Ze vinden er een klimaat dat meer aansluit bij dat wat ze van huis uit herkennen. Omgekeerd verliest de JBGG jongeren die het op de kampen te strak toe vinden gaan. Vooral de regel dat meisjes geen lange broek of bermuda mogen dragen, is een aantal dames te knellend. Het blijft een jaarlijks weerkerend irritatiepunt. Nieuw is dat volgens Mauritz niet. „Twintig jaar geleden had je precies dezelfde discussies. Wat ons wel zorg geeft is dat dergelijke regels door de ouders niet meer algemeen gedragen worden. Het komt zelfs voor dat ambtsdragers er openlijk afstand van nemen. Dat is funest. Kijk, er zijn wel 's situaties waarin je zegt: Eigenlijk zou het beter zijn als de kleding voor de meisjes nu iets anders was. Maar terwille van het geheel doe je dat niet. Want waar is dan het einde? Het kampwerk ligt voor ons nadrukkelijk in het verlengde van het reguliere kerkelijke jeugdwerk. De jongelui die vrijdagavond op de club komen moeten op een vakantiekamp niet ineens een totaal andere sfeer aantreffen."

Toekomst
Naast ontspannende kampen proberen beide jeugdbenden meer ideële vakanties te organiseren. Zo kent de HGJB een diakonaal kamp naar Kenia en één naar Boedapest. De deelnemers worden onder meer ingezet bij de bouw van een kerkelijk centrum en een kerk. Tot nu toe is de belangstelling niet overweldigend. Hetzelfde geldt voor de themavakanties van de JBGG. „De moderne vakantiecultuur gaat onze gezindte niet voorbij", constateert Mauritz. „Men wil puur kunnen genieten. Daar ligt voor ons een spanningsveld. Maar je bent er niet door te zeggen: Omdat de vakantie tegenwoordig het leven van mensen veel te veel beheerst, organiseren we maar niets meer. Onze doelstelling blijft vorming en toerusting. Dat geldt ook voor de reizen voor de oudere jeugd." Met de nieuwe formule voor de oudere jeugd biedt de JBGG volgens Johan de Jong een verantwoord en aantrekkelijk alternatief „Het feit dat het aantal deelnemers dit jaar weer toeneemt, stemt mij optimistisch." Ook Nelly Schreuders is niet somber over de toekomst van het kerkelijk kampwerk. „Het samen actief bezig zijn, zowel op sportief als inhoudelijk-bezinnend gebied, zal altijd jongeren blijven trekken."

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen