Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Kerkgeschiedenis

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Kerkgeschiedenis

4 minuten leestijd Arcering uitzetten

DE CONTRA-REFORMATIE. V.

Wij zouden nader ingaan op de Jezuïten-moraal. Wat men hun aanwrijft „het doel heiligt de middelen" zou in hun werken niet voorkomen maar een verzinsel zijn van de Fransman Blaise Pascal (1623-1662).

Deze geleerde (zijn werken nemen ook een gewichtige plaats in de franse literatuur) had in zijn Lettres provinciales hevige aanvallen gericht tegen de orde. Het zijn een 18-tal brieven, gericht aan een vriend buiten Parijs.

Vooral in de 5de brief gaat hij tot de aanval over op de moraal der Jezuïeten. Hij wijst daarbij op een 3-tal ontoelaatbare meningen der S.J.; ontoelaatbaar in het christendom,

le Het probabilisme.

Probabilis = waarschijnlijk. Al gaat een waarschijnlijke mening tegen het geweten in, als men maar één leraar heeft, die die mening heeft voorgestaan, dan is de zaak in orde!

2e. Het intentionalisme.

Het komt op de intentie, de bedoeling, aan. Al is zekere daad verboden, b.v. de moord op een ketter, als de bedoeling maar goed is: tot heil der kerk strekkende. Hier staat inderdaad niet met zoveel woorden: Het doel heiligt de middelen. Maar het ligt er duidelijk in.

3e. Reservatio mentalis = het geestelijke voorbehoud. D.w.z.: men mag iets beloven, zelfs bezweren, wanneer men er iets bijdenkt, dat des noods de belofte weer intrekt.

Zo worden alle veinzerijen in de belijdenis natuurlijk geautoriseerd.

Uit dit alles blijkt, hoe gevaarlijk deze zedeleer is. De geschiedenis is daar, om te bewijzen hoeveel onschuldig bloed door dit alles vergoten is.

Dit alles voert inderdaad tot een misdadig fanatisme: als het maar tot heil der kerk is.

Berkhof gebruikt in dezen een typerende zin: „Overal was het hun streven, zich zo bij de mensen en hun zonden aan te passen, dat de weg naar de kerk en de zaligheid zo gemakkelijk mogelijk werd gemaakt.

De doelstelling der S.J.

Reeds voorheen hebben wij daarop kort gewezen. Die doelstelling stond in verband met de behoeften van haar kerk in die tijd.

Men kan dat doel zó formuleren. Herstel van de alleenheerschappij van de roomse kerk.

Deze alleenheerschappij bewoog zich over alle levensterreinen en de opbouw van de wereldkerk.

Daarom legden zij zich ook toe op de bekering van ketters en heidenen.

Maar dit was niet het enige werk, dat de jezuïeten verrichtten. Men trof ze overal aan; aan de vorstelijke hoven als biechtvaders, adviseurs ook in politieke zaken en als opvoeders der prinsen; in de biechtstoelen; als leraren in de scholen en universiteiten en als missionarissen op de zendingsvelden. Het maatschappelijke werk b.v. tot leniging van de nood der armen namen sommigen mede ter hand.

Vooral door hun onderwijs oefenden zij grote invloed uit. Zo stichtten zij talrijke Jezuïetencolleges voor de humanistische en theologische vorming.

Men lette wel op: ook bij Calvijn ging dc beoefening der humaniora en de theologie hand aan hand, maar de Jezuïeten hielden in dezen hun doelstelling scherp voor ogen.

Merkwaardig, dat zij in Rome zelfs een ' Collegium Germanicum hadden, tot vorming van duitse kerkedienaren. Op deze wijze vormden zij een flink kaderkorps in hun geest.

Hun missiewerk was van twijfelachtig gehalte. Het was hen in de eerste plaats om de toediening van veel „doopsels" te doen. (Massa-doop!) Met de leer namen ze het niet zo nauw. Zij pasten de aanpassingsmethode toe. Zo b.v. de missionaris Ricci, die in China werkte. Hij nam eenvoudig de heidense gebruiken der Chinezen maar over en deed mee met de daar in zwang zijnde voorvaderverering! Over Christus' dood werd maar gezwegen.

Dr. Berkhof merkt hier bij het volgende op: „Als het er niet zo zeer om gaat de zondaar tot Christus, als wel de mens tot de kerk en de kerk tot macht en grootheid te brengen, dan ligt zulk een methode (van aanpassing) voor de hand. Toch waren niet allen in die dagen het met deze missiemethode eens. Hun geloofsgenoten, de Franciscanen en Dominicanen, bestreden de Jezuïeten heftig en de paus gaf in 1704 toe, dat de tegenstanders gelijk hadden. De pionier van de Jezuïetenzending was Franciscus Xaverius. Hij werkte van 1542—1552 in het verre Oosten.

De uitbreiding der orde.

Daarover had zij niet te klagen. Het ging zo snel, dat men al op het Concilie van Trente haar invloed bemerkte. Het snelst ging het in Italië, Spanje, Portugal en Zuid-Amerika (hier stichtten zij een Jezuïetenstaat: Paraguay!)

In Duitsland verschenen de eerste Jezuïeten op de rijksdagen van Worms en

Regensburg. (1541). Ook in onze landen vestigden zij zich. Hun hoofdzetel hier was Leeuwen.

Minder vlot ging het aanvankelijk in Frankrijk, maar ook in dit land ging het hun weldra voor de wind.

BLADVULLING

Een oud spreekwoord zegt: , .Het valt gemakkelijk het kasteel te behouden dat nooit belegerd wordt".

Dit artikel werd u aangeboden door: Jeugdbond Gereformeerde Gemeenten

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 16 november 1956

Daniel | 8 Pagina's

Kerkgeschiedenis

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 16 november 1956

Daniel | 8 Pagina's