De Parijse bloedbruiloft: 24 augustus 1572

In 1562 hadden de hugenoten, die verdeeld over 2150 kerkgemeenten reeds talrijk waren, een beperkte mate van godsdienstvrijheid verkregen van de koninginregentes Catharina de Medici. Fanatieke r.k. begonnen daarop de Franse protestanten te overvallen en te doden. Berucht is de uitmoording van de kerkgemeente van Vassy, in 1562, door een bende van de hertog de Guise, leider van de r.k. ultra's. Met dit bloedige incident begon een periode van godsdienstoorlogen, die 30 jaar zou duren. (Zie PN: aug./sept./okt. '77).

De voornaamste leider der hugenoten was admiraal de Coligny. Sinds 1570 verkeerde hij weer aan het hof, waar de jonge koning van Frankrijk, Karei IX, hem als een 'vader' beschouwde. Coligny streefde ernaar te gaan strijden tegen Frankrijks erfvijand Spanje, nu de Nederlandse gewesten tegen Filips II in opstand waren gekomen. Karei IX voelde daar wel voor, omdat hij hoopte op gebiedsuitbreiding in de Zuidelijke Nederlanden. Om een eind te maken aan de politieke invloed van Coligny, besloten de r.k. ultra's de admiraal door een moord uit de weg te ruimen. Zij kozen daarvoor het moment, waarop Coligny en vele honderden protestantse edellieden in Parijs zouden zijn, ter gelegenheid van het huwelijk van 's konings zuster Margaretha met Hendrik van Navarra, de latere Hendrik IV van Frankrijk. Catharina de Medici, die jaloers was op Coligny's invloed op haar zoon, was betrokken bij het moordplan. In 1569 had Paus V - de enige paus die ooit 'heilig' is verklaard - aan Catharina geschreven dat alleen totale uitroeiing van de ketters(!) de oude godsdienst in Frankrijk kon herstellen.

Bij een moordaanslag op 22 augustus 1572 werd de admiraal gewond. Kort na de misdaad bezocht Karei IX, in gezelschap van zijn moeder en zijn broer Anjou, de gewonde admiraal. De koning zwoer een 'vurige eed' de schuldigen zo 'verschrikkelijk' te zullen straffen, dat men het 'nooit' zou vergeten. (Erlanger: Le massacre de la Saint-Barthélémy, 1960) Nu de zaak uit de hand gelopen was, besloten de samenzweerders hun toevlucht te nemen tot een sluwe list. Catharina en haar zoon Anjou bekenden Karei IX, dat de aanslag op Coligny beraamd was om een protestantse staatsgreep te verhinderen. Teneinde een gevaarlijke reactie te voorkomen, stelde Catharina haar zoon voor een twaalftal in Parijs aanwezige vooraanstaande hugenoten te laten doden. Na lange weerstand gaf de onevenwichtige koning eindelijk toe met de uitroep: 'Doodt hen allen, opdat er niet één overblijft om het mij te verwijten'.

Hendrik de Guise - zoon van de moordenaar van Vassy, die inmiddels zelf gedood was - kreeg de leiding bij de uitvoering van de liquidatie van de protestanten. Er werden wapens uitgedeeld aan Parijse rooms katholieken. Ook gingen moordbevelen uit naar de provinciale overheden. Het luiden van de klokken van de (nog bestaande) kerk van Saint- Germain-1' Auxerrois tegenover het Louvrepaleis, in de vroege morgenuren van zondag 24 augustus 1572, feestdag van de H. Bartholomeus (Barthélémy), was het signaal voor de opgehitste roomsen om de slapende hugenoten te overvallen en te doden. Tot de eerste slachtoffers behoorden Coligny en diens schoonzoon Téligny. (De weduwe van Téligny, Louise de Coligny, trouwde in 1583 met Willem van Oranje en is de moeder van Frederik Hendrik). Vier dagen duurde het moorden in Parijs. Volgens een ooggetuige, pater Panicarola, die een geestdriftig verslag naar Rome stuurde, had hij 'stromen van bloed en bergen van lijken' gezien. In de provincies werd ook gemoord. Men schat het aantal slachtoffers van de Bloedbruiloft of Bartholomeusnacht (de Fransen spreken van la Saint- Barthélémy) op 30.000. Dit doden van mensen, alleen al omdat zij tot een bepaalde minderheidsgroep behoren, heeft men in onze tijd genocide genoemd.

Toen de hartstochten van de opgehitste rooms katholieken losgekomen waren, pleegden de moordenaars nog andere wandaden als lijkschennis en plundering. Karei IX zelf kreeg 3 miljoen, een voor die tijd enorme som! Het staat vrijwel vast dat de wrede vorst, vanuit de vensters van het Louvrepaleis, op vluchtelingen heeft geschoten. Duizenden ontzielde lichamen werden door de Seine stroomafwaarts gevoerd.

De Bartholomeusnacht kreeg nog een nasleep i n . .. Rome, waar men paus Gregorius XIII het gebalsemde hoofd van Coligny aanbood. In plaats van zijn afschuw uit te spreken over de 'genocide', uitte de Heilige Vader zijn vreugde over de moord op 30.000 Franse protestanten, op allerlei wijzen: Te Deum, kanonschoten, illuminaties. Er werd zelfs een gedenkpenning geslagen met dit opschrift: UGONOTTORUM STRAGES (vermoording der hugenoten). Om de herinnering aan de Bloedbruiloft voor de aanblik van het nageslacht te bewaren, liet de paus, door de Florentijnse schilder Giorgio Vasari, drie fresco's van taferelen uit de Bartholomeusnacht vervaardigen voor de Sala Regia in het Vaticaan. Tijdens het Heilig Jaar 1950 was deze zaal niet toegankelijk voor toeristen.

In het vierde eeuwjaar van de Bloedbruiloft, publiceerde de Amerikaanse professor in de geschiedenis, J. H. M. Salmon, een artikel in het Engelse maandschrift 'History To-day' van juli 1972: Voltaire and the massacre (slachting) of St. Bartholomew. Daarin vermeldt hij het merkwaardige feit, dat de Franse schrijver en strijder voor verdraagzaamheid Voltaire (1694-1778), ieder jaar omstreeks 24 augustus aanvallen van koorts kreeg. In het tweede eeuwjaar van de Bartholomeusnacht, 1772, kwamen de aanvallen zelfs eerder en waren zo hevig dat Voltaire meende, dat hij in dat jaar zou sterven.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen