Grootste gifbelt van Europa bedreigt Hamburgse woonwijk

Uit de grootste stortplaats voor huisvuil en industrieel afval van Europa lekt het dodelijke gif dioxine. Tevergeefs probeert het stadsbestuur van Hamburg de opgewonden gemoederen van 50.000 inwoners van de wij k Wilhelmsburg te kalmeren. Niemand weet wanneer de chemische tijdbom in Georgswerder zal exploderen.

„Alle chemische stoffen die op de zwarte lijst voorkomen zijn in Georgswerder gedumpt," beschrijft Wolfgang Pages van de Hamburgse milieudienst het gifschandaal. De monsterachtige afvalberg in Georgswerder stelt het stadsbestuur voor een titanische saneringsopgave. Een plaatselijke stortplaats voor huisvuil is na de Tweede wereldoorlog uitgegroeid tot een gigantische gifbelt. Veertien miljoen kubieke meter afval ligt 45 meter hoog opgestapeld op 48 hectare.

Onder het schrale gras dat de berg overwoekert liggen ongeveer 50.000 vaten met vloeibaar chemisch afval. Tankwagens loosden minstens 180 miljoen liter vloeibaar vuil van de chemische industrie in Georgswerder.

Ontploffing?
Niemand weet of de vaten met afval intact zijn gebleven. De chemische stoffen in de berg léven. De temperatuur bereikt hoogten van 60 graden Celsius. Methaangas dat vrijkomt wordt bovenop de belt afgefakkeld. Bevreesd vraagt de bevolking van de Hanzestad zich af of de gifberg in een inferno van chemische kettingreacties uiteen zal barsten.

„Experts hebben ons verzekerd dat de berg niet kan exploderen," zegt Detmar Müller Landré van het bureau Bouw- en woningtoezicht. „De gassen in de berg kunnen niet ontploffen omdat er geen zuurstof aanwezig is. Dieper dan 1,5 meter tref je geen sporen van zuurstof meer aan." Hoewel er nergens ter wereld ooit een stortplaats is geëxplodeerd zoekt de senaat van Hamburg het oordeel van meer deskundigen om elke theoretische twijfel uit te sluiten.

Rattengif
Vanaf de dertiger jaren tot aan het eind van de jaren zestig hielden de autoriteiten zich afzijdig van de gang van zaken in Georgswerder. Behalve huisvuil werden tonnen oorlogspuin gestort op het aantrekkelijke groene terrein. De chemische industrie maakte dankbaar gebruik van de stortplaats in Georgswerder.

In 1969 nam de stadsreiniging het toezicht over de stortplaats over, maar controleerde niet wie wat dumpte. Totdat in 1970 een Deense firma via een Duitse tussenpersoon ongeveer 150 vaten met het dodelijke rattengif E 605 in Georgswerder liet wegwerken. Het schandaal dat volgde leidde tot een parlementair onderzoek.

Detmar Müller Landré: „Voor het eerst werd Hamburg zich bewust van mogelijke gevaren die de stortplaats in zich borg. Men probeerde te achterhalen wat voor troep er allemaal in de loop der jaren in Georgswerder gestort was. Ondanks alle smerigheid die de commissie ontdekte heeft zij niet aanbevolen de hele afvalberg af te graven. Dat was een onmogelijke klus. Zowel de senaat als het parlement wisten toen wat Georgswerder was. Tot in 1974 bleef het helaas mogelijk chemisch afval in Georgswerder te storten."

Dioxine
Via 41 meetpunten in de grondwaterstromen probeerden deskundigen te achterhalen of het uiterst giftige E 605 door de kleilaag onder de afvalberg was gesijpeld. Aan dioxine dacht nog geen mens. In twee goten om de stortplaats werd de olie-achtige vloeistof opgevangen die uit de berg lekte. Tot op heden is geen spoor van E 605 aangetroffen.

De brandende dioxinevraag dook op na de ramp in de chemische fabriek van de Zwitserse firma Hoffman-La Roche in het Italiaanse plaatsje Seveso in 1976. Bij een ongeluk kwam ongeveer twee kilogram dioxine via een gifwolk in de omgeving terecht. Muizen, konijnen en vogels stierven na enkele dagen, de inwoners van Seveso werden geëvacueerd. Vooral kinderen kregen uitslag: het beruchte chlooracné. Sommige ouderen stierven aan kanker.

De dioxinebesmetting woekert tot in het nageslacht van de dorpsbewoners voort. Het wantrouwen tegen chemiegigant Boehringer in Hamburg bleek eind vorig jaar gerechtvaardigd. Het ergste vermoeden werd bewaarheid: de olie-achtige vloeistof die uit de berg stroomde bevatte dioxine, de giftigste stof die de mens ooit gemaakt heeft. In drie monsters werd 22-45 microgram dioxine per liter olie gemeten.

Kritiek
Op de schok na de verbijsterende ontdekking volgden stormen van heftige kritiek op de overheid. Een nieuwe onderzoekscommissie is vorige week ingesteld om de handel en wandel van de verantwoordelijke bestuurders na te gaan. Heeft de overheid geslapen? Zijn de bestuurders te laks geweest? Vragen waarop de onderzoekscommissie een antwoord moet geven.

En passant zoekt de commissie ook de vervuilers die Georgswerder vol giftig afval dumpten. Aan de identiteit van de hoofdschuldige twijfelt niemand; Boehringer, de fabrikant die chemische bestrijdingsmiddelen produceert. Bij dat proces komt dioxine vrij. Na de dioxinevondst is de gifberg in Georgswerder afgeschermd met puntig NAVO-prikkeldraad. Grimmig uitziende bewakers met vuurwapens houden de wacht.

In twee garageboxen staan 32 dubbelwandige zwarte veiligheidsvaten met olie waarin dioxine zit. Honden bewaken de gifvaten. Felgele stickers met donkere doodskoppen waarschuwen voor levensgevaarlijke chemische stoffen.

Twintig miljard
De gifbelt in Georgswerder tart de bestuurlijke inventiviteit van de Hamburgse senaat. De berg afgraven kost zo'n 20 miljard Mark. Een onmogelijk bedrag voor een stad die een financiële crisis doormaakt. In elk geval willen de bestuurders voorkomen dat omwonenden besmet worden met het uiterst giftige dioxine.

De officiële mededeling dat geen acuut gevaar dreigt voor de bewoners van Georgswerder en Wilhelmsburg wordt in de woonwijken smalend van de hand gewezen. Burgemeester Klaus von Dohnanyi werd in Wilhelmsburg weggehoond toen hij de aan paniek grenzende angst voor het gif wilde sussen.

Ingeklemd tussen de afvalberg en een groot volkstuinencomplex wonen Ernst Buchholz en zijn vrouw Marlies. Hun kinderen speelden tussen het giftige chemische afval op de stortplaats. „De bestuurders hebben het met de waarheid niet zo nauw genomen," klinkt het verwijt van Buchholz. „Door wazige uitspraken over het gevaar dat dreigt hebben wij het vertrouwen in de overheid verloren. De verantwoordelijke bestuurders weten al enkele jaren dat er dioxine gedumpt is."

Het doel dat wij minimaal willen bereiken," zegt Gunter Glatz, lid van het bewonerscomité, „is dat elk gevaar voor ons uitgesloten wordt. Wij willen dat de overheid ons eerlijk en oprecht behandelt. Ons burgercomité probeert de politici aan het werk te krijgen. Deze schandvlek moet verwijderd worden."

Experts
Het Hamburgse stadsbestuur gaat te rade bij internationale deskundigen om het gif te bedwingen. Twintig experts uit binnen- en buitenland moeten op 22 februari in Hamburg een antwoord geven op de vraag of deze gifbelt nog wel te saneren is. Dioxine-experts zijn uitgenodigd voor een symposium dat in maart wordt gehouden.

Daadwerkelijke bestrijding van het dodelijke gif laat waarschijnlijk nog maanden op zich wachten. „Weinig geruststellend,'' zegt Detmar Müller Landré, „aangezien niemand weet of een catastrofe uitblijft."

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen