Het boek van Kuitert als een baken in zee

Het jongste boek van prof. Kuitert, Het algemeen betwijfeld christelijk geloof ïi in korte tijd al ettelijke keren herdrukt. Ik kan me voorstellen dat iemand zich afvraagt of dit boek ook onder ons aandacht verdient. Heeft een man die zo zeer afscheid heeft genomen van de bijbelse leer dat hij zelfs dat wat door de eeuwen heen algemeen en ongetwijfeld door christenen werd geloofd, ter discussie stelt, ons wat te zeggen? Ik denk het niet. De Schrift leert ons immers dat we iemand die niet blijft in de leer van Christus, zelfs niet in ons huis moeten ontvangen (2 Johannes:10). Toch hebben het verschijnen van het boek en de enorme belangstelling ervoor ons wèl wat te zeggen. Kuitert weet op een bijzonder knappe en aansprekende wijze onder woorden te brengen wat bij velen leeft. Want dat is wel het meest opzienbarende, dat hij niet alleen verontrusting heeft gewekt, maar ook -en misschien nog wel meer- instemming heeft gekregen.

Geruststellend
Ik vrees dat veel van de instemmende belangstelling daaruit verklaard moet worden, dat zijn boek geruststellend kan werken. Ik heb de indruk dat er velen zijn die steeds meer vervreemden van de gereformeerde leer en daar toch innerlijk onrustig onder zijn. Men laat immers wel heel wat vallen van wat ouders en grootouders nog heilig was! Zoiets gaat je echt niet in je koude kleren zitten. We moeten daar niet licht over denken. Misschien roept deze vervreemding bij de betrokkenen nog meer onrust op dan bij hen die bezwaard zijn over hun vervreemding.^ In zo'n situatie kan het bevrijdend zijn te luisteren naar een man van het niveau van Kuitert, vooral wanneer deze zelf een vooraanstaand theoloog van gereformeerden huize is. Het kan een opluchting zijn, als men zo'n man op zo overtuigende wijze onder woorden hoort brengen wat men zelf, soms heimelijk, allang heeft gedacht. Dan kan men wat geruster afscheid nemen van het verleden! Die gerustheid kan nog versterkt worden door het respect voor de zedelijke moed van iemand die eindelijk eens consequent durft te zijn en opruiming durft te houden.

Wortel
Het bovenstaande wil niet zeggen dat de vervreemding daarmee ook maar enigszins verontschuldigd wordt. Integendeel, als we eenmaal rekenschap af moeten leggen voor de rechterstoel van Christus, zullen we achter niemand kunnen wegschuilen. Het wil alleen waarschuwen tegen een oppervlakkige en hoogmoedige veroordeling. Maar dit proces van vervreemding heeft ons ook nog wat anders te zeggen. Een belangrijke vraag is waar dit proces is begonnen. En dan denk ik dat we verder terug moeten kijken dan naar de generatie van hen die zichtbaar gaan vervreemden. De wortel zit wat dieper weg. We kunnen nog helemaal instemmen met de gereformeerde leer, terwijl toch het proces van vervreemding allang begonnen is. Dat is juist wat ons zou moeten verontrusten: een vervreemding die begonnen kan zijn zonder dat ze al zichtbaar is.

Niet meer beleefd
Ik ben er diep van overtuigd dat we, als we gaan zoeken naar de wortels van het vervreemdingsproces in de Gereformeerde Kerken, moeten denken aan de glorietijd van deze kerken. Toen de gereformeerde leer door allen nog wel geloofd, maar door velen niet meer beleefd werd. Niet pas toen men begon te twijfelen aan de waarheid van de Bijbel, maar toen men de levende ontmoeting met de God van de Bijbel nauwelijks meer kende. Toen daar weinigen meer uit eigen ervaring kenden het ontzagwekkende van Gods heiligheid, Die het hart verbrijzelt. Nee, niet maar voor even, als in een huiverende gedachte aan een ontzettende mogelijkheid. Maar als een realiteit: een hart dat verbrijzeld is, heeft geen deuk opgelopen, maar is stuk. Zo stuk dat het niet meer hersteld kan worden dan door een wonder, een daad van God Zelf En toen velen dat wonder dan ook niet meer kenden, ja, nog wel als verblijdende en vertroostende gedachte, maar niet meer als realiteit: als Hij woorden van vergeving en vrede gaat spreken tot een mens die zich als voor eeuwig rampzalig verloren voelt. Toen men kritiek had op de wijze waarop in bevindelijke kringen ter rechterzijde over genade en geloof werd gesproken!

Opruiming
Is het echt zo verwonderlijk dat men nu afrekent met het geloof aan een hel en een hemel, aan de noodzaak van verzoening door voldoening, van wedergeboorte en bekering als wonderen van Gods genade, als dit geen realiteiten meer zijn waarvan iets ervaren wordt, maar louter overgeleverd gedachtengoed? Gedachtengoed waarvan men zich de realiteit uiteindelijk ook niet meer kan voorstellen en dat dus toe is aan opruiming? Dat is het grote gevaar dat de héle gereformeerde gezindte, ook ter rechterzijde, niet alleen besluipt, maar al aangetast heeft. Ik huiver soms bij wat ik hoor of wat ik lees in boek en blad. Nog heel mooi gedacht, nog heel gereformeerd, nog bijbels zelf Maar waarin de adem van de Heilige Geest, Die ons ontdekt aan onze geestelijke dood en Die levend maakt, lijkt te ontbreken. Dan vrees ik wel eens dat de wortel van de vervreemding al aanwezig is.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen