Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Olijven, een zeer veelzijdig natuurproduct

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Olijven, een zeer veelzijdig natuurproduct

5 minuten leestijd Arcering uitzetten

Het eten van olijven bij een drankje is in mediterrane gebieden net zo gewoon als een koekje bij de koffie bij ons. Wel neemt de consumptie van olijven en olijfolie in Nederland gestaag toe. Het is waar, je moet er even aan wennen. Maar dankzij de vele variëteiten en bereidingen is er altijd wel een olijf te vinden die aan je smaak voldoet. Speciaal voor Terdege-lezers duiken we in de historie en de gebruikscultuur van de olijf.

De precieze herkomst van de olijf is door de zeer lange geschiedenis van deze vrucht niet meer te achterhalen. Er zijn wel aanwijzingen dat de olijf een paar duizend jaar voor Christus al in cultuur was bij een Semitische stam in Syrië. Vandaaruit heeft de teelt zich verspreid over de mediterrane landen. In oude Egyptische geschriften is al sprake van handel in olijfolie. De Egyptenaren waren echter niet zo goed in het produceren van kwaliteitsolie. Vandaar dat ze veel olie importeerden uit Syrië en Kreta. Er zijn ook grafschilderingen gevonden en in sarcofagen zijn olijftakken gevonden. Zelfs het graf van Toechanamon was versierd met guirlandes van olijftakken.
Het waren de Phoeniciërs die rond 1200 v. Chr. de Grieken leerden om aardewerken lampen te maken waarin de olijfolie gebrand kon worden. In de vijfde eeuw voor Christus was de oliewinning dusdanig, dat olijfolie voor de Grieken een van de belangrijkste exportproducten was. De olijfgaarden werden daardoor zelfs tot heilige grond verklaard, die alleen door bepaalde personen betreden mocht worden. Het ging zelfs zover dat, wanneer iemand betrapt werd op het vernietigen van een olijfboom, deze opgehangen kon worden. De Romeinen zorgden voor verdere verspreiding van de olijfbomen in het Middellandse-Zeegebied.

Olijfolie
In de Bijbel wordt de olijf meermalen genoemd. Een duif bracht een olijfblad naar Noach ten teken dat de zondvloed voorbij was. In Exodus 30 leert God Mozes de heilige zalfolie te maken. Die bestond uit olijfolie en diverse specerijen. In Leviticus 24 staat dat de Israëlieten zuivere olie uit gestoten olijven moesten aanbrengen voor de luchter, om voortdurend de lampen te laten branden in de tent der samenkomst. De dichter van Psalm 128 vergelijkt het nageslacht met olijfplanten. En de Heere Jezus werd gevangen genomen in de olijfhof Gethsémané.

Smaakverschillen
Een olijfboom is een zeer volhardende groeier. Als de boom omgekapt wordt, vormen de wortels nieuwe scheuten. Door een goede snoei in een jong stadium kan de boom zeer oud worden. En met oud wordt dan hónderden jaren bedoeld. De boom bloeit met onopvallende bloemen in de bladoksel. Wind zorgt voor de bestuiving en daarna duurt het zes tot acht maanden voordat de olijven rijp zijn. Voor vruchtdraging is een koele periode nodig, maar de temperatuur mag niet beneden de min 10 graden Celsius komen. Door hevige regenval en sterke wind raken de vruchten beschadigd, waardoor de oogst kleiner kan uitvallen. Nachtvorst in het voorjaar kan de oogst zelfs elimineren.
Groene olijven zijn onrijp en zwarte zijn volledig rijp. Voor consumptie zijn zowel de groene als de zwarte geschikt. Net zoals bij groene en rode paprika is ook bij olijven een duidelijk smaakverschil aanwezig tussen rijp en onrijp. Zwarte olijven bevatten de meeste olie.

Oogstwijzen
Op verschillende manieren kan er geoogst worden. Met stokken tegen de takken slaan, zoals voor onze jaartelling al gebeurde, kom je nog steeds tegen. Onder de bomen worden zeilen gespreid om de gevallen vruchten op te vangen. Deze ruige manier van oogsten komt de boom niet ten goede. Op grote plantages worden tegenwoordig machines ingezet. De bomen moeten dan wel een flink eind uit elkaar staan. Schudmachines aan tractoren zorgen ervoor dat de olijven uit de boom vallen op een zeil dat op een meter hoogte is gespannen. Door schudmachines en zeven worden de olijven geschoond en gesorteerd op grootte. Ook door deze manier van oogsten wordt boom en vruchten aanzienlijke schade toegebracht. Beschadigde vruchten gaan zeer snel gisten, wat de kwaliteit van de olie niet ten goede komt.
De beste olie wordt verkregen uit olijven die zorgvuldig met de hand geplukt zijn. Een zeer tijdrovende en arbeidsintensieve bezigheid.

Centrifuges
Voor het persen worden de olijven gewassen en in zout water gezet. Daarna worden ze met pit en al onder lage druk geperst. De olie van deze eerste koude persing is de beste in kwaliteit en heet maagdenolie, vierge of (in het Engels) virginoil. Voor 1 liter maagdenolie is 4 tot 5 kilo olijven nodig. Dit is een absoluut puur product, die afhankelijk van het groeigebied en de weersomstandigheden tijdens de groei een steeds wisselende smaak kan hebben. Vergelijk het maar met de diverse wijnjaren en wijngebieden. Tegenwoordig worden de olijven geheel automatisch geperst, in grote centrifuges. De overgebleven olie wordt vermengd met water en verhit. De op deze manier verkregen olie is van mindere kwaliteit. Olie die niet geschikt is voor consumptie heeft echter nog vele andere gebruiksmogelijkheden. Onder andere de cosmetische industrie weet er wel raad mee.

Geneeskrachtig
Olijfolie is niet alleen goed bruikbaar om te bakken en te braden. In de oudheid gold het product reeds als gezond en genezend. Vrouwen gebruikten het om hun haar glans en volume te geven. Als massage-olie hield het de spieren van atleten soepel. De barmhartige Samaritaan behandelde de wond van de man langs de weg met wijn (ontsmettend) en olie (genezend). Van de olijfolie en de olijfbladeren werden geneesmiddelen gemaakt die voorgeschreven werden bij een hele reeks kwalen, variërend van bloedend tandvlees tot slapeloosheid.
Twee voorbeelden: Vermoeide voeten moet je met warme olijfolie masseren en een gezicht met jeugdpuistjes wrijf je in met een mengsel van olijfolie en een paar druppels lavendelolie.
Tegenwoordig wordt olijfolie gepromoot omdat ze onverzadigde vetzuren bevat, die het cholesterolgehalte in het bloed verlagen en daardoor de kans op een hartinfarct verminderen. Bovendien stimuleert olijfolie de bottengroei en heeft ze een positieve invloed op de ontwikkeling van de hersencellen van het nog ongeboren kind.
Alsof dit nog niet voldoende is, wordt het na de olijfoliewinning overgebleven restproduct gebruikt om materialen waterdicht en antistatisch te maken. Zelfs voor de productie van smeervet kan dit restproduct dienen.
Het hout van de olijfboom is heel geschikt voor meubels en leent zich bijzonder goed voor prachtige houtsnijwerk.
Een veelzijdiger natuurproduct kan ik me niet indenken!

Dit artikel werd u aangeboden door: Terdege

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van woensdag 8 november 2000

Terdege | 104 Pagina's

Olijven, een zeer veelzijdig natuurproduct

Bekijk de hele uitgave van woensdag 8 november 2000

Terdege | 104 Pagina's